Ήταν στις αρχές του 2021 όταν δύο Σχολές του ΑΠΘ βρέθηκαν στο επίκεντρο μετά από καταγγελίες φοιτητριών ότι δέχθηκαν σεξουαλική παρενόχληση από καθηγητές του Ιδρύματος.
Σχεδόν ένα χρόνο μετά τίποτα δεν έχει αλλάξει, σύμφωνα με φοιτήτρια της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Για το λόγο αυτό, η φοιτήτρια, μέλος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων του ΑΠΘ, συνιδρύτρια και τέως Πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης για το Φύλο και την Ισότητα (ΦΥΛ.ΙΣ. ΑΠΘ), στέλνει ανοιχτή επιστολή προς τις Πρυτανικές Αρχές του Πανεπιστημίου, επισημαίνοντας την αδράνεια στην αντιμετώπιση του ζητήματος της σεξουαλικής και μη παρενόχλησης και κακοποίησης. «Πότε οι πρυτανικές αρχές θα εγκαταλείψουν τη στάση υποκριτικού στρουθοκαμηλισμού;», αναρωτιέται μεταξύ άλλων.
Αναλυτικά η επιστολή που έστειλε μέσω του «Φοιτητικά Νέα»:
«Αξιότιμε κύριε Πρύτανη, αξιότιμοι κύριοι Αντιπρυτάνεις, αξιότιμα Μέλη της Συγκλήτου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Ως μέλος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, συνιδρύτρια και τέως Πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης για το Φύλο και την Ισότητα (ΦΥΛ.ΙΣ. ΑΠΘ) αλλά και ως φοιτήτρια του Πανεπιστημίου μας, επιθυμώ να εκφράσω την βαθιά μου απογοήτευση για μια ιδιαίτερα δυσάρεστη κατάσταση. Αρκετούς μήνες μετά την έκρηξη του κινήματος #metoo στη χώρα μας, με επίκεντρο μεταξύ άλλων και τον χώρο του ελληνικού Πανεπιστημίου και συγκεκριμένα το ΑΠΘ, οι Πρυτανικές αρχές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δεν έχουν ακόμα προβεί σε κάποια αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου αναφορικά με την παρενόχληση και κακοποίηση. Τη στιγμή μάλιστα που οι καταγγελίες που είδαν στο φως της δημοσιότητας το προηγούμενο διάστημα για περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.
Η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων αποτελεί όπως γνωρίζετε, ένα θεσμοθετημένο, άμισθο, συμβουλευτικό όργανο του Πανεπιστημίου. Αποσκοπεί στην προώθηση της ισότητας σε όλα τα επίπεδα λειτουργίας και σε όλες τις διαδικασίες της ακαδημαϊκής ζωής, ενώ βάσει του Ν. 4589/2019 έχει μεταξύ άλλων την αρμοδιότητα να παρέχει συνδρομή προς θύματα διακρίσεων όταν καταγγέλλουν διακριτική μεταχείριση. Προκειμένου όμως να καταστεί εφικτή η αποτελεσματική ενάσκηση των αρμοδιοτήτων της, απαιτείται να ρυθμιστούν ειδικότερα στον εσωτερικό Κανονισμό του Α.Ε.Ι. τα θέματα υποστήριξης των θυμάτων από την Επιτροπή, κάτι που στο ΑΠΘ δεν έχει δρομολογηθεί μέχρι σήμερα. Παρά τη σχετική υπόσχεση που είχε δοθεί προς την ακαδημαϊκή κοινότητα για ανάληψη δράσης σχετικά με το ζήτημα, καμία διαδικασία δεν έχει προχωρήσει. Οι Πρυτανικές αρχές αδρανούν, με την προσχηματική επίκληση γραφειοκρατικών δυσχερειών. Λαμβάνοντας όμως υπόψη το φωτεινό παράδειγμα του Παντείου Πανεπιστημίου και τις θεσμικές αλλαγές που διενεργήθηκαν, αυτές δύνανται να υπερκεραστούν.
Πάγιο αίτημα της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων του ΑΠΘ είναι η δημιουργία Γραφείου Ισότητας και μιας υποστηρικτικής, ανεξάρτητης δομής για την υποδοχή και εξέταση καταγγελιών για έμφυλα περιστατικά, με τη δυνατότητα επιβολής κυρώσεων στην περίπτωση απόδειξης ενοχής. Αναφερόμαστε σε περιστατικά σεξουαλικής και μη παρενόχλησης, κακοποίησης, παραβιαστικών συμπεριφορών και διακρίσεων με βάση ιδίως το φύλο, την ταυτότητα φύλου, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την έκφραση ή τα χαρακτηριστικά φύλου. Είναι αναγκαία στο πλαίσιο αυτό, η διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού μηχανισμού, βασισμένου στις αρχές της εμπιστευτικότητας, της αντικειμενικότητας και της διαφάνειας, με άμεσο σκοπό τη βελτίωση της θεσμικής πρώτης αντίδρασης στις καταγγελίες για περιστατικά με έμφυλη διάσταση. Αυτή τη στιγμή όμως , η τύχη μιας καταγγελίας για περιστατικό με έμφυλη διάσταση εντός του ιδρύματος, βρίσκεται στα χέρια ανθρώπων που δεν έχουν προσεγγίσει το έμφυλο ζήτημα ούτε εμπειρικά – βιωματικά, αλλά ούτε και γνωστικά. Ταυτόχρονα, σε ένα ίδρυμα με μακροχρόνια παράδοση στις σπουδές φύλου, η οπτική του φύλου τείνει σήμερα με τις εξαιρέσεις ελάχιστων σχολών, να εκλείψει από τα προγράμματα σπουδών. Τα μαθήματα φύλου ολοένα μειώνονται και οι διδάσκουσες και διδάσκοντές τους απαξιώνονται. Ήδη πριν την έκρηξη του κινήματος #metoo, στον χώρο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης είχαν ιδρυθεί και ανέπτυσσαν δράση δύο φοιτητικές πρωτοβουλίες με φεμινιστική – ΛΟΑΤΚΙ+ θεματολογία (η «ΦΥΛ.ΙΣ. ΑΠΘ – Φοιτητική Ένωση για το Φύλο και την Ισότητα», και η ομάδα ‘‘AUThors’’).
Η ΦΥΛ.ΙΣ. ΑΠΘ είναι μια φοιτητική φεμινιστική ένωση, με όραμα την προαγωγή της έμφυλης ισότητας, την καταπολέμηση του σεξισμού και την εξάλειψη των έμφυλων διακρίσεων. Μέσα σε μόλις ένα χρόνο από την ίδρυσή της αριθμεί περίπου 900 μέλη, ενώ έχει πραγματοποιήσει πληθώρα δράσεων, εντός και εκτός Πανεπιστημίου. Μετά την έκρηξη του κινήματος #metoo, ζήτησε συνάντηση από τις πρυτανικές αρχές προκειμένου να γνωστοποιήσει προβλήματα, να απευθύνει αιτήματα και να προτείνει λύσεις, η οποία όμως δε δόθηκε ποτέ. Για την ακρίβεια, δε λάβαμε καν απάντηση στο σχετικό e-mail που αποστείλαμε. Οι φοιτητικές πρωτοβουλίες όμως, δίνουν δυναμικό παρόν, δημιουργώντας ασφαλείς χώρους αλληλεγγύης και υποστήριξης, με άξονα την αυτοοργάνωση και τη συλλογική δράση. Τα φοιτητικά εγχειρήματα αναλαμβάνουν να αναπληρώσουν κενά και ελλείψεις εντός του ιδρύματος, σε συνεργασία με όργανα όπως η Επιτροπή Ισότητας των Φύλων, οι Επιτροπές Φύλου των σχολών και μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας με ιδιαίτερα σημαντική συμβολή στο πεδίο, όπως η κα Δήμητρα Κογκίδου, Πρόεδρος της Ε.Ι.Φ. και Καθηγήτρια στην Παιδαγωγική Σχολή ΑΠΘ.
Η εμφάνιση καθαυτή τέτοιων εγχειρημάτων εντός του ΑΠΘ – και όχι σε άλλα ιδρύματα – είναι ίσως δηλωτική της ανάγκης της φοιτητικής κοινότητας να επαναφέρει στο προσκήνιο τα συναφή ζητήματα, εν μέσω μάλιστα μιας πανδημικής κρίσης που ήρθε να οξύνει τις ήδη υφιστάμενες ανισότητες, δημιουργώντας παράλληλα και νέες. Αν και πότε σκοπεύουν λοιπόν οι Πρυτανικές αρχές να εγκαταλείψουν τη στάση υποκριτικού στρουθοκαμηλισμού απέναντι σε ένα φαινόμενο που ταλανίζει την Πανεπιστημιακή κοινότητα; Αν και πότε σκοπεύουν: – να προβούν στην αναγκαία αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τη διαχείριση περιστατικών με έμφυλη διάσταση, – να επιτρέψουν στην Επιτροπή Ισότητας των Φύλων την ενάσκηση των αρμοδιοτήτων που ο νόμος της αναθέτει, – να σταθούν έμπρακτα στο πλευρό των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας που βιώνουν οποιαδήποτε μορφή έμφυλης διάκρισης;
Οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι όλα τα υποκείμενα που εργάζονται, διδάσκουν ή διδάσκονται στο ΑΠΘ, θα γνωρίζουν ότι υπάρχει ένας υποστηρικτικός κύκλος προσώπων στον οποίο μπορούν να απευθυνθούν στην περίπτωση που δεχτούν οποιαδήποτε μορφή παρενοχλητικής ή κακοποιητικής συμπεριφοράς.
Οφείλουμε να διασφαλίσουμε πως κανένα άτομο δεν θα είναι μόνο απέναντι στην σεξουαλική και μη παρενόχληση και κακοποίηση, απέναντι στη βία που παραβιάζει το σώμα και τις επιθυμίες του».
