Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων: Γιατί τη γιορτάζουμε και τι άλλαξε στην Ελλάδα

Η Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων γιορτάζεται κάθε 4 Οκτωβρίου ως διεθνής ημέρα δράσης για τα δικαιώματα και την καλή διαβίωση των ζώων.

Η ιδέα ξεκίνησε το 1925, όταν ο Γερμανός ζωολόγος Χάινριχ Τσίμερμαν οργάνωσε την πρώτη τέτοια ημέρα στο Βερολίνο στις 24 Μαρτίου. Η ημερομηνία 4 Οκτωβρίου επελέγη για να συμπέσει με τη γιορτή του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, προστάτη των ζώων, και η επόμενη διοργάνωση πραγματοποιήθηκε ήδη το 1929. Στη συνέχεια, η ημέρα διαδόθηκε πέρα από τα γερμανόφωνα κράτη και υιοθετήθηκε ως θεσμός από διεθνείς οργανώσεις που ασχολούνται με την καλή διαβίωση και τα δικαιώματα των ζώων.

Σκοπός της Ημέρας είναι να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη, να προωθήσει την εκπαίδευση και δράση για την προστασία όλων των ζώων (δεσποζόμενων, αδέσποτων, άγριων), και να ενισχύσει τη διεθνή συνεργασία για την άνοδο των προτύπων ευζωίας.

Γιατί έχει σημασία σήμερα

• Η ημέρα λειτουργεί ως υπενθύμιση ότι τα ζώα δεν είναι αντικείμενα, αλλά όντα με αισθήσεις που αξίζουν σεβασμό.
• Προάγει την ενημέρωση γύρω από θέματα όπως η κακοποίηση, η εγκατάλειψη, οι συνθήκες αιχμαλωσίας και οι ανεπαρκείς νομοθεσίες.
• Ενθαρρύνει δημόσιες δράσεις (εκδηλώσεις, εκστρατείες, ενημέρωση σχολείων) και συμμετοχή πολιτών και οργανώσεων.
• Επιτρέπει την αξιολόγηση της προόδου που έχει γίνει, αλλά και την ανάδειξη των περιοχών όπου υστερούμε — ειδικά σε τομείς όπως η νομοθεσία και η εφαρμογή της στην πράξη.

Νομοθετικές αλλαγές και εξελίξεις στην Ελλάδα

Η Ελλάδα έχει προβεί σε σημαντικές νομοθετικές παρεμβάσεις τα τελευταία χρόνια, με στόχο να ενισχύσει την προστασία των ζώων και να ρυθμίσει πιο ξεκάθαρα την ευζωία. Παρακάτω αναφέρονται μερικές από τις πιο σημαντικές:

Νόμος 4039/2012

Ο νόμος αυτός αποτέλεσε μια πρώτη συγκροτημένη προσπάθεια να θεσπιστούν δικαιώματα για τα ζώα συντροφιάς· προστατεύει τα δεσποζόμενα και αδέσποτα ζώα από εκμετάλλευση, κακομεταχείριση και απάνθρωπες πρακτικές.

Νόμος 4830/2021 – «Νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Πρόγραμμα Άργος»

Ο πιο πρόσφατος και ολοκληρωμένος νόμος για τα ζώα συντροφιάς στην Ελλάδα. Μεταξύ των βασικών διατάξεών του:

• Η υποχρεωτική στείρωση για σκύλους και γάτες (εκτός αν αποσταλεί δείγμα DNA σε ειδικό εργαστήριο)
• Η σήμανση και καταγραφή των ζώων (ηλεκτρονική σήμανση) και η καταχώριση στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς (ΕΜΖΣ)
• Πρόστιμα σε ιδιοκτήτες που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις (π.χ. στείρωση ή αποστολή δείγματος DNA)
• Απαγόρευση της ιδιωτικής κατοχής άγριων ζώων ως κατοικίδιων ζώων συντροφιάς.
• Τροποποιήσεις στο άρθρο 47 για τη λήψη και διατήρηση γενετικού υλικού (μείωση παραβόλων, αλλαγές στα χρονοδιαγράμματα επιβολής προστίμων)
• Δυνατότητα για φιλοζωικά σωματεία να παρεμβαίνουν ως πολιτική αγωγή σε υποθέσεις κακοποίησης ζώων

Ποινικό πλαίσιο – Νόμος 4745/2020

Η κακοποίηση ζώων αντιμετωπίζεται ακόμα και ως κακουργηματική πράξη στο άρθρο 55 του νόμου 4745/2020, ανάλογα με τη βαρύτητα της πράξης.

Δήμοι και διαχείριση αδέσποτων

Σύμφωνα με τις διατάξεις, οι δήμοι αναλαμβάνουν το έργο περισυλλογής, κτηνιατρικής εξέτασης, στείρωσης, ηλεκτρονικής σήμανσης, καταγραφής και φιλοξενίας των αδέσποτων ζώων.

Επιπλέον, η σίτιση και το πότισμα αδέσποτων από πολίτες είναι θεσμικά επιτρεπτή (νόμος 4235/2014) και υποστηρίζεται από διατάξεις του νόμου 4830/2021.

Προκλήσεις και το μέλλον

Παρά τις προόδους, το νομικό πλαίσιο δεν αρκεί αν δεν εφαρμοστεί: παραλείψεις, έλλειψη ελέγχων, ανεπαρκής χρηματοδότηση των δήμων και περιορισμένη ευαισθητοποίηση συνεχίζουν να αποτελούν εμπόδια.

Η Παγκόσμια Ημέρα των Ζώων δεν είναι μόνο «ημέρα γιορτής», αλλά κάλεσμα για διαρκή δράση — για να μην μένουμε στα λόγια. Πρέπει να απαιτούμε:

• πλήρη εφαρμογή των νόμων
• διαφανείς ελέγχους
• εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες στα σχολεία
• ενίσχυση των φιλοζωικών οργανώσεων
• ευρύτερη κουλτούρα σεβασμού στα ζώα

Κάθε 4 Οκτωβρίου ας μην είναι απλώς ημερομηνία. Ας γίνει σημείο αναφοράς στην πορεία μιας πιο ανθρώπινης κοινωνίας, όπου τα ζώα αντιμετωπίζονται με αξιοπρέπεια.