Διαβάζουμε προσεκτικά τα οικονομικά προγράμματα των κομμάτων για τις επερχόμενες εκλογές. Ακούμε τους αρχηγούς. Μελετούμε συνεντεύξεις ξένων αξιωματούχων, όπως του Τσαρλς Νταλάρα στην «Εστία», ο οποίος προσετέθη στη μακρά λίστα εκείνων των οικονομολόγων που ομολογούν με καθυστέρηση ότι η κρίση του 2010 ήταν πανευρωπαϊκή και όχι αμιγώς ελληνική και ότι η λιτότητα θα έπρεπε να είχε διαμοιραστεί από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο στις πλάτες του ελληνικού λαού. Διαβάζουμε, τέλος, και αναλύσεις-σοκ, όπως του τέως υπουργού Οικονομικών Αλέκου Παπαδοπούλου, ο οποίος χθες με άρθρο του στο Kreport του Κώστα Καλλίτση αποκάλυψε μερικά συγκλονιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι πάλι βρισκόμαστε σε ένα ροζ συννεφάκι.
Οπως ότι το κρατικό χρέος έχει φτάσει τα 400 δισ. ευρώ και ότι το δημόσιο χρέος ως ποσοστό επί του ΑΕΠ έχει φτάσει το 171%, όταν είναι τοις πάσι γνωστό πως η Ελλάς μπήκε στα Μνημόνια με ένα χρέος που έφτανε ως ποσοστό το 120% του ΑΕΠ.
Τι προκύπτει από τη συνδυασμένη μελέτη; Δύο στοιχεία τα οποία αυτή τη στιγμή είναι βέβαιον ότι αγνοεί η συντριπτική πλειονότητα του ελληνικού λαού.
Το πρώτο: Η ανάπτυξη σήμερα φαίνεται ότι γίνεται με δανεικά από το υστέρημά μας και όχι με δανεικά από τις αγορές. Προκειμένου να μειωθεί τεχνητά το ύψος του δημόσιου χρέους ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, η κυβέρνηση φαίνεται να περιορίζει την έκθεσή της στις αγορές και να δανείζεται διαρκώς κρυφά από τους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης. Οπως μάλιστα ισχυρίζεται ο Αλέκος Παπαδόπουλος, από τις εισφορές των εργαζομένων. Γενικότερα τα κρατικά διαθέσιμα.
(Το 1999 έπαιζαν τις εισφορές των εργαζομένων στο Χρηματιστήριο, τώρα μετατρέπουν τις εισφορές των εργαζομένων σε δανεικά για προεκλογικές παροχές.) Το ποσοστό του κρυφού εσωτερικού δανεισμού έχει φτάσει το ποσό των 46,7 δισ. ευρώ, σε σημείο που να διερωτάται κανείς αν το μαξιλάρι για το οποίο γίνεται συζήτηση των 36 δισ. υπάρχει ή έχει γίνει καπνός. Πολιτική με δανεικά όμως δεν γίνεται, όπως έλεγε ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Δανείζεσαι από το μέλλον. Κλέβεις το μέλλον. Δεν πρόκειται για φιλελεύθερη πολιτική. Και επειδή έχει αναχθεί ο λαϊκισμός ως το μείζον ιδεολόγημα στην πατρίδα μας, διερωτάται κανείς πώς ονομάζεται η ανακοίνωση της εφάπαξ παροχής 150 ευρώ σε κάθε νέο με την ενηλικίωσή του.
Το δεύτερο που έχω να επισημάνω είναι πως το οικονομικό μοντέλο που προτείνεται στους Ελληνες κατά το μάλλον ή ήττον από το πολιτικό μας σύστημα παραμένει ίδιο ως προς τη φιλοσοφία του. Ως φαίνεται, ουδέν εδιδάχθημεν. Το 2011 το σχήμα που επελέγη μέσα σε συνθήκες Μνημονίων ήταν να εξαιρεθούν από την εθνική προσπάθεια όλες οι τράπεζες, οι όμιλοι, καθώς και τα εισοδήματα της ελίτ που φυγαδεύτηκαν στην Ελβετία για να μην «κουρευτούν» (λίστα Λαγκάρντ), προκειμένου να επωμιστεί την ασύλληπτη λιτότητα ο ελληνικός λαός. Το 2023 το μοντέλο που επιλέγεται πάλι σε συνθήκες
«ανάπτυξης» είναι παρεμφερές, αλλά από την ανάποδη:
Το συντριπτικό όφελος από την πίτα της ανάκαμψης να το διαμοιραστούν οι γνωστές οικογένειες, ενώ στον ελληνικό λαό επιφυλάσσονται μερικά επιδόματα, μερικές μειώσεις φόρων, μερικές παροχές σε είδος. Ο,τι περισσεύει, δηλαδή. Ο,τι προαιρείσθε. Με άλλα λόγια, το πολιτικό μας σύστημα δεν άλλαξε καθόλου την προσέγγισή του για τα πράγματα: Στα δύσκολα βάζει τις πλάτες ο λαός, στα εύκολα μένει στην απέξω με ορισμένα αντίδωρα και πρέπει να λέει και ευχαριστώ, πολυχρονεμένοι μου. Στα δύσκολα προστατεύονται οι χρηματοδότες, στα εύκολα πριμοδοτούνται οι ίδιοι πέραν πάσης έννοιας αξιοκρατίας με κρατικό χρήμα. Αλλά και με νομοθετικές ρυθμίσεις που διευκολύνουν τη φοροαποφυγή.
Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι ο πρωθυπουργός προχθές στην Ελευσίνα, απαντώντας σε ερωτήσεις μεσαίων επιχειρηματιών για την αύξηση του μισθολογικού κόστους, τους κάλεσε να πάρουν… δάνεια από την αναπτυξιακή τράπεζα για να αντέξουν! (Την οποία χλεύαζε ως κρατική όταν την ίδρυσε ο Δραγασάκης.) Ενώ σε ό,τι αφορά το μέλλον της νεολαίας, επικαλέστηκε άνετος το παράδειγμα των… σεφ που εισπράττουν πολλά χρήματα από την ενασχόλησή τους με αυτό το επάγγελμα.
Ο Αντρέας Παπανδρέου έπεσε έξω κατά τι. Δεν θα γίνουμε τα γκαρσόνια της Ευρώπης, θα γίνουμε οι σεφ της Ευρώπης. (Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί τα κανάλια προβάλλουν συνεχώς τους διαγωνισμούς μαγειρικής, είναι… μάθημα επαγγελματικού προσανατολισμού.) Και ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης πάντως δεν πήγε πίσω. Παροχές, παροχές, παροχές. Οταν του ζητήθηκε το πλήρες κείμενο του οικονομικού του προγράμματος, η απάντηση ήταν ότι έχει συσταθεί επιτροπή…οριστικοποίησής του. Αν είναι δυνατόν.
Τέσσερα χρόνια είχαν για να το ολοκληρώσουν και ακόμα το οριστικοποιούν. Το ενδιαφέρον είναι ότι μέχρι στιγμής οι πολίτες δείχνουν να συμβιβάζονται με αυτή τη συμφωνία αλήθειας: τα πολλά στους ισχυρούς, τα λίγα σε εμάς. Η προστασία στους ισχυρούς, οι ζημιές σε εμάς. Τα «κουρέματα» για τους ισχυρούς, οι πλειστηριασμοί για εμάς. Ισως γιατί νιώθουν ανυπεράσπιστοι. Ίσως γιατί δεν υπάρχει καμία εναλλακτική λύση στον ορίζοντα, όλοι με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο το ίδιο αφήγημα διηγούνται σε παραλλαγές.
Μια ματιά στις νομοθετικές ρυθμίσεις που ψήφισαν τα δύο κόμματα την περίοδο της πανδημίας αρκεί για να πείσει. Αυτό που δεν λέει κανείς όμως, και είναι το de ja vu της ιστορίας, είναι το τοπίο μετά τις εκλογές. Οταν θα βρεθούμε ξαφνικά το φθινόπωρο μπροστά στη νέα κατάσταση. Τότε τα προγράμματα τηλεγραφήματα που αδιάντροπα τα κόμματα ενθέτουν μέσα σε κυριακάτικες εφημερίδες θα γίνουν παρανάλωμα. Αλλά θα είναι πια πολύ αργά. Πειστικές απαντήσεις για το μέλλον της οικονομίας και των εθνικών θεμάτων πρέπει να αναζητηθούν τώρα με διάλογο και όχι με μονολόγους που απλώς καλύπτουν την απορία και τα ερωτήματα. Θα έρθει ο καιρός που τα πράγματα θα δυσκολέψουν. Την αλήθεια λοιπόν.