Η πολυδιαφημισμένη κατάργηση της περικοπής της σύνταξης των εργαζόμενων συνταξιούχων αποκαλύπτεται ως μία «κομπίνα» της κυβέρνησης. Ο λόγος είναι ότι θέσπισε παράλληλα έναν πόρο-χαράτσι υπέρ του ΕΦΚΑ, που δεν έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα. Δηλαδή, δεν προσαυξάνει τη σύνταξη ή τις παροχές του εργαζόμενου συνταξιούχου, όταν αυτός σταματήσει να εργάζεται.
Ο μη ανταποδοτικός αυτός πόρος (που για τους μισθωτούς συνταξιούχους ανέρχεται σε 10%, ενώ για τους μη μισθωτούς στο 50% της εισφοράς στην επιλεγείσα ασφαλιστική κλάση) είναι παντελώς αδικαιολόγητος και, σύμφωνα με τον δικηγόρο – εργατολόγο Αλέξη Μητρόπουλο, είναι «παράνομος και αντίθετος στο Σύνταγμα και στις αρχές της Κοινωνικής Ασφάλισης, ενώ αντίκειται και σε όλα τα διεθνή κείμενα που δεσμεύουν τη χώρα και απαιτούν οποιαδήποτε πληρωμή ένεκα της εργασίας που καταβάλλει ο εργαζόμενος να έχει και την αναλογούσα ανταποδοτικότητα».
Με το άρθρο 114 του ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α 211) με τίτλο «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της ΔΥΠΑ και λοιπές διατάξεις» νομοθετήθηκε νέο θεσμικό πλαίσιο από 1/1/2024 για την απασχόληση των συνταξιούχων. Ειδικά η παρ. 7 του άρθρου 114, που αναφέρεται στην αξιοποίηση του χρόνου απασχόλησης για προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης, ισχύει αναδρομικά από 13/5/2016 (έναρξη ισχύος του νόμου Κατρούγκαλου 4387/2016)!
Σε υλοποίηση της ρύθμισης εκδόθηκε με καθυστέρηση η υπ’ αριθ. 1/2024 εγκύκλιος του ΕΦΚΑ (αριθ. πρωτ. Οικ. 61423/15-1-2024) για τη σωστή εφαρμογή της νέας και πιο σύνθετης πράγματι διάταξης, η οποία ωστόσο είναι ελλιπής και χωρίς παραδείγματα. Η νέα ρύθμιση του άρθρου 114 του ν. 5078/2023, κατά το μέρος που επιβάλλει τον μη ανταποδοτικό πόρο υπέρ ΕΦΚΑ, είναι αντισυνταγματική, όπως και κατά το μέρος που στερεί πλήρως τη σύνταξη για όσους συνταξιούχους απασχολούνται ή θα απασχοληθούν σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και δεν έχουν συμπληρώσει το 62ο έτος ηλικίας. Τρίτη κραυγαλέα αντισυνταγματικότητα είναι η ένταξη των εργαζόμενων συνταξιούχων στο σύστημα τεκμαρτής φορολόγησης του ν. 5073/2023.
Με το άρθρο 114 του ν. 5078/2023 παρέχεται η δυνατότητα «αξιοποίησης» του χρόνου ασφάλισης απασχολουμένων συνταξιούχων ως εξής:
- Μετά τη διακοπή της απασχόλησης ο χρόνος ασφάλισης που δημιουργείται από την απασχόληση του συνταξιούχου προσαυξάνει την ήδη καταβαλλόμενη σύνταξη, έπειτα από αίτησή του. Το ποσό της προσαύξησης για την κύρια σύνταξη υπολογίζεται με βάση τα ποσοστά αναπλήρωσης και τις συντάξιμες αποδοχές των άρθρων 8 και 28 του ν. 4387/2016 και μόνο για το χρονικό διάστημα της απασχόλησης. Τα οικονομικά αποτελέσματα της προσαύξησης εκκινούν από την πρώτη μέρα του επόμενου μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης του συνταξιούχου.
- Ο πόρος υπέρ e-ΕΦΚΑ δεν είναι ανταποδοτικός και δεν αξιοποιείται για την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης ή για τη χορήγηση δεύτερης σύνταξης.
- Ομοίως, αξιοποιείται ο χρόνος εργασίας ή η αυτοαπασχόληση ή μέρος αυτών, οποτεδήποτε και εάν διανύθηκε από τους απασχολούμενους συνταξιούχους στις 12/5/2016 που συνέχισαν ανελλιπώς την εργασία ή την αυτοαπασχόλησή τους κατά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016. Η αξιοποίηση προϋποθέτει ότι οι προϊσχύουσες του ν. 4387/2016 διατάξεις προέβλεπαν αξιοποίηση του χρόνου απασχόλησης, η οποία πλέον διενεργείται σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 114 του ν. 5078/2023.
Ποιοι εξαιρούνται
Με το άρθρο 114 του ίδιου νόμου διατηρούνται οι κατηγορίες απασχολούμενων συνταξιούχων οι οποίες εξαιρούνταν από την περικοπή σύνταξης υπό το προϊσχύον καθεστώς, όπως π.χ. οι πολύτεκνοι με ανήλικα τέκνα, όσοι λαμβάνουν το εξωιδρυματικό επίδομα, οι ψυχικά ασθενείς του άρθρου 23 του ν. 4488/2017 κ.ά. Επιπλέον, παραμένουν οι εξαιρέσεις από την καταβολή πόρου καθώς και ασφαλιστικών εισφορών για τους συνταξιούχους του π. ΟΓΑ που απασχολούνται στον π. ΟΓΑ, καθώς και τους συνταξιούχους του e-ΕΦΚΑ που απασχολούνται σε αγροτικές εργασίες και κερδίζουν έως 10.000 ευρώ, με στόχο τη στήριξη της αγροτικής οικονομίας.
Αντισυνταγματική η αναστολή της σύνταξης για απασχολουμένους στη Γενική Κυβέρνηση
Σύμφωνα με τη διάταξη της παρ. 2 του άρθρου 114, «η εξ ιδίου δικαιώματος σύνταξη γήρατος, κύρια και επικουρική, προσώπων που αναλαμβάνουν υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ απασχόληση σε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης αναστέλλεται για όσο διάστημα συνεχίζει αυτή, εφόσον δεν έχουν συμπληρώσει το εξηκοστό δεύτερο (62ο) έτος της ηλικίας τους. Για το διάστημα της αναστολής δεν καταβάλλεται ο πόρος της παρ. 3. Το ηλικιακό όριο της αναστολής δύναται να αναπροσαρμόζεται σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010 (Α’ 115)».
Οπως υπογραμμίζει ο κ. Μητρόπουλος, «η διάταξη αυτή είναι ευθέως αντισυνταγματική, αφού στερεί το σύνολο της σύνταξης σε εργαζόμενους συνταξιούχους που αναλαμβάνουν εργασία σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης και έχουν ηλικία κάτω των 62 ετών, και πρέπει άμεσα να καταργηθεί».
Η κυβέρνηση, παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της ότι η απασχόληση των συνταξιούχων μετά τη συνταξιοδότησή τους δεν θα υπαχθεί στην τεκμαρτή φορολόγηση του νόμου Χατζηδάκη 5073/2023 (ΦΕΚ Α 204), τελικά τους υπήγαγε. Ετσι, οι εργαζόμενοι συνταξιούχοι, αν προκύψει να έχουν κάποια ωφέλεια από την κατάργηση της περικοπής του 30% της σύνταξής του, θα απολέσουν μεγάλο τμήμα του εισοδήματός τους από το νέο σύστημα εισφοροδότησης (πόρος υπέρ ΕΦΚΑ) και τεκμαρτής φορολόγησης.
Ο πρόεδρος της ΕΝΥΠΕΚΚ Αλ. Μητρόπουλος καλεί την κυβέρνηση, «όπως έκανε και σε άλλες περιπτώσεις, να εξαιρέσει τους εργαζόμενους συνταξιούχους από την τεκμαρτή φορολόγηση, αφού είναι πρωτίστως συνταξιούχοι και δευτερευόντως εργαζόμενοι. Οπως έχουν ήδη αποφανθεί κορυφαίοι συνταγματολόγοι, η συγκεκριμένη διάταξη προσκρούει τόσο στη νομολογία των ανώτατων δικαστηρίων όσο και στις αρχές της σύγχρονης δίκαιης και αντικειμενικής φορολόγησης».
