Οι παλαιότεροι μεγαλώσαμε μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον όπου κυριαρχούσε το μότο «να μπει το παιδί στο Δημόσιο, να εξασφαλιστεί». Φράση που με απωθούσε, καθώς πάντοτε στ’ αυτιά μου φάνταζε ότι στόχος ζωής είναι το… άραγμα, όχι η μάχη επαγγελματικής εξέλιξης.
Αλήθεια είναι όμως ότι οι γενιές μετά τον πόλεμο και τα μεγάλα βάσανα είχαν βάλει εκεί τον πήχη. Και όλες οι κυβερνήσεις έπαιξαν το δικό τους ψηφοθηρικό παιχνίδι, καθιστώντας με τα χρόνια το Ελληνικό Δημόσιο μια τεράστια χοντρή κυρία έτοιμη να σκάσει από το πλεόνασμα.
Ολοι έχουμε συναντήσει δημοσίους υπαλλήλους ικανούς, συνεπείς, εξαιρετικούς στη δουλειά τους, αλλά ταυτόχρονα και αρκετούς ανίκανους, τεμπέληδες, προκλητικούς στη συμπεριφορά τους. Δεν υπάρχει περίπτωση έστω και μία φορά κάποιος πολίτης να μην έχει αγανακτήσει σε δημόσια υπηρεσία από τη… ράθυμη αντιμετώπιση εργαζομένου ο οποίος στον ιδιωτικό τομέα ούτε θα τολμούσε να σκεφτεί να λειτουργήσει έτσι. Γιατί, απλούστατα, θα είχε συνέπειες.
Εδώ και πολλές δεκαετίες το Ελληνικό Δημόσιο λειτουργεί και σαν θύλακας που φιλοξενεί – κρύβει μέσα του περίσσευμα προστατευόμενης ανικανότητας. Αρκετές φορές, μάλιστα, υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι που μπαίνουν με τεράστια διάθεση να προσφέρουν, αλλά το περιβάλλον τους οδηγεί σιγά σιγά στην οκνηρία.
Στον ιδιωτικό τομέα ο εργαζόμενος αξιολογείται κάθε ώρα, κάθε στιγμή. Και κάθε μέρα μπορεί να χάσει τη δουλειά του για μια σειρά λόγους. Ομως, ταυτόχρονα αυτή η καθημερινή αξιολόγηση μπορεί να του δώσει προαγωγή, θέση, χρήματα, ευκαιρίες, να του αλλάξει εργασιακά επίπεδο αρκετές φορές στη ζωή του.
Στον δημόσιο τομέα δεν υπάρχει ουσιαστικά κανένας κίνδυνος. Εκτός, φυσικά, κι αν κάποιος υποπέσει σε ποινικό αδίκημα. Πραγματική, καθημερινή αξιολόγηση όμως δεν υπάρχει, αφού υφίσταται, συνταγματικά κατοχυρωμένη, η μονιμότητα.
Η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη έχει βάλει στο τραπέζι την άρση της μονιμότητας και ήδη άρχισε μπρα ντε φερ με τα κόμματα της αντιπολίτευσης, με το ΠΑΣΟΚ να πρωτοστατεί. Το αστείο είναι ότι τσακώνονται σε αυτό το «οικόπεδο» τα δύο κόμματα -Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ- που ευθύνονται όσο κανένα άλλο για το γεγονός ότι το Ελληνικό Δημόσιο ξεχείλισε τα τελευταία 50 χρόνια από τα δικά τους «παιδιά», από τα δικά τους ρουσφέτια. Γνωστά πράγματα…
Πάμε, όμως, στην ουσία. Η εργασιακή αξιολόγηση θα έπρεπε να είναι καθήκον κάθε κυβέρνησης. Ομως, σε τούτη τη χώρα δεν είναι η άρση μονιμότητας αλλά η άρση… νομιμότητας που φοβίζει. Ποιος μπορεί να εξασφαλίσει στον δημόσιο υπάλληλο ότι αν το Σύνταγμα του «αφαιρέσει» τη μονιμότητα δεν θα μπει την ίδια στιγμή σε καθεστώς μόνιμης «κομματικής αξιολόγησης»; Να το πω στεγνά: Σε καθεστώς διαρκούς «εκβιασμού». Δηλαδή σε έμμεση (ή ακόμη και άμεση) πίεση ότι «αν δεν είσαι ή δεν γίνεις δικό μας παιδί, θα απολυθείς».
Ποιος μπορεί να διασφαλίσει στον κανονικό, συνεπή στη δουλειά του δημόσιο υπάλληλο ότι η αξιολόγησή του θα γίνεται έντιμα και καθαρά και όχι μέσα από κομματικούς σωλήνες της εκάστοτε κυβέρνησης; Στη χώρα που ζούμε ουδείς.
Μέχρι σήμερα οι κυβερνήσεις είχαν σαν εργαλείο στα χέρια τους την υπόσχεση «ψήφισέ μας και θα μπεις στο Δημόσιο». Οχι απλά το χρησιμοποίησαν, το… έκαναν λάστιχο! Αν υπάρξει συνταγματική αλλαγή και άρση της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων, μπορεί αυτό το «εργαλείο» να τουμπάρει: «Ψήφισέ μας για να κρατήσεις τη δουλειά σου, αλλιώς θα σε απολύσουμε».
Από «εργαλεία», άλλωστε, στην Ελλάδα, άλλο τίποτα.
