Σας γράφω σήμερα από τη Λευκωσία. Την προηγούμενη εβδομάδα σας έγραφα από την Κομοτηνή, από τη Θράκη. Εχει νόημα να πιάνεις τον σφυγμό του Ελληνισμού από τη μία άκρη του έως την άλλη. Είναι πολύ γοητευτικό και εξόχως ενδιαφέρον. Στη Λευκωσία παρουσίασα χθες βράδυ μαζί με τον Αθανάσιο Πλατιά το νέο βιβλίο του εκδότη Κώστα Χατζηκωστή, που έχει τον τίτλο: «Ξυπνάτε Ελληνες» και έχει ως εικόνα του εξωφύλλου του μια μεγάλη καμπάνα.
Στην πτήση προς τη Λάρνακα διάβασα ξανά ένα βιβλίο που μου έχει χαρίσει στο παρελθόν ο φίλος Γιώργος Χατζηιωσήφ, το οποίο αποτελεί τη μικρή επιτομή του κυπριακού ζητήματος. Εκδόθηκε τον μαύρο Δεκέμβριο του 2008 από τις εκδόσεις Αγρα και το υπογράφει ο Πέρι Αντερσον (μετάφραση Κώστας Ράπτης). Μέσα σε 100 σελίδες περιγράφονται αιώνες και καταλαβαίνεις με άνεση γιατί έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο σήμερα. Και χάρη σε δικά μας λάθη βεβαίως, αλλά, ας μην έχουμε αυταπάτες, κυρίως σε λάθη των άλλων: Ο,τι συμβαίνει στο νησί έχει σχεδιαστεί από άλλους, έχει εκτελεστεί από άλλους και παρακολουθείται μέχρι και σήμερα από άλλους. Οι Τούρκοι έποικοι που ζουν στα Κατεχόμενα είναι περισσότεροι από όσοι είναι οι έποικοι που στέλνει το Ισραήλ σήμερα σε επίμαχες περιοχές στην Παλαιστίνη, ενώ η Κύπρος είναι το μοναδικό ευρωπαϊκό έδαφος στο οποίο σταθμεύει ξένος στρατός. Και δεν ντρέπεται κανείς.
Το συγκλονιστικά ενδιαφέρον είναι ότι την πρώτη ιδέα για την εισβολή και διχοτόμηση στους Τούρκους τη δεκαετία του ’50 δεν την έβαλαν οι ίδιοι στον εαυτό τους αλλά οι Βρετανοί. Αυτοί θεώρησαν ότι λίγη ένταση στην Αγκυρα θα είχε ως αποτέλεσμα τη μεταφορά της αργά ή γρήγορα στην Κύπρο, όπου ζει ως υπόλειμμα της οθωμανικής παρένθεσης η τουρκοκυπριακή κοινότητα. Η φωτιά αυτή μπήκε με την προβοκάτσια που συνέβη από τον Οκτάι Εγκίν με τα γεγονότα του 1955 στο φερόμενο σπίτι του Κεμάλ (στον Λαγκαδά γεννήθηκε) στη Θεσσαλονίκη, τα οποία είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα την εξόντωση της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και τη μεταφορά της έντασης στη Μεγαλόνησο. Ο Ελληνισμός είναι ένα μεγάλο και συγκοινωνούν δοχείο. Η Θράκη, η Πόλη και η Κύπρος «επικοινωνούν» γιατί ζουν όμοιες καταστάσεις.
Ελληνική μειονότητα
Ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι πίσω από αυτή την προβοκάτσια, που φαινομενικά είχε ως στόχο την πλήρη εξόντωση της ελληνικής μειονότητας, θα κρυβόταν στο βάθος η βρετανική πλευρά; Ποιος θα φανταζόταν ότι τις πρώτες ιδέες για την εισβολή και διχοτόμηση στην Κύπρο θα τις έβαζαν οι φίλοι μας οι Αγγλοι, καθώς με τη γνωστή πρακτική τού διαίρει και βασίλευε έλεγχαν με τον Εμφύλιο δεξιών αριστερών την Ελλάδα και με την ένταση μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων στην Κύπρο το νησί; Τα γράφει ωμά ο Βρετανός Αντερσον στο βιβλίο «Οι διαιρέσεις της Κύπρου». Υπενθυμίζουμε ότι ως αποτέλεσμα όλων αυτών των σκηνοθετημένων προκλήσεων υπήρξε η έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα της Κύπρου το 1955 υπό την ηγεσία του στρατηγού Γρίβα. Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1974, η επιθυμία των Βρετανών με την ανοχή των Αμερικανών έγινε πραγματικότητα, ενώ στο μεσοδιάστημα ο απεσταλμένος τους Χάρντινγκ επέμεινε ότι το νησί μπορεί να ελεγχθεί μόνο αν επιβληθεί αστυνομικό και αυταρχικό καθεστώς. Κάπως έτσι δολοφόνησαν τον Παλληκαρίδη με εντολή της Ελισάβετ.
Την ώρα που η πτήση της Aegean τροχοδρομούσε μετά την προσγείωση στο αεροδρόμιο της Λάρνακας, καθώς το αεροδρόμιο της Λευκωσίας είναι κλειστό από τότε για εμάς, συνειδητοποιούσα για ακόμη μία φορά, όχι πως δεν το ξέρουμε, ότι το πρόβλημα του Ελληνισμού είναι η ενότητα. Η ενότητα του λαού στη βάση, η ενότητα της ηγεσίας στην κορυφή. Ζηλεύουμε τους Τούρκους που αυτή τη στιγμή αναδεικνύονται σε πέμπτη παγκόσμια γεωπολιτική δύναμη, αλλά δεν τολμούμε να ομολογήσουμε στον εαυτό μας ότι στη γειτονική χώρα εδώ και 20 χρόνια υπάρχει ενότητα μεταξύ ηγεσίας και λαού και προσήλωση στον στόχο. Ενώ εμείς οι Ελληνες δεν μπορούμε να προσηλωθούμε σε έναν στόχο περισσότερο από μία πενταετία. Μετά τον εγκαταλείπουμε. Η κατάσταση στο νησί φαινομενικά είναι καλή. Το οδικό δίκτυο, δύο χρόνια μετά την τελευταία μου επίσκεψη τον Ιανουάριο του ’23, όταν κατέβηκα για να παραστώ στην ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου, βελτιώνεται σημαντικά, το αεροδρόμιο επεκτείνεται, ο τουρισμός αυξάνεται, σε αντίθεση με την Ελλάδα, που φέτος θα έχει μείωση, κι αυτό που εκπέμπεται είναι μια γενική εικόνα ευημερίας. Ο τρόπος που εξελίσσονται όμως οι διαπραγματεύσεις αυτή τη στιγμή δεν εμπνέει αισιοδοξία. Η ειδική απεσταλμένη του ΟΗΕ χαρακτήρισε προχθές τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας «ηγέτη των Ελληνοκυπρίων». Ενώ η κυπριακή πλευρά καλείται να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις και σε συνομιλίες στις οποίες η άλλη πλευρά διά των Τουρκοκυπρίων πλέον δεν έχει απαίτηση την ομοσπονδία με ενιαία κυριαρχία, ενιαία ιθαγένεια, ενιαία όλα γενικά, αλλά δύο χωριστά κράτη. Το αίτημα της άλλης πλευράς είναι η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, η μετατροπή της σε δύο κράτη με κυριαρχική ισότητα σε πρώτη φάση και η δημιουργία ενός νέου κράτους μακροπρόθεσμα, τον έλεγχο του οποίου στην ουσία θα έχει η τουρκοκυπριακή μειονότητα! Η Τουρκία δηλαδή.
Και ο Χατζηκωστής και ο Αρχιεπίσκοπος Γεώργιος και μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης αισθάνεται αυτή τη μεταβολή, απλώς ενδεχομένως να εύχεται να μην τη ζήσει. Αλλά αυτή η μεταβολή δεν είναι μία φήμη, αλλά ένας πραγματικός στόχος, όπως περιγράφεται και στο βιβλίο του Νιχάτ Τερίμ, ο οποίος από πολύ νωρίς έχει περιγράψει ως τελικό στόχο της Τουρκίας την τουρκοποίηση της Κύπρου. Εμείς στην Ελλάδα, αν εξαιρέσει κανείς τα νησιά μας στο βόρειο Αιγαίο, το Καστελόριζο και τη Θράκη, δεν νιώθουμε τόσο καυτή την ανάσα της Τουρκίας όσο εδώ στη Μεγαλόνησο. Τη νιώθουν όταν ανοίγουν τα μάτια τους και κοιτούν στον Πενταδάχτυλο και αντικρίζουν την ημισέληνο, τη νιώθουν και όσοι επισκέπτονται τα Κατεχόμενα και διαπιστώνουν πόσο κοντά είναι απέναντι οι τουρκικές ακτές. Ο μέγας κίνδυνος είναι ότι οι γείτονες αυτή τη φορά δεν επιδιώκουν να ελέγξουν τη Μεγαλόνησο με εισβολή και αίμα. Προβάλλουν το πρότυπο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και πώς διοίκησε το νησί στην παρένθεσή της για να περνούν υπόρρητα στην κοινή γνώμη το μήνυμα ότι, αν κάποτε τα καταφέρουν, αυτό θα γίνει με ειρήνη. Και προς ενίσχυση του επιχειρήματός τους επισημαίνουν ότι μετά την εισβολή στην Κύπρο το 1974 εδώ και 50 χρόνια δεν χύθηκε ποτέ ξανά αίμα. Πρόκειται περί θράσους βεβαίως, αλλά πρόκειται και για την ύπουλη κυριαρχία. Μεταμφιεσμένοι ειρηνοποιοί θέλουν να μας πνίξουν στην αγάπη. Με έμφαση στο «πνίξουν» βεβαίως, καθώς στην ουσία προσφέρουν αξιοπρεπή δουλεία.
Κάπως έτσι, με δυσμενείς όρους, θα πορευτεί ο Ελληνισμός μέσα στα επόμενα χρόνια. Και στην Κύπρο και στη Θράκη και στο Αιγαίο, όπου δίνουμε πλέον μάχες οπισθοφυλακής. Ο Κώστας Χατζηκωστής στο δείπνο που μας παρέθεσε με την αξιαγάπητη σύζυγό του Τούλα στην οικία τους, η οποία βρίσκεται ανάμεσα στις πρεσβείες των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, κοντά στο μετόχι της Μονής Κύκκου του Αγίου Προκοπίου, δεν σταματά να υποστηρίζει ότι όλα είναι θέμα ισχύος και όχι θέμα Διεθνούς Δικαίου, το οποίο ούτως ή άλλως το διαμορφώνουν και το επιβάλλουν οι ισχυροί. Και πιστεύει ακράδαντα στον εξοπλισμό της Κύπρου και στη δύναμη της αποτροπής ως μέσου επίλυσης του ζητήματος. Πράγματι, θα είχε ένα νόημα. Αλλά τους εξοπλισμούς τούς αποφασίζουν ηγεσίες. Και αν οι ηγεσίες αυτές είναι τρωτές και ευάλωτες με τρόπο που όλοι μπορούμε να υποθέσουμε, τότε αυτές οι ηγεσίες ακινητοποιούνται και δεν μπορούν να προχωρήσουν σε τολμηρές αποφάσεις. Ούτε να τις ολοκληρώσουν αν το αποτολμήσουν, αν κρίνουμε από την τύχη που είχε το εγχείρημα με τους πυραύλους S-300. Οπως έλεγε ο Γεράσιμος Αρσένης, «δεν υπάρχουν αδύναμα έθνη, υπάρχουν αδύναμες ηγεσίες». Το κλειδί για τον Ελληνισμό στα χρόνια που έρχονται είναι οι δυνατές ηγεσίες. Θεωρητικά σήμερα δεν υπάρχουν, γι’ αυτό και τις ψάχνουμε. Κι αν δεν τις βρούμε όμως, πρέπει να τις επινοήσουμε. Ο χρόνος πλέον μετρά αντίστροφα. Το δεινόν επίκειται.
”αξιοπρεπής δουλεία”. Ακριβώς αυτό. Ζούμε τέτοιες εποχές γραικυλισμού, που αν ο Ερντογάν είχε επίσημο βήμα απο τα Ελληνικά ΜΜΕ, και διακήρηττε, ότι με την άνοδο του (με καόπιο τρόπο) στην εξουσιά στην Ελλάδα, οι μισθοί και οι συντάξεις θα αυξάνονταν 50% σε ένα βράδυ, θα του έστρωναν χαλιά και τα ρούχα τους ακόμα, να έρθει απο τα Ρίζια στην πλατεία Συντάγματος.