Φορολογικό «στραγγάλισμα» με κρατική ανοχή: Τα έσοδα εκτινάσσονται, τα πορτοφόλια αδειάζουν

Με την επικείμενη ΔΕΘ να πλησιάζει, η κυβέρνηση επιχειρεί να παρουσιάσει μια εικόνα κοινωνικής ευαισθησίας, διαρρέοντας σενάρια φορολογικών ελαφρύνσεων. Ωστόσο, πίσω από τις ανακοινώσεις και τα προσχέδια, κρύβεται μια βαθιά προβληματική πραγματικότητα: η μεθοδική αποστράγγιση των εισοδημάτων των φορολογουμένων, με εργαλείο όχι την άμεση αύξηση φόρων, αλλά τον ύπουλο μηχανισμό του fiscal drag – ενός φαινομένου που ενισχύει τα κρατικά έσοδα «αθόρυβα», την ώρα που οι πολίτες βλέπουν το διαθέσιμο εισόδημά τους να εξαϋλώνεται.

Το πιο ανησυχητικό δεν είναι ότι οι φορολογικοί συντελεστές παραμένουν σταθεροί -είναι ότι αυτό ακριβώς αποτελεί το πρόβλημα. Την ώρα που οι ονομαστικοί μισθοί αυξάνονται λόγω πληθωρισμού ή συλλογικών ρυθμίσεων, οι φορολογούμενοι σπρώχνονται σιωπηλά σε υψηλότερα κλιμάκια. Ως εκ τούτου, το κράτος επωφελείται χωρίς να έχει περάσει ούτε μία αύξηση φόρου από τη Βουλή. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς πως η κυβέρνηση, αντί να προστατεύσει τα εισοδήματα των πολιτών, στέκεται αδρανής και καρπώνεται τα έσοδα από την υπερφορολόγηση.

Η αλήθεια είναι αποκαλυπτική, αφού το συνολικό δηλωθέν εισόδημα για το 2023 αυξήθηκε κατά 14,4 δισ. ευρώ, όμως ο φόρος φυσικών προσώπων αυξήθηκε ακόμα περισσότερο, κατά 2,22 δισ. ευρώ. Αυτή η διαφορά δεν είναι τυχαία, ούτε ουδέτερη, αλλά το προϊόν κρατικής επιλογής να μην αγγίζει τις φορολογικές κλίμακες, αφήνοντας το fiscal drag να κάνει τη «βρώμικη δουλειά».

Αύξηση μισθού, μικρότερο καθαρό όφελος

Το πώς λειτουργεί αυτό στην πράξη είναι εξοργιστικά απλό. Ένας μισθωτός που έλαβε αύξηση 5% μέσα στο 2024, πηγαίνοντας από τα 1.000 στα 1.050 ευρώ μηνιαίως, ενδέχεται να φορολογείται πλέον με υψηλότερο συντελεστή για μέρος του εισοδήματός του, χωρίς καμία ουσιαστική μεταβολή στο βιοτικό του επίπεδο. Το αποτέλεσμα είναι ότι η καθαρή ωφέλεια μειώνεται δραματικά ή ακόμα και εκμηδενίζεται. Ο πολίτης «ανταμείβεται» για την αύξηση του μισθού του με… υψηλότερο φόρο.

Ακόμη και η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 880 ευρώ από 1η Απριλίου 2025, την οποία η κυβέρνηση διαφημίζει ως φιλολαϊκή, αποκτά αμφίβολη αξία όταν δεν συνοδεύεται από αντίστοιχες φορολογικές αναπροσαρμογές. Οι εργαζόμενοι ωθούνται ψηλότερα στις κλίμακες, καταλήγοντας να επιστρέφουν σημαντικό μέρος της αύξησης στο κράτος – πολλές φορές πριν καν δουν τη διαφορά στην τσέπη τους.

Το πρόβλημα εντείνεται από το γεγονός ότι το αφορολόγητο των 8.636 ευρώ παραμένει σταθερό από το 2020. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση γνωρίζει καλά την πίεση που ασκεί ο πληθωρισμός αλλά αρνείται πεισματικά να προσαρμόσει το φορολογικό πλαίσιο. Δεν πρόκειται για απλή αμέλεια. Πρόκειται για πολιτική επιλογή που τιμωρεί τους ίδιους φορολογουμένους που δήθεν θέλει να στηρίξει.

Το ελληνικό φορολογικό σύστημα ως εξαίρεση στην Ευρώπη

Σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία και η Μεγάλη Βρετανία, οι κυβερνήσεις έχουν ενσωματώσει μηχανισμούς τιμαριθμικής αναπροσαρμογής στις φορολογικές κλίμακες, προκειμένου να αποτρέψουν φαινόμενα ακούσιας υπερφορολόγησης. Στην Ελλάδα, όμως, κάτι τέτοιο ούτε εφαρμόζεται ούτε καν συζητείται σοβαρά, αποκαλύπτοντας ένα κράτος που ενδιαφέρεται περισσότερο για την αύξηση των εσόδων του, παρά για την ανακούφιση των πολιτών του.

Ο ΟΟΣΑ, στην έκθεση Taxing Wages 2025, ήταν σαφής: η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με το υψηλότερο φορολογικό βάρος για τους εργαζομένους. Το γεγονός αυτό δεν φαίνεται να κινητοποιεί την κυβέρνηση σε ουσιαστικές θεσμικές αλλαγές, πέρα από την επικοινωνιακή διαχείριση και τις ευκαιριακές προτάσεις ελάφρυνσης ενόψει πολιτικών εκδηλώσεων.

Προτάσεις στο συρτάρι και σενάρια εντυπώσεων

Σύμφωνα με πληροφορίες, εξετάζονται αλλαγές στη φορολογική κλίμακα, όπως:

• Μείωση του φορολογικού συντελεστή για εισοδήματα 10.001 – 20.000 ευρώ από 22% σε 18% ή και 15%.
• Αναμόρφωση των κλιμακίων για εισοδήματα 20.000 – 40.000 ευρώ.
• Αύξηση του ορίου για τον ανώτατο συντελεστή 44% από τα 40.000 στα 45.000 ή 50.000 ευρώ.

Όμως, όσο καλοδεχούμενες κι αν είναι αυτές οι αλλαγές, δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα στη ρίζα του. Όσο τα κλιμάκια και το αφορολόγητο μένουν ακίνητα σε μια κινούμενη οικονομία, το πρόβλημα θα επανέρχεται διαρκώς. Η κυβέρνηση φαίνεται να αγνοεί – ή να επιλέγει να αγνοήσει – ότι η στασιμότητα στις φορολογικές παραμέτρους σε συνθήκες πληθωρισμού ισοδυναμεί με σιωπηρή επιβολή νέων φόρων κάθε χρόνο.

Πολιτική επιλογή η υπερφορολόγηση

Ειδικοί του φοροτεχνικού χώρου έχουν καταθέσει επανειλημμένα εναλλακτικές προτάσεις, όπως:

• Αυτόματη αναπροσαρμογή του αφορολόγητου και των κλιμακίων βάσει πληθωρισμού ή ονομαστικού μισθού.
• Δημιουργία δείκτη φορολογικής κόπωσης που να ενεργοποιεί στοχευμένες φοροελαφρύνσεις.

Ωστόσο, η κυβέρνηση δεν δείχνει πρόθυμη να συζητήσει ούτε καν τα πιο αυτονόητα. Κι όσο τα δημόσια ταμεία γεμίζουν, τα πορτοφόλια των φορολογουμένων συνεχίζουν να αδειάζουν, όχι από αμέλεια, αλλά από επιλογή.