Κίνδυνος εμπλοκής και με τη Chevron!

Η αδυναμία της κυβέρνησης να συνομιλήσει με την ηγεσία του πετρελαϊκού κολοσσού δείχνει την ασθενή διπλωματική και οικονομική επιρροή της Ελλάδας
Ανατροπή συμφερόντων, συμμαχιών και χρονοδιαγραμμάτων, ως προς τα κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και τις ισορροπίες μεταξύ Ελλάδας, Λιβύης και Τουρκίας, προκαλεί η εξαγορά της αμερικανικής ενεργειακής εταιρίας Hess από τη Chevron.

• Του Αλέξανδρου Τάρκα*

Η Chevron, που ελπίζεται ότι -παρά τις κινήσεις της Αγκυρας και της Τρίπολης- θα συμμετάσχει κανονικά τον Σεπτέμβριο στον ελληνικό διαγωνισμό επιλογής ανάδοχου για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, κατέβαλε ποσό 53 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την εξαγορά της Hess. Η συμφωνία οριστικοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή και το κύριο θέμα συζήτησης, στις διεθνείς ενεργειακές και χρηματιστηριακές αγορές, είναι το πλεονέκτημα που αποκτά η Chevron, κυρίως έναντι της ExxonMobil, σε κοιτάσματα στη Νότια Αμερική.

Ομως, η εξαγορά έχει πολύ σημαντικές επιπτώσεις και στην Ανατολική Μεσόγειο, καθώς η Hess συνεργάζεται, επί σειρά ετών, με την Εθνική Εταιρία Πετρελαίου της Λιβύης (NOC) για την έρευνα και την εκμετάλλευση κοιτασμάτων σε θαλάσσια οικόπεδα εντός και εκτός του Κόλπου της Σύρτης. Ως γνωστόν, η κυβέρνηση της Τρίπολης έχει «κλείσει» παράνομα τον Κόλπο της Σύρτης από το Δεκέμβριο του 2023, με τις λεγόμενες ευθείες γραμμές βάσης κατά τρόπο αντίθετο προς το Διεθνές Δίκαιο και βασιζόμενο στις συντεταγμένες του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου.

Η συνεργασία με τη NOC γίνεται, κατόπιν σύμβασης παραχώρησης εκ μέρους του Λιβυκού Δημοσίου, μέσω της θυγατρικής εταιρίας Hess Libya Exploration Limited (HLEL), η οποία δεν εδρεύει στη Νέα Υόρκη, όπως ο μητρικός όμιλος της Hess, αλλά στα Νησιά Κέιμαν. Μετά την εξαγορά της περασμένης Παρασκευής, η Chevron αποκτά τον έλεγχο και όλων των θυγατρικών οντοτήτων, όπως η HLEL, χωρίς να έχει ακόμα διευκρινιστεί αν θα υπάρξουν αλλαγές στο λιβυκό σκέλος των δραστηριοτήτων και αν θα συνδεθεί με άλλες δραστηριότητες του ομίλου στην Ανατολική Μεσόγειο.

Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών είχε διερευνήσει, το φθινόπωρο του 2024, το νέο σκηνικό που διαμορφωνόταν στην Ανατολική Μεσόγειο μετά από δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου ότι η NOC θα προκήρυσσε, εντός του έτους, διεθνείς διαγωνισμούς για σεισμικές έρευνες αφενός στον Κόλπο της Σύρτης και αφετέρου σε θαλάσσια οικόπεδα του τουρκολιβυκού μνημονίου. Τελικά, το Μέγαρο Μαξίμου και το υπουργείο Εξωτερικών επαναπαύθηκαν εξαιτίας της πρόβλεψης ότι, λόγω τεχνικών δυσχερειών, οι διαγωνισμοί θα αναβάλλονταν ως τα τέλη του 2025. Ως αποτέλεσμα, η Αθήνα αιφνιδιάστηκε πλήρως, στις αρχές του περασμένου Μαρτίου, από τις ανακοινώσεις του Λίβυου πρωθυπουργού Αμπ. Ντμπέιμπα και του προεδρεύοντα της NOC, Μασούντ Σουλεμάν, για την προκήρυξη διαγωνισμού εκμετάλλευσης 22 χερσαίων και θαλάσσιων οικοπέδων υδρογονανθράκων.

Παρά τη σοβαρότατη αυτή εξέλιξη, οι υπουργοί Εξωτερικών, Γ. Γεραπετρίτης, και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Στ. Παπασταύρου, παρουσίαζαν για πολλές εβδομάδες την καθησυχαστική εκδοχή ότι η λιβυκή πλευρά δήθεν σεβόταν τη μέση γραμμή χάραξης και την ελληνική υφαλοκρηπίδα νότια της Κρήτης. Η εκδοχή τους αποδείχθηκε λανθασμένη και αναληθής πριν και μετά την κατάθεση των σχετικών ρηματικών διακοινώσεων της Λιβύης στον ΟΗΕ και τις αποτυχημένες διαβουλεύσεις του κ. Γεραπετρίτη με την ηγεσία της Τρίπολης.

Στο πλαίσιο της περσινής έρευνας του υπουργείου Εξωτερικών, εξετάστηκαν πληροφορίες για συμμετοχή της Hess σε κοινοπραξία με την, επίσης αμερικανική, ConocoPhillips και τη γαλλική Total για τον έλεγχο μιας άλλης λιβυκής εταιρίας, της Waha Oil Company. Το κωμικοτραγικό στοιχείο της υπόθεσης είναι ότι η Hess όντως συμμετείχε στην κοινοπραξία εκμετάλλευσης του χερσαίου και υπεράκτιου πετρελαϊκού κοιτάσματος Waha στη Σύρτη, αλλά οι αρμόδιοι συνεργάτες του κ. Γεραπετρίτη δεν αντελήφθησαν πως είχε ήδη πουλήσει το μετοχικό μερίδιό της δύο χρόνια νωρίτερα, τον Νοέμβριο του 2022.

Αντίθετα, δεν είναι σαφές αν η ίδια έρευνα κατέγραψε τη συνεργασία Hess – NOC. Σε περίπτωση που δεν είχε εντοπιστεί αυτή η πτυχή (που πλέον μετατρέπεται σε συνεργασία Chevron – NOC), προκύπτει άλλη μια ανεπαρκής επίδοση του υπουργείου Εξωτερικών επί ηγεσίας του κ. Γεραπετρίτη. Αν, ωστόσο, ήταν γνωστό το θέμα Hess – NOC από πέρυσι, ανακύπτει το ερώτημα γιατί ο υπουργός Εξωτερικών δεν ενημέρωσε εγκαίρως τον υπουργό Ενέργειας, αφήνοντας τον άμοιρο κ. Παπασταύρου να εκτίθεται, όταν προβάλλει τις επαφές του με τη Chevron.

Ούτως ή άλλως, το θέμα της στρατηγικής της Chevron στη Μεσόγειο ξεπερνά κατά πολύ τις αρμοδιότητες της κυρίας Liz Schwarze, με την οποία ο κ. Παπασταύρου συνομίλησε προ εβδομάδος, τηλεφωνικά, ως μέτρο αντίδρασης στις λιβυκές και τουρκικές πρωτοβουλίες. Γιατί η (κατά τ’ άλλα, έχουσα άριστη επαγγελματική φήμη) κυρία Schwarze είναι μόνον αντιπρόεδρος Ερευνών της θυγατρικής Chevron International Exploration and Production και δεν συμμετέχει ούτε στο 12μελές διοικητικό συμβούλιο ούτε στη 15μελή επιτροπή ανώτερων στελεχών του μητρικού ομίλου Chevron που λαμβάνουν τις μακροπρόθεσμες, στρατηγικές αποφάσεις.

Ασφαλώς, η αδυναμία της κυβέρνησης να συνομιλήσει με την ηγεσία του κολοσσού Chevron δείχνει την ασθενή διπλωματική και οικονομική επιρροή της χώρας. Τα πράγματα γίνονται χειρότερα, αν ο κ. Γεραπετρίτης δεν γνωρίζει την πλήρη εικόνα περί Hess και Chevron ή αν δεν την παρέχει στον κ. Παπασταύρου, οπότε οι πιθανότητες επιτυχών κυβερνητικών χειρισμών γίνονται ακόμα μικρότερες.

Επιπλέον, από τη στιγμή που αμφότεροι οι υπουργοί είναι διορισμένοι και όχι εκλεγμένοι, η ευθύνη του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Πόσο μάλλον λαμβάνοντας υπόψη ότι η Chevron ίσως έχει σύντομα μείζονα ενδιαφέροντα και εντός και εκτός ελληνικής υφαλοκρηπίδας και (μετά την εξαγορά της Hess) και εντός και εκτός των θαλάσσιων ορίων που παράνομα διεκδικούν η Αγκυρα και η Τρίπολη. Η υπόθεση αποκτά -ολοένα και μεγαλύτερες- ιστορικές διαστάσεις για τα εθνικά συμφέροντα.

*Εκδότης του περιοδικού «Αμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη.