Η ευρωπαϊκή οικονομία ξεκίνησε το 2025 με μία αναλαμπή αισιοδοξίας, η οποία όμως αποδείχθηκε εξαιρετικά εύθραυστη. Το πρώτο τρίμηνο έφερε ρυθμό ανάπτυξης 0,4% στις χώρες της ευρωζώνης, σχεδόν διπλάσιο σε σχέση με το 0,2% που είχε καταγραφεί στο τέλος του 2024.
Οι πρώτες ενδείξεις φαινόταν να επιβεβαιώνουν ότι η Ευρώπη έβγαινε σταδιακά από την παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας και πληθωριστικών πιέσεων. Η ανεργία μειωνόταν, ο πληθωρισμός επιτέλους έπεσε κοντά στον στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, και η καταναλωτική εμπιστοσύνη παρουσίαζε σημάδια ζωής.
Ωστόσο, αυτή η φαινομενική ανάκαμψη δεν κράτησε ούτε λίγες ημέρες. Στις 2 Απριλίου, μόλις δύο 24ωρα μετά τη λήξη του πρώτου τριμήνου, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, εξαπέλυσε μια νέα επίθεση με την επιβολή εκτεταμένων δασμών σχεδόν σε όλους τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Στην Ευρώπη επιβλήθηκε δασμός 20% σε πλήθος προϊόντων, από αυτοκίνητα μέχρι φάρμακα, προκαλώντας σοκ σε μια ήπειρο που βασίζεται στις εξαγωγές και για την οποία η αμερικανική αγορά παραμένει η μεγαλύτερη και πιο πολύτιμη.
Η επίπτωση ήταν άμεση και έντονη. Όλες οι προβλέψεις για ανάκαμψη άρχισαν να αναθεωρούνται προς τα κάτω. Ο αντίκτυπος στην επιχειρηματική εμπιστοσύνη ήταν δραματικός — ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 16 μηνών. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες, ιδίως στη Γερμανία, άρχισαν να αντιμετωπίζουν όχι μόνο αυξημένο κόστος, αλλά και τεράστια αβεβαιότητα σχετικά με την πρόσβαση στην κρίσιμη αγορά των ΗΠΑ.
Αν και ο Τραμπ ανακοίνωσε προσωρινή 90ήμερη αναστολή για κάποιους από τους δασμούς, η αβεβαιότητα επιμένει. Η Ε.Ε. δεν έχει ακόμα σαφές σχέδιο αντίδρασης. Τα αντίποινα βρίσκονται στο τραπέζι, όμως η Ευρώπη ξέρει καλά ότι δεν διαθέτει την ισχύ για μια εμπορική σύγκρουση διαρκείας με τις ΗΠΑ, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που και οι σχέσεις με την Κίνα είναι εξαιρετικά περίπλοκες. Η ηγεσία της Ε.Ε. μοιάζει να ελπίζει σε διπλωματική εκτόνωση, αλλά οι πιθανότητες να πείσουν τον Τραμπ να υποχωρήσει από μια στρατηγική που θεωρείται κεντρική στο πολιτικό του αφήγημα είναι περιορισμένες.
Στην οικονομική καρδιά της Ευρώπης, τη Γερμανία, η κατάσταση γίνεται ιδιαίτερα ανησυχητική. Η χώρα, που υπήρξε παραδοσιακά η ατμομηχανή της ευρωπαϊκής ανάπτυξης, αντιμετωπίζει παρατεταμένη στασιμότητα. Η κυβέρνηση του Όλαφ Σολτς υποχρεώθηκε να αναθεωρήσει τις προβλέψεις ανάπτυξης για το 2025 στο μηδέν, μετά από δύο διαδοχικά έτη μείωσης του ΑΕΠ. Το επενδυτικό πακέτο των 500 δισ. ευρώ που ενέκρινε το κοινοβούλιο είναι μια ύστατη προσπάθεια ανάταξης, αλλά οι αναλυτές αμφισβητούν κατά πόσο θα μπορέσει να αποδώσει σε ένα κλίμα τόσο βαριάς εξωτερικής πίεσης και αβεβαιότητας. Οι προσδοκίες για τον νέο καγκελάριο, Φρίντριχ Μερτς, που αναμένεται να αναλάβει μετά τις εκλογές, είναι υψηλές, αλλά τα περιθώρια κινήσεων στενά.
Πιο ανησυχητικό όμως είναι το γεγονός ότι η Ευρώπη, ήδη ευάλωτη από την εξάρτησή της από το παγκόσμιο εμπόριο, βρίσκεται παγιδευμένη ανάμεσα σε δύο οικονομικούς γίγαντες — τις ΗΠΑ και την Κίνα — που συγκρούονται ανοιχτά και απαιτούν από τους υπόλοιπους να πάρουν θέση. Σε αυτό το γεωοικονομικό σκηνικό, η Ευρώπη κινδυνεύει να μείνει αβοήθητη, χωρίς ισχυρούς συμμάχους, παλεύοντας για να διατηρήσει την ενότητα και την ανταγωνιστικότητά της.
Η υποχώρηση του πληθωρισμού και η στροφή της ΕΚΤ σε πολιτική χαμηλών επιτοκίων προσφέρουν κάποια ανακούφιση, όμως δεν αρκούν. Οι εταιρείες παραμένουν επιφυλακτικές, η ζήτηση περιορίζεται, και οι επενδύσεις παγώνουν. Εάν δεν υπάρξει σύντομα μια ανατροπή στην αμερικανική εμπορική στρατηγική ή μια ταχεία στροφή της Ευρώπης σε νέες αγορές και στρατηγικές συμμαχίες, τότε η ύφεση που όλοι φοβούνταν δεν είναι απλώς πιθανή — είναι σχεδόν αναπόφευκτη.
Δείτε Επίσης:
