Η ΜΚΟ Bulletin of the Atomic Scientists που εστιάζει στην επιστήμη και στα παγκόσμια θέματα ασφάλειας, προχώρησε σε μια όχι και τόσο καθησυχαστική αποκάλυψη που αφορά την Τουρκία και τους πυρηνικούς σχεδιασμούς της: Από τότε που ξεκίνησε η κατασκευή της πυρηνικής εγκατάστασης του Ακούγιου, οι Τούρκοι φοιτητές μηχανικής έχουν γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη εθνική ομάδα που σπουδάζει πυρηνικές επιστήμες στη Ρωσία.
Μάλιστα, στο άρθρο που υπογράφει ο John Spacapan, γίνεται εκτενής αναφορά στο παρασκήνιο αυτής της αποκάλυψης, αλλά και ευρύτερη παρουσίαση της κατάστασης και της συμπεριφοράς της Τουρκίας οδεύοντας προς τον στόχο της.
Αναλυτικά το σχετικό άρθρο στην ιστοσελίδα του Bulletin of the Atomic Scientists:
Υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για να πιστεύει κανείς ότι η Τουρκία δεν θα αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Είναι στο ΝΑΤΟ και έχει ήδη 50 αμερικανικές πυρηνικές βόμβες B61 σε μια κοινή αμερικανο-τουρκική αεροπορική βάση (Ιντσιρλίκ).
Έχει επίσης συναινέσει στο να μην αποκτήσει δικά της πυρηνικά όπλα, ως συμβαλλόμενο μέρος στη Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων (NPT) και έχει επικυρώσει τη Συνθήκη για την Πλήρη Απαγόρευση Πυρηνικών Δοκιμών.
Τι υποδηλώνει λοιπόν ότι η Τουρκία θέλει να αποκτήσει πυρηνικά στο όχι πολύ μακρινό μέλλον; Τρία πράγματα.
- Πρώτον:
Ο Ταγίπ Ερντογάν λέει ότι θέλει πυρηνική βόμβα. Το περασμένο φθινόπωρο, παραπονέθηκε ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών ότι η NPT απαγορεύει σε χώρες όπως η Τουρκία να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα, αλλά αγνοεί ότι τα άλλα κράτη έχουν. Νωρίτερα, είπε στα μέλη του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης ότι «ορισμένες χώρες έχουν πυραύλους με πυρηνικές κεφαλές, όχι μία ή δύο. Αλλά [μας λένε] δεν μπορούμε εμείς να έχουμε. Αυτό, δεν μπορώ να δεχτώ». Στη συνέχεια είπε ότι τα πυρηνικά όπλα αποτελούν μια τεράστια πηγή ισχύος για το Ισραήλ.
- Δεύτερον:
Ο Ερντογάν είναι συχνά πομπώδης, αλλά στην πυρηνική ενέργεια αναλαμβάνει δράση. Κατά μήκος της ακτογραμμής της Μεσογείου της Τουρκίας, οι Ρώσοι κατασκευάζουν τέσσερις μεγάλους μη στρατιωτικούς πυρηνικούς αντιδραστήρες στην πυρηνική εγκατάσταση Akkuyu. Ο Ερντογάν ελπίζει ότι οι Ρώσοι θα ολοκληρώσουν τον πρώτο αντιδραστήρα έως το 2023, εγκαίρως για τις γιορτές της εκατονταετηρίδας της ίδρυσης της σύγχρονης Τουρκίας. Η Άγκυρα λέει ότι χρειάζεται πυρηνική ενέργεια για να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από αναξιόπιστους εταίρους – Ρωσία και Ιράν – και για να καλύψει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτή η ζήτηση αυξήθηκε στον υψηλότερο ρυθμό όλων των χωρών του ΟΟΣΑ από το 2005.
Αλλά η υπόθεση της Άγκυρας για πυρηνική ενέργεια δεν βγάζει νόημα. Η εγκατάσταση στο Akkuyu δεν κάνει την Τουρκία λιγότερο εξαρτημένη από ξένες δυνάμεις. Η Ρωσία θα κατέχει και θα εκμεταλλεύεται την εγκατάσταση και είναι αποδεδειγμένο ότι η Μόσχα χρησιμοποιεί όλα τα ενεργειακά της περιουσιακά στοιχεία – όχι μόνο ορυκτά καύσιμα – για εξαναγκασμό.
Στην πραγματικότητα, το εργοστάσιο Akkuyu είναι μια κακή επένδυση. Ενώ η Rosatom, η κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας της Ρωσίας, πληρώνει το λογαριασμό για τον πρώτο αντιδραστήρα, δεν θα κάνει το ίδιο για τους άλλους τρεις αντιδραστήρες. Παρά τα χρόνια αναζήτησης, οι Ρώσοι δεν βρήκαν ούτε έναν ιδιώτη επενδυτή για το έργο. Για να ολοκληρώσει το Akkuyu, η τουρκική κυβέρνηση θα πρέπει να το χρηματοδοτήσει μέσω δημόσιου χρέους ή να εξασφαλίσει, ολοένα και πιο σπάνιες, ξένες επενδύσεις.
Εάν ο Πρόεδρος Ερντογάν πρόσεχε την αγορά, θα ήξερε ότι το φυσικό αέριο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας νικούν την πυρηνική ενέργεια. Ακόμη και πριν από την πανδημία, η Τουρκία εισήγαγε φυσικό αέριο για ένα κλάσμα της τιμής ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά του εργοστασίου Akkuyu – σε ένα μη οικονομικό 12,35 σεντ ανά κιλοβατώρα. Και η τουρκική πρόσβαση στο φυσικό αέριο θα επεκταθεί σύντομα. Υποστηρίζοντας την προσωρινή κυβέρνηση στη Λιβύη που απολαμβάνει την υποστήριξη των Ηνωμένων Εθνών, η Τουρκία πέτυχε φτηνό αέριο και δικαιώματα γεώτρησης στη θαλάσσια ζώνη της Λιβύης.
Περισσότερο φυσικό αέριο θα επιτρέψει στην Τουρκία να καλύψει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας σήμερα. Φτηνές εγχώριες ανανεώσιμες πηγές θα το βοηθήσουν αύριο. Ως έχει, το 10% της τουρκικής ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από ηλιακή και αιολική ενέργεια. Ένα από τα κορυφαία πανεπιστήμια της Τουρκίας ανέφερε πρόσφατα ότι αυτές οι πηγές θα μπορούσαν να καλύψουν το 30% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας της Τουρκίας έως το 2026, με κατάλληλη επένδυση. Ένας αντικειμενικός παρατηρητής πρέπει να αναρωτιέται γιατί τα κακά οικονομικά δεν εξασθένισαν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ερντογάν.
Αυτό που ανησυχεί είναι η Τουρκία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί την πυρηνική ενέργεια ως κάλυψη για την προμήθεια τεχνολογίας και υλικού που σχετίζεται με βόμβες. Η μεταφορά τεχνολογίας πραγματοποιείται ήδη. Από τότε που ξεκίνησε το έργο στο Akkuyu, οι Τούρκοι φοιτητές μηχανικής έχουν γίνει η δεύτερη μεγαλύτερη εθνική ομάδα που σπουδάζει πυρηνικές επιστήμες στη Ρωσία, όπως έκαναν νωρίτερα εκατοντάδες επιστήμονες του Ιράν και της Βόρειας Κορέας.
Ενώ η Ρωσία κατασκεύαζε μη στρατιωτική εγκατάσταση του Ιράν στο Bushehr, οι πλευρικές συμφωνίες οδήγησαν στη μεταφορά εξοπλισμού και την ανταλλαγή επιστημόνων, οι οποίοι βοήθησαν το πρόγραμμα όπλων του Ιράν σε άλλους χώρους. Αυτές οι ενέργειες ξεγελούσαν τις υπηρεσίες των ΗΠΑ (που πίστευαν ότι το Ιράν διέκοψε το πρόγραμμα όπλων του μεταξύ 2003 και 2007) και τους διεθνείς επιθεωρητές.
- Τρίτον:
Ο Ερντογάν συνεργάζεται στρατιωτικά με ένα πυρηνικά οπλισμένο Πακιστάν, μια χώρα που δεν βρίσκεται κοντά στα σύνορα της Τουρκίας. Για δεκαετίες, οι τουρκο-πακιστανικές σχέσεις ήταν θερμές αλλά επιφανειακές. Από το 2018, ο Ερντογάν ενίσχυσε σημαντικά τους δεσμούς. Φέτος μίλησε σε κοινή σύνοδο του κοινοβουλίου του Πακιστάν για τέταρτη φορά, υποστηρίζοντας με πάθος τη θέση του Πακιστάν στη διαμάχη του Κασμίρ. Όχι μόνο ο Ερντογάν ξαφνικά ενδιαφέρθηκε έντονα για το Κασμίρ, αλλά παρέχει και στον στρατό του Πακιστάν εξελιγμένα όπλα.
Μόλις πριν από δύο χρόνια, η Τουρκία κέρδισε το μεγαλύτερο αμυντικό της συμβόλαιο ποτέ – μια σύμβαση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή τεσσάρων μεγάλων ναυτικών σκαφών για το Πακιστανικό Ναυτικό. Επιπλέον, μια τουρκική εταιρεία κατασκευάζει το μεγαλύτερο εγχώριο πολεμικό πλοίο του Πακιστάν στο Καράτσι. Η Τουρκία επίσης αναβαθμίζει τα υποβρύχια του Πακιστάν, πουλάει τουρκικά επιθετικά ελικόπτερα και συντηρεί τα F-16.
Συνολικά, μόνο η Κίνα είναι μεγαλύτερος προμηθευτής του στρατού του Πακιστάν. Η τρέχουσα επιρροή του Ερντογάν στο Ισλαμαμπάντ υπερβαίνει εκείνη της Βόρειας Κορέας, του Ιράν και της Λιβύης, οι οποίες έλαβαν πυρηνική βοήθεια από το Πακιστάν.
Όλα αυτά πρέπει να κάνουν την Ουάσιγκτον να νιώθει άβολα. Δεδομένου ότι η πυρηνική ενέργεια παρέχει μεγάλο μέρος της τεχνολογίας για την κατασκευή βομβών και στην περίπτωση της Τουρκίας δεν έχει κάποιο οικονομικό νόημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να προσπαθήσουν να απομακρύνουν την Τουρκία από την πυρηνική ενέργεια.
Ρωτήστε 10 ειδικούς στην τουρκική πολιτική εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να ανησυχούν για τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Άγκυρας και πιθανότατα θα ακούσετε 10 αρνήσεις.
Αν όμως πάτε πέρα από την Ουάσιγκτον θα έχετε κάτι διαφορετικό:
Οι Ισραηλινοί ανησυχούν ότι ο Τούρκος πρόεδρος πλησιάζει πολύ το Πακιστάν που του αρέσει να μοιράζεται την πυρηνική τεχνολογία.
Οι Τούρκοι περιβαλλοντολόγοι επισημαίνουν ότι το μη οικονομικό και περιττό πρόγραμμα πυρηνικής ενέργειας του Ερντογάν μπορεί να δημιουργήσει κινδύνους ταχείας διάδοσης.
Οι Έλληνες ψιθυρίζουν για τη στάση του Ερντογάν στο πλασάρισμα των πυρηνικών βομβών.
Οποιαδήποτε ορθή προσέγγιση των ΗΠΑ στην Τουρκία απαιτεί από τους Αμερικανούς αξιωματούχους να ακούσουν όλες αυτές τις ξένες φωνές.
Επειδή η Τουρκία χρειάζεται ξένες επενδύσεις γενικά και ιδιαίτερα στον ενεργειακό τομέα, η US Development Finance Corporation θα έπρεπε να θέσει ένα πρότυπο για τις τράπεζες περιφερειακής ανάπτυξης, δίνοντας κίνητρα στις αμερικανικές εταιρείες να κυνηγήσουν τις τουρκικές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και έργα που σχετίζονται με το φυσικό αέριο, καθώς και βοήθεια για τη διαχείριση του δικτύου. Οι Κινέζοι το κάνουν ήδη. πρέπει και οι Ηνωμένες Πολιτείες.
