Ο καλύτερος Έλληνας δημόσιος λειτουργός μετά τον πόλεμο

Τον Σεπτέμβριο του 1993 προσελήφθην στην εφημερίδα «Απογευματινή» κατόπιν εισηγήσεως του τότε αρχισυντάκτη πολιτικού και μέντορά μου Τίτου Αθανασιάδη. Αν και διακαής μου πόθος ήταν το πολιτικό ρεπορτάζ, στην αρχή μού ανετέθη η κάλυψη του υπουργείου Μεταφορών.

Το φθινόπωρο του 1994 ο κύριος Αθανασιάδης μού ανακοίνωσε τη μετακίνησή μου στο πολιτικό ρεπορτάζ υπό έναν όρο: να αναλάβω (στη θέση του νυν προέδρου της ΕΡΤ Γιάννη Παπαδόπουλου) το ρεπορτάζ του υπουργείου Προεδρίας, του οποίου προΐστατο ο δύσκολος Αναστάσης Πεπονής. Αποδέχτηκα την πρόταση. Είχα το πτυχίο της Νομικής Θράκης, ήμουν μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μου άρεσε το Συνταγματικό και το Διοικητικό Δίκαιο, όπως μου το είχαν διδάξει ο Κώστας Μαυριάς, ο Κώστας Ρέμελης και ο Απόστολος Γέροντας, δεν είχα λόγο να αρνηθώ. Ηταν μια πολιτικά ενδιαφέρουσα εποχή, άλλωστε, γιατί στο παρασκήνιο είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται κινήσεις αμφισβήτησης του Ανδρέα Παπανδρέου. Μοιραία λοιπόν στο υπουργείο αυτό, το οποίο η Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου είχε αγοράσει από κάποιον κύριο που το είχε κερδίσει στα… ζάρια από τον αρχικό ιδιοκτήτη του (πασίγνωστος έμπορος υφασμάτων), γνώρισα τον γενικό του διευθυντή Βασίλη Ανδρονόπουλο. Τον πρύτανη της Δημόσιας Διοίκησης. Το διαμάντι της Δημόσιας Διοίκησης. Πήγαινα αργά το μεσημέρι στο γραφείο του στον τρίτο όροφο, όταν είχε πλέον αποφορτιστεί από τις πρωινές συσκέψεις, τις επισκέψεις και τις διαβουλεύσεις. Η γραμματέας του, μόλις διέκρινε κάποιο κενό στο πρόγραμμά του, με οδηγούσε στο γραφείο. Το 313.

Στα όσα χρόνια θα τον επισκεπτόμουν ως δημοσιογράφος δεν μου έδωσε ποτέ νομοσχέδιο υπό επεξεργασία, υπουργική απόφαση, εγκύκλιο, άλλο δημόσιο έγγραφο. Τηρούσε πάντοτε τον υπαλληλικό κώδικα αυστηρά. Συζητούσαμε προφορικά. Και αν είχες προετοιμαστεί σωστά τι να τον ρωτήσεις, τότε ασφαλώς είχες και τις απαντήσεις που αναζητούσες. Αποζημιωνόσουν. Ο Ανδρονόπουλος ποτέ δεν με παραπλάνησε, ποτέ δεν μου είπε ψέματα, ποτέ δεν μου εξωράισε την κατάσταση. Οταν δεν του επιτρεπόταν να πει κάτι για υπηρεσιακούς λόγους, το ξεκαθάριζε. Με τον καιρό διαπίστωσα ότι οι επισκέψεις αυτές εξελίσσονται σε ένα είδος σεμιναρίου, καθώς απολάμβανα μαζί του τη νομική συζήτηση. Το πνεύμα υπό το οποίο λειτουργεί η ελληνική Δημόσια Διοίκηση, το οποίο είναι το ναπολεόντειο: η διοίκηση μπορεί να κάνει μόνο ό,τι της επιτρέπει ο νόμος. Ενώ το δικό του ήταν πιο φιλελεύθερο και προοδευτικό: ότι η διοίκηση μπορεί να κάνει ό,τι δεν της απαγορεύει ο νόμος. Συχνά οι συζητήσεις εξετρέποντο σε αναλύσεις αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας για το πειθαρχικό δίκαιο των δημοσίων υπαλλήλων, σε αναλύσεις για κοινοτικές οδηγίες με επιπτώσεις στο εθνικό δίκαιο, σε ήδη ψηφισμένους νόμους, σε αναδρομή για το θέμα των οργανισμών υπουργείων, στη λειτουργία των υπηρεσιακών συμβουλίων και των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών.

Η ιδέα πως ζούσα από κοντά τον μαγικό κόσμο της νομοθέτησης, το θαύμα της δημοκρατίας, σε κάθε επίπεδο, είτε αυτό είναι ο νόμος είτε προεδρικό διάταγμα ή υπουργική απόφαση ή εγκύκλιος πραγματικά, με συνάρπαζε. Από τις συναντήσεις με τον Βασίλη κατάλαβα ότι η συστηματική μελέτη της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως μπορεί να σε οδηγήσει σε έναν αμύθητο δημοσιογραφικό πλούτο πληροφοριών, αλλά και να σου αποκαλύψει τα χρονοδιαγράμματα των νομοθετικών πρωτοβουλιών των υπουργείων. Αρκεί να διαβάζεις με τις ώρες, αυτό ήταν το μόνο κόστος. Εκείνη την εποχή άλλωστε με τα αποκαλυπτικά ρεπορτάζ μου άρχισα να γίνομαι πρώτη φορά γνωστός στον χώρο. Χάρη στη Δημόσια Διοίκηση, στην αγάπη μου για τη δουλειά και στις τακτικές συναντήσεις με τον Βασίλη Ανδρονόπουλο η συνεργασία μου μαζί του με μύησε επίσης σε ένα καινούργιο, μαγικό κόσμο. Στον κόσμο των θεσμών.

Ο Ανδρονόπουλος, εκτός από το να λύνει προβλήματα που αφορούν μεταθέσεις, μετατάξεις, αποσπάσεις, προαγωγές, διορισμούς, ατομικές διοικητικές πράξεις γενικώς, ήταν ο άνθρωπος ο οποίος έβαλε την υπογραφή του σε τέσσερα σημαντικά νομοθετήματα της νεότερης Ελληνικής Δημοκρατίας:

-Στην εκπόνηση του οργανισμού του υπουργείου Βορείου Ελλάδος, νυν Μακεδονίας Θράκης, στη δομή του οποίου εντάσσονται και υπηρεσίες του υπουργείου των Εξωτερικών σε ευαίσθητες ακριτικές περιφέρειες.

-Στη σύλληψη του ΑΣΕΠ ως ανεξάρτητης Αρχής για τις προσλήψεις έπειτα από μία συνάντησή του με τον αντιπρόεδρο της αντίστοιχης Αρχής του Καναδά και στην ανάθεση της συγγραφής του ιστορικού νομοσχεδίου στον ίδιο από τον Αναστάση Πεπονή.

-Στη συγγραφή του νομοσχεδίου για την ίδρυση του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης με απόφαση του Θανάση Κανελλόπουλου.

-Στη συγγραφή του νόμου για τις ανεξάρτητες Αρχές μετά τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001. Οσον αφορά μάλιστα το ΑΣΕΠ, το οποίο στήριξα με όλες μου τις δυνάμεις, όπως και τον Συνήγορο του Πολίτη επί Νικηφόρου Διαμαντούρου και Γιώργου Καμίνη, οφείλω να ομολογήσω ότι έζησα από κοντά τη δράση του κύριου Ανδρονόπουλου ως μέλους της Ολομέλειάς του. Στη σύνθεση της οποίας περιλαμβάνονταν συμπτωματικά και τέσσερις από τους δικαστές, αρεοπαγίτες, που μετείχαν στη σύνθεση του Ειδικού Δικαστηρίου που δίκασε τον Ανδρέα Παπανδρέου. Με τις γνώσεις του ο Ανδρονόπουλος αναδείχθηκε εκ των πραγμάτων στον αόρατο πρόεδρο του ΑΣΕΠ.

Αν υπάρχει ένας άνθρωπος στον οποίο ταιριάζει η φράση «η φαντασία στην εξουσία», αυτός είναι ο Ανδρονόπουλος. Ηταν χρήσιμος στους υπουργούς όχι μόνο λόγω των γνώσεών του για τη λειτουργία της διοικητικής μηχανής, αλλά γιατί είχε κάτι που δεν είχε κανείς άλλος: υποδείκνυε στους πολιτικούς του προϊσταμένους δρόμους που οδηγούσαν στην εφαρμογή των πολιτικών που επιθυμούσαν με βάση τον νόμο και μόνο αυτόν. Τους προφύλασσε από την παρανομία που τους εισηγούνταν ανίδεοι σύμβουλοί τους.

Η πολιτική είναι διαφορετική όταν τη βλέπεις από μέσα και γι’ αυτό η θητεία μου δίπλα στον Βασίλη με εκπαίδευσε να μπαίνω στα παπούτσια των πολιτικών και άλλοτε να είμαι επιεικής μαζί τους, γνωρίζοντας τι αντιστάσεις και τι αδράνειες συναντούσαν στην προσπάθειά τους να εφαρμόσουν την πολιτική τους, και άλλοτε να είμαι πολύ αυστηρός. Οταν χρησιμοποιούσαν το υπουργείο για να κάνουν φιγούρα! Θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο που τον γνώρισα. Εκανα συζητώντας μαζί του δωρεάν διδακτορικό και μεταπτυχιακό στο Δημόσιο Δίκαιο.

(Πρόλογος στο βιβλίο του μακράν καλύτερου Ελληνα δημοσίου υπάλληλου μετά τον πόλεμο Βασίλη Ανδρονόπουλου «Στιγμιότυπα μιας 50ετίας στη Δημόσια Διοίκηση, εκδόσεις Πληθώρα. Εφυγε χθες από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών. Στη σύζυγό του Νταίζη και στη θυγατέρα του Μαίρη με την οποία έγραψαν μαζί την καταπληκτική ερμηνεία του Υπαλληλικού Κώδικα Παυλόπουλου -Σάκκουλας, 2022-, τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια!)