Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει πλέον πολύ μεγάλα ζόρια… Η εικόνα του πλήττεται διαρκώς, το προφίλ του λαϊκού ηγέτη τσαλακώνεται έντονα και η παντοδυναμία του φαίνεται να έχει πάρει την κάτω βόλτα, με τους επικριτές του να αυξάνονται, όπως και οι αμφισβητίες του.
Οι μεγάλες ιδέες του, όπως αυτή περί αναβίωσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για τις οποίες κάποτε λατρεύτηκε, τώρα μετατρέπονται σε βαρίδια που τον παρασύρουν σε έναν δρόμο ανώμαλο και σκοτεινό. Ακολουθεί, όπως κάποιοι λένε, την πορεία της τουρκικής οικονομίας.
Η λίρα καταρρέει σε ιστορικά χαμηλά, οι ξένοι επενδυτές φεύγουν ο ένας μετά τον άλλον και η πανδημία του κορωνοϊού, την οποία ο Τούρκος πρόεδρος υποτίμησε και ειρωνεύτηκε, σπρώχνει την Τουρκία σιγά σιγά στο κατώφλι του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, παρότι αξιωματούχοι της χώρας ξορκίζουν το ενδεχόμενο αυτό. Αυτός θα είναι ο μεγαλύτερος εφιάλτης για τον Ερντογάν. Ήταν αυτός που έβγαλε τη χώρα του από το ΔΝΤ το 2013 και τώρα, εξαιτίας των πολιτικών του, ετοιμάζεται να της ξαναφορέσει τα δεσμά.
Οι εξελίξεις στη γείτονα προκαλούν πολιτικές αναταράξεις, με τον Ερντογάν να βρίσκεται στο στόχαστρο της κριτικής γιατί δεν πήρε εγκαίρως μέτρα περιορισμού της πανδημίας του κορωνοϊού ή το έκανε σπασμωδικά, όπως το αιφνίδιο και καθολικό lockdown στις μεγάλες πόλεις. Όλη αυτή η κατάσταση παρακολουθείται στενά από την Αθήνα, καθώς η πολιτική και οικονομική κρίση στην Τουρκία μπορεί να μας επηρεάσει.
Η Άγκυρα έχει δείξει πως σε περιόδους εσωτερικών κρίσεων, προκειμένου να τις κατευνάσει και να συσπειρώσει την κοινή της γνώμη, στρέφεται προς το Αιγαίο και την Ελλάδα, προωθώντας τη γνωστή αναθεωρητική της στάση και τις αξιώσεις της με τσαμπουκάδες αλλά και επεισόδια στρατιωτικού χαρακτήρα.
Είναι κάτι που ανησυχεί την ελληνική κυβέρνηση, η οποία καταγράφει τις κινήσεις των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων (έχουν περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό από το ξέσπασμα της κρίσης του κορωνοϊού). Ίσως, όπως αναφέρουν στρατιωτικές και διπλωματικές πηγές, όταν ο Ταγίπ Ερντογάν δει ότι τα περιθώρια στο εσωτερικό της χώρας του στενεύουν, να επιχειρήσει έρευνες και γεωτρήσεις εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, στην περιοχή που έχει καταδείξει με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Στη φαρέτρα του έχει, και είναι βέβαιο πως θα χρησιμοποιήσει, και το Μεταναστευτικό. Ήδη οι ελληνικές Αρχές αντιλήφθηκαν το σχέδιο του «σουλτάνου» να εξαπολύσει έναν «βιολογικό πόλεμο» κατά της Ελλάδας με τη μεταφορά μεταναστών που έχουν νοσήσει με κορωνοϊό στα νησιά του Αιγαίου. Το απάνθρωπο σχέδιό του έγινε αντιληπτό και αποκρούστηκε. Θεωρείται όμως βέβαιο πως ο Ερντογάν θα επανέλθει δριμύτερος.
Αρόδο το σύνολο του τουρκικού στόλου!
Οι επιτελείς του ελληνικού Πενταγώνου παρακολουθούν με προσοχή την κατάσταση που επικρατεί στην Τουρκία και με βάση και τις κινήσεις των ενόπλων δυνάμεων της γειτονικής χώρας καταρτίζουν τα σχέδια αποτροπής και διαφύλαξης των εθνικών συμφερόντων.
Ένα στοιχείο που έχει καταγραφεί τελευταίως είναι πως σχεδόν όλα τα πλοία του τουρκικού στόλου δεν βρίσκονται εντός των ναυστάθμων ελλιμενισμένα, αλλά… αρόδο. Ελάχιστα συμμετέχουν σε αποστολές, ενώ η διεξαγωγή ασκήσεων είναι ανύπαρκτη αυτή την περίοδο. Μειωμένη είναι η δραστηριότητα και των τουρκικών αεροσκαφών, όπως διαφαίνεται και από τις παραβιάσεις στο Αιγαίο.
Αυτό εξηγείται με δύο τρόπους, όπως τονίζουν πηγές του ελληνικού Πενταγώνου. Ή ότι έχουν μολυνθεί με τον κορωνοϊό στελέχη του τουρκικού ναυτικού και θέλουν τα πλοία να είναι σε κάποιου είδους καραντίνα προκειμένου να αποτραπεί η διάδοση του ιού και στα στελέχη που υπηρετούν στις μονάδες εδάφους ή ότι η στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας θέλει να κρατήσει τα πληρώματα των πλοίων της σε απόσταση, με στόχο να μη μολυνθούν και νοσήσουν από τον κορωνοϊό.
Αυτό ισχύει ακόμη και για τα ερευνητικά πλοία και τα γεωτρύπανα που έχει αποσύρει η Τουρκία από την κυπριακή ΑΟΖ.
Το δεύτερο ενδεχόμενο πιθανόν και να κρύβει σχέδιο «επίθεσης» σε βάρος της Ελλάδας. Όταν δηλαδή κοπάσει η θύελλα του κορωνοϊού (σ.σ.: η οποία πάντως σαρώνει στην Τουρκία παρά τις προσπάθειες απόκρυψης των κρουσμάτων και των θανάτων), ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να έχει «καθαρά» και ετοιμοπόλεμα τα πλοία του για να θέσει σε εφαρμογή το σχέδιο ερευνών και γεωτρήσεων εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο νότιο Αιγαίο (Καστελόριζο, Κρήτη), κάτι για το οποίο έχει επανειλημμένα απειλήσει στη βάση του παράνομου μνημονίου που υπέγραψε με τον Αλ Σάρατζ.
Οι φόβοι πως ο Ταγίπ Ερντογάν θα επαναφέρει τις αξιώσεις του σε βάρος της Ελλάδας στο Αιγαίο και στην Κύπρο το προσεχές διάστημα είναι υπαρκτοί. Ήδη ανακοίνωσε σεισμικές έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ μέχρι και τέλος Ιουνίου, ενώ στην ελληνική κυβέρνηση πιστεύουν με τη λήξη του συναγερμού με τον κορωνοϊό ο Τούρκος πρόεδρος θα επιδιώξει να εφαρμόσει το μνημόνιο με τη Λιβύη, επιχειρώντας έρευνες και γεωτρήσεις κοντά στο Καστελόριζο ή νοτίως της Κρήτης.
Ίσως, με αυτόν τον τρόπο, να θελήσει να ενισχύσει το τσαλακωμένο του προφίλ από το στραπάτσο ελέω κορωνοϊού και οικονομικής κρίσης, φτάνοντας ακόμη και σε «θερμό επεισόδιο».
Η πρόσφατη δήλωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ πως «αναγνωρίζει την ανατολική Μεσόγειο ως μια σημαντική στρατηγικά περιοχή και δεσμευόμαστε να παραμείνουμε αφοσιωμένοι και επικεντρωμένοι στο να διασφαλίσουμε την ειρήνη και την ευημερία της περιοχής προς όφελος των ΗΠΑ, των συμμάχων μας και των εταίρων μας» δεν ήταν τυχαία.
Έγινε από την διευθύντρια του Τμήματος Νοτίων Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μαρία Όλσον, σε επιστολή που εστάλη από το Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο για την «τάση της Τουρκίας να προκαλεί αστάθεια στην περιοχή». Πιθανόν διαφαίνεται μια έξαρση της τουρκικής παραστατικότητας και επιθετικότητας το επόμενο διάστημα.
Σε κάθε περίπτωση οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παραμένουν σε ετοιμότητα, ακόμη και τις ημέρες του Πάσχα, προκειμένου να αποκρούσουν ενδεχόμενα τουρκικά σχέδια σε βάρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Θα ενεργοποιήσει τη «βόμβα» του Μεταναστευτικού
Ο Ταγίπ Ερντογάν κρατάει στα χέρια του και τη «βόμβα» των μεταναστών και δεν θα διστάσει να την πυροδοτήσει για να πλήξει εθνικά και υγειονομικά την Ελλάδα, ίσως και παράλληλα με μία στρατιωτική δράση. Επιχείρησε να το κάνει πρόσφατα, μετατρέποντας τους μετανάστες σε «βόμβες διασποράς» του κορωνοϊού στα ελληνικά νησιά, στα οποία θα τους μετέφερε μαζικά από τα τουρκικά παράλια νύχτα, είτε με σωσίβιες λέμβους είτε με εμπορικά σαπιοκάραβα.
Του σχεδίου αυτού έλαβαν γνώση οι ελληνικές Αρχές και φρόντισαν, αφενός, να λάβουν άμεσα μέτρα και, αφετέρου, να το δημοσιοποιήσουν, ξεμπροστιάζοντας τον Ερντογάν στη διεθνή κοινή γνώμη.
Έχει διαφανεί πως η τουρκική ηγεσία σκέφτεται και λειτουργεί χωρίς κανέναν απολύτως ηθικό φραγμό, με μεθόδους που χρησιμοποίησαν οι ναζί και άλλα καθεστωτικά συστήματα κατά το παρελθόν, με μοναδικό στόχο το ίδιο όφελος. Η επίθεση στον Έβρο ήταν ένα ενορχηστρωμένο σχέδιο, όπως διαφάνηκε, και το «θερμό επεισόδιο» με την Ελλάδα αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή. Θα μπορούσε να είχε γίνει, αν εσπευσμένα η Τουρκία δεν απομάκρυνε τους μετανάστες που χρησιμοποίησε σαν πολιορκητικό κριό απέναντι από τις Καστανιές, λόγω της επέλασης του κορωνοϊού.
Ο τουρκικός Τύπος, ημέρες μετά, και αφού αποκαλύφθηκε το σχέδιο να πλημμυρίσουν τα ελληνικά νησιά με μολυσμένους από τον κορωνοϊό μετανάστες, εξήγησε τους λόγους που οδήγησαν στο άρον άρον άδειασμα του καταυλισμού απέναντι από τις Καστανιές και το Παζάρ Κουλέ.
Αρκετοί από τους μετανάστες που μετακίνησε στα σύνορα με την Ελλάδα για να ρίξει τον φράχτη στον Έβρο και να εισβάλουν στη χώρα μας είχαν κορωνοϊό και μόλυναν με τη σειρά τους εκατοντάδες στελέχη της στρατοχωροφυλακής και της αστυνομίας. Τα είχαν ωστόσο βρει και μπαστούνια απέναντι στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, στην Ελληνική Αστυνομία και τις δυνάμεις της Frontex.
Εκτίμησαν οι Τούρκοι πως το πέρασμα των μεταναστών από την πεπατημένη θαλάσσια οδό ήταν σίγουρα πιο ασφαλής. Και εκεί επέστρεψαν. Δεν αποκλείεται όμως μία νέα ταυτόχρονη επίθεση από έδαφος και θάλασσα. Στην κυβέρνηση πάντως επικρατεί προβληματισμός, καθώς μετά τον τορπιλισμό και του νέου σχεδίου του Ερντογάν (σ.σ.: να μεταφέρει στα ελληνικά νησιά μολυσμένους μετανάστες με κορωνοϊό) ο Τούρκος πρόεδρος θα επιστρέψει με χειρότερο σχέδιο.
Πιθανόν να βάλει στο στόχαστρο νησιά, πιο μικρά, των οποίων αμφισβητεί το status quo και είναι πιο δύσκολα, όπως εκτιμά, στη φύλαξή τους από τις ελληνικές Αρχές.
Πυρ ομαδόν στον «σουλτάνο» – Μια ανάσα από τα νύχια του Ταμείου
«Η εποχή που η Τουρκία έπαιρνε δάνεια από το ΔΝΤ έχει από καιρό περάσει. Η Τουρκία έκλεισε το κεφάλαιο ΔΝΤ τον Μάιο του 2013 και, αν θέλει ο Θεός, δεν θα ξανανοίξει». Αυτό δήλωνε πριν από περίπου έναν χρόνο, τον Φεβρουάριο του 2019, ο Ταγίπ Ερντογάν στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης.
Ο,τι ξόρκιζε φαίνεται να πλησιάζει και γι’ αυτόν επικίνδυνα. Γνωρίζει πολύ καλά πως τις εποχές που η Τουρκία είχε προσφύγει στο ΔΝΤ (το 2001) το πολιτικό σύστημα «αλέστηκε». Οι κυβερνήσεις έπεφταν η μία μετά την άλλη λόγω λαϊκής οργής και φτώχειας (σ.σ.: όπως έγινε και στην Ελλάδα με τα Μνημόνια).
Έρχεται λοιπόν η σειρά του Ταγίπ Ερντογάν; Πολύ πιθανό. Γεγονός πάντως είναι πως τα μαύρα σύννεφα πυκνώνουν πάνω από την τουρκική οικονομία με τη φημολογία περί διαπραγματεύσεων για χρηματοδότηση από το εξωτερικό, μα και για πιθανότητες προσφυγής στο ΔΝΤ να αυξάνεται, αν και Τούρκοι αξιωματούχοι επιχειρούν να το διαψεύδουν.
Η διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεόργκιεβα επιβεβαίωσε ωστόσο εμμέσως πλην σαφώς τις συνομιλίες. Με τη λίρα να έχει καταποντιστεί και να έχει φτάσει εσχάτως στην αναλογία με το δολάριο 6,8 προς 1, ο Τούρκος πρόεδρος προβαίνει σε κινήσεις πανικού (περιορίζει τα όρια για swap του νομίσματος και απαγορεύει συναλλαγές κερδοσκοπικού χαρακτήρα στο τουρκικό νόμισμα, short θέσεις) για να ανακόψει την περαιτέρω υποτίμηση του νομίσματός του.
Παράλληλα ζητεί χείρα βοηθείας από τον φίλο του Ντόναλντ Τραμπ. Συγκεκριμένα, η Τουρκία έχει συνομιλίες με τις ΗΠΑ για το ενδεχόμενο εξασφάλισης γραμμής ανταλλαγής λίρας με δολάρια από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, τη γνωστή Fed.
Η υλοποίηση μιας τέτοιας συμφωνίας ωστόσο είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς η Fed έχει να καλύψει το μεγάλο κραχ της αμερικανικής οικονομίας λόγω της κρίσης του κορωνοϊού. Αν αυτό το σενάριο, στο οποίο φαίνεται να έχει επενδύσει η Άγκυρα, δεν προχωρήσει, τότε το ΔΝΤ έρχεται ακόμη πιο κοντά.
Αξίζει να σημειωθεί πως τα συναλλαγματικά διαθέσιμα της Τουρκίας έχουν μειωθεί κατά σχεδόν 11 δισ. δολάρια από την αρχή του έτους και ανέρχονται σε μόλις 94,5 δισ. δολάρια. Αν σε από αυτά αφαιρεθούν τα αποθεματικά των τουρκικών τραπεζών και ορισμένες υποχρεώσεις που εκκρεμούν, τα πραγματικά διαθέσιμα φαίνεται πως δεν υπερβαίνουν τα 26,3 δισ. δολάρια.
Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία, από το σύνολο των διαθεσίμων τα 25,9 δισ. δολάρια ήταν προϊόν δανεισμού. Αν η χώρα δεν καταφύγει σε εξωτερική χρηματοδότηση, δεν θα έχει τη δυνατότητα να θωρακίσει την οικονομία της και να αντιμετωπίσει το δυσθεώρητο εξωτερικό χρέος της, από το οποίο λήγουν ομόλογα αξίας 170 δισ. δολαρίων μέσα στο επόμενο έτος.
Η οικονομική κρίση επιτείνεται λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, αν και τα μαύρα μαντάτα φαίνονταν πολύ πιο πριν λόγω των μεγαλεπήβολων σχεδίων του Ερντογάν και της ξέφρενης κούρσας των εξοπλισμών από την Τουρκία. Ο Τούρκος πρόεδρος βρίσκεται σε δίνη και στο επίκεντρο των επικρίσεων τόσο για την πορεία της οικονομίας όσο και για τη διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού.
Το χάος που επικράτησε στα σούπερ μάρκετ και στους φούρνους μεγάλων πόλεων της Τουρκίας πρόσφατα, καθώς διατάχθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας σε 31 επαρχίες και εφαρμόστηκε μέσα σε λίγες ώρες, εξόργισε τους Τούρκους που άρχισαν να βάλλουν κατά του προέδρου. Μεταξύ αυτών και ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου.
Η κατακραυγή ωστόσο ήταν γενική για τον τρόπο που χειρίστηκε ο Ταγίπ Ερντογάν την κρίση του κορωνοϊού, με αρθρογράφους να τον χλευάζουν όταν ζήτησε τη συνδρομή του λαού, ενώ αυτός διαβιεί στο παλάτι των τεραστίων διαστάσεων και αστρονομικού λειτουργικού κόστους και το κατά κεφαλήν εισόδημα των Τούρκων έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια (σε σχέση με το 2013 ο μέσος Τούρκος πολίτης έγινε φτωχότερος κατά 3.424 δολάρια, καθώς το κατά κεφαλήν ΑΕΠ το 2019 μειώθηκε στα 9.076 δολάρια, όταν πριν από έξι χρόνια είχε αγγίξει τα 12.500 δολάρια), αλλά και χρεώνοντάς του πως αποκρύπτει θανάτους από την πανδημία και διαφημίζει κολόνιες λεμονιού ως αντίδοτο. Τα πράγματα λοιπόν δεν εξελίσσονται καθόλου ρόδινα για τον «σουλτάνο». Τουναντίον μάλιστα.
