Άρση δικαιώματος βέτο στην ΕΕ: Οι επιπτώσεις για την Ελλάδα μέσω της αποχής των ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έλαβε χώρα η τελική ψηφοφορία για το ψήφισμα που ζητά να καταργηθεί το δικαίωμα βέτο των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής και άμυνας, με τους τρεις ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ, Νίκου Παπανδρέου, Γιάννη Μανιάτη και Σάκη Αρναούτογλου, να αποφασίζουν να απέχουν από τη διαδικασία, γεγονός που έχει προκαλέσει σάλο.

Σύμφωνα με το documentonews.gr, η στάση τους αυτή ερμηνεύεται ως σιωπηρή αποδοχή από μέρους τους μιας θεσμικής μεταβολής που περιορίζει τη δυνατότητα της Ελλάδας να υπερασπίζεται τα εθνικά της συμφέροντα μέσα από την ΕΕ. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εξάλλου, η σιωπή ή η ουδετερότητα ισοδυναμεί με παραίτηση από το ίδιο το δικαίωμα του βέτο.

Τι είναι η «πρόταση Gozi»

Η «πρόταση Gozi», η οποία εγκρίθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2025 με 310 ψήφους υπέρ, 277 κατά και 53 αποχές, εισηγείται μια θεσμική μεταρρύθμιση που ανατρέπει τον τρόπο λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Με εισηγητή τον Ιταλό ευρωβουλευτή Sandro Gozi του Renew Europe, το επίμαχο ψήφισμα με τίτλο «Θεσμικές συνέπειες της διεύρυνσης της ΕΕ» προβλέπει ότι η ΕΕ θα μπορεί να αποφασίζει με «ειδική πλειοψηφία», αντί για ομοφωνία όσον αφορά στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, άμυνας και ασφάλειας.

Η «ειδική πλειοψηφία» καθορίζεται από το 65% του πληθυσμού και το 55% των κρατών-μελών της ΕΕ. Ως εκ τούτου, στην περίπτωση που οι ισχυρές χώρες συμφωνούν μεταξύ τους, οι ασθενέστερες, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, χάνουν, πλέον, τη δυνατότητα να ασκήσουν βέτο.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Σκιάθος: Αυτήν τη φορά το περιπολικό έγινε «νυφικό αυτοκίνητο»

Πώς ψήφισαν οι «πράσινοι» ευρωβουλευτές

Οι τρεις ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ ψήφισαν αρνητικά στις παραγράφους 3 και 24 του άρθρου 4 του ψηφίσματος – τα σημεία που αφορούν ευθέως στην κατάργηση της ομοφωνίας.

Η υπερψήφισή του με ελάχιστη διαφορά (310 ναι – 277 όχι), δείχνει ότι ο Γιάννης Μανιάτης, ο οποίος είναι και αντιπρόεδρος στο S&D, το 2ο μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό κόμμα στην Ευρώπη, θα μπορούσε να έχει ασκήσει την επιρροή του, ώστε το ψήφισμα να μην περάσει, εξηγώντας πόσο σημαντικό είναι ειδικά για την χώρα μας. Ωστόσο, στην τελική ψηφοφορία για το σύνολο της πρότασης οι ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ επέλεξαν αποχή.

Η αντίφαση είναι προφανής: ενώ αναγνώρισαν το πρόβλημα στα επιμέρους άρθρα, δεν καταψήφισαν το κείμενο που το καθιερώνει.

Πώς επηρεάζεται η Ελλάδα από τις παραγράφους 3 & 24

Αυτές οι δύο παράγραφοι είναι ο πυρήνας της άρσης του βέτο και, διαβάζοντάς τα, γίνεται κατανοητό το γιατί η ψήφος των τριών ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ έχει βαρύνουσα σημασία για την τύχη της Ελλάδας.

• Άρθρο 4, Παράγραφος 3

Η παράγραφος αυτή δηλώνει ότι «το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υπογραμμίζει τη σημασία της αντιμετώπισης των δυσκολιών που προκαλεί η αρχή της ομοφωνίας στο Συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της για ενδιάμεσα στάδια της διαδικασίας διεύρυνσης, που μπορεί να επιβραδύνουν την ένταξη νέων μελών λόγω διμερών διαφορών».

Με απλά λόγια, οι ευρωβουλευτές που υπερψήφισαν την «πρόταση Gozi», «κατηγορούν» το βέτο ότι «μπλοκάρει» την ένταξη νέων χωρών στην ΕΕ, γιατί επιτρέπει στα κράτη-μέλη να χρησιμοποιούν τις ενστάσεις τους ως «εργαλείο πίεσης».

Ειδικά για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει πως η δυνατότητα να ζητά εγγυήσεις πριν την ένταξη κρατών όπως η Τουρκία ή τα Σκόπια θεωρείται «εμπόδιο». Ως εκ τούτου, η ΕΕ ζητά, πλέον, να παρακαμφθεί η ελληνική δυνατότητα να συνδέει τη διεύρυνση με ζητήματα κυριαρχίας ή διεθνών συμφωνιών.

Κάπως έτσι, το βέτο μετατρέπεται σε «παράγοντα καθυστέρησης», αντί για «εγγύηση ασφάλειας».

• Άρθρο 4, Παράγραφος 24

Η συγκεκριμένη παράγραφος αναφέρει ότι «οι στόχοι των θεσμικών μεταρρυθμίσεων πριν τη διεύρυνση μπορούν να επιτευχθούν μέσω της ενεργοποίησης των δυνατοτήτων ευελιξίας που προσφέρουν οι ισχύουσες Συνθήκες ή μέσω στοχευμένων τροποποιήσεων τους».

Δίνει, δηλαδή, νομική βάση στη δυνατότητα της ΕΕ να καταργήσει το βέτο, χωρίς να αλλάξει τις Συνθήκες, ενεργοποιώντας τις λεγόμενες ρήτρες «γέφυρας» (passerelle clauses).

Βάσει αυτής, η ΕΕ μπορεί να προχωρά, πλέον, σε αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής με ειδική πλειοψηφία, χωρίς ελληνική συναίνεση. Εισάγει έναν διοικητικό μηχανισμό «παράκαμψης» της ομοφωνίας, που νομιμοποιεί τη λήψη αποφάσεων χωρίς να απαιτείται συμφωνία όλων.

Για την Ελλάδα αυτό σημαίνει, ουσιαστικά, την απώλεια του διπλωματικού της όπλου στα πιο κρίσιμα θέματα – τις σχέσεις με την Τουρκία, την ενεργειακή ασφάλεια, το Κυπριακό και το Νοτιοανατολικό Αιγαίο.

Οι κρίσιμες παράγραφοι για την άμυνα

Οι επόμενες πέντε παράγραφοι επεκτείνουν τη λογική της άρσης του βέτο, θεσμοθετώντας την Ευρώπη της «ευέλικτης ολοκλήρωσης» και της «πλειοψηφικής άμυνας».

• §25: προβλέπει ότι οι αποφάσεις μπορούν να λαμβάνονται από «ομάδες προθύμων» κρατών, χωρίς όλους τους εταίρους. Αν η Αθήνα διαφωνεί με μια απόφαση για την Τουρκία ή την Κύπρο, μπορεί να «απέχει», χωρίς, όμως, να εμποδίσει τίποτα. Οι υπόλοιποι προχωρούν και η απόφαση ισχύει για όλους. Το βέτο χάνει κάθε πρακτική αξία.
• §26: επιτρέπει σε ορισμένα κράτη να προχωρούν πιο γρήγορα, δημιουργώντας μια Ευρώπη «δύο ταχυτήτων». Οι μεγάλες χώρες θα μπορούν να σχηματίζουν «ευρωπαϊκούς πυρήνες» για την άμυνα ή την εξωτερική πολιτική, αφήνοντας την Ελλάδα στην περιφέρεια.
• §27–29: ανοίγουν τον δρόμο για ευρωπαϊκή αμυντική ένωση με πλειοψηφία, χωρίς ομοφωνία στο Συμβούλιο. Η ΕΕ θα μπορεί να αναλαμβάνει στρατιωτικές αποστολές ή εξοπλιστικές πρωτοβουλίες χωρίς την ομοφωνία όλων. Αν σε μια τέτοια απόφαση εμπλέκεται έμμεσα η Τουρκία ή η Ανατολική Μεσόγειος, η Ελλάδα δεν θα έχει δικαίωμα βέτο. Επιπλέον, αν η χώρα μας δεν συμμετέχει ενεργά σε όλες τις πρωτοβουλίες, άλλοι θα χαράσσουν πολιτική άμυνας και εξοπλισμών. Και αν συμμετέχει, δεν θα μπορεί να μπλοκάρει αποφάσεις που την αφορούν άμεσα.

Αυτές οι παράγραφοι διαμορφώνουν μια νέα ισορροπία, όπου οι ισχυροί θα αποφασίζουν και οι ασθενέστεροι θα προσαρμόζονται.

Η σημασία της στάσης των ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ

Η ψήφος κατά στις παραγράφους 3 και 24 δείχνει ότι οι τρεις ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ αντιλήφθηκαν το πρόβλημα, αλλά η τελική τους αποχή, σύμφωνα με το documentonews.gr, ακυρώνει το μήνυμα. Οι παράγραφοι 25-29 ψηφίστηκαν με ανάταση των χεριών και έτσι δεν είναι ξεκάθαρο από το video τι έκαναν οι «πράσινοι» ευρωβουλευτές, αν και οι συνάδελφοί τους του S&D τις υπερψήφισαν.

Στην τελική ψηφοφορία, αντί να καταψηφίσουν συνολικά ένα ψήφισμα που περιορίζει το εθνικό βέτο, προτίμησαν τη μέση λύση: Απείχαν. Δηλαδή, κατέθεσαν διαφωνία για δυο παραγράφους, αλλά απέφυγαν τη σύγκρουση με την ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία που στήριξε το κείμενο.

Όμως, σε μια τέτοια θεσμική στιγμή, η ουδετερότητα δεν είναι πολιτικά αθώα. Η ΕΕ περνά σε φάση όπου οι αποφάσεις για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα θα λαμβάνονται από πλειοψηφίες. Για την Ελλάδα, αυτό σημαίνει ότι το ιστορικό δικαίωμα βέτο –το μοναδικό εργαλείο που εγγυάται ότι η φωνή της ακούγεται– μπορεί σύντομα να ανήκει στο παρελθόν.

Το «ψήφισμα Gozi» δεν έχει τίποτα θετικό για την Ελλάδα. Αντίθετα, εισάγει θεσμικά την έννοια της «Ευρώπης των πλειοψηφιών». Η αποχή των τριών ευρωβουλευτών του ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να δικαιολογηθεί πολιτικά. Σε μια Ευρώπη που αλλάζει, χωρίς να ρωτά, η σιωπή είναι ήδη παραίτηση.

Δείτε επίσης:

• «Βόμβα» στο ΠΑΣΟΚ: Αποχωρεί ο διευθυντής του γραφείου του Ανδρουλάκη – Σάλος με τα σχόλιά του
• «Κατέβηκε» η κατάπτυστη ευρωπαϊκή έκθεση που αναγνώριζε ψευδοκράτος και τουρκολιβυκό μνημόνιο
• Πισώπλατη μαχαιριά της ΕΕ κατά της Ελλάδας και υπέρ της Τουρκίας!
• H Κάγια Κάλας προανήγγειλε(;) το τέλος του βέτο στην ΕΕ