Τούτες τις στιγμές που στην Ελλάδα, στον Μητροπολιτικό Ναό των Αθηνών, ξεκινά η κηδεία του, σημειώνω ορισμένες σκέψεις για τον μεγάλο αυτόν Έλληνα, δηλαδή τον όντως Έλληνα. Τον Διονύση Σαββόπουλο τον πρωτογνώρισα με αφορμή τη συναυλία του στην Ξάνθη μαζί με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, στην περιοδεία που έκανε κατά την κυκλοφορία του δίσκου «Το κούρεμα».
Είχαν φροντίσει οι γονείς μου να μας πάνε στο Δημοτικό Αμφιθέατρο της Ξάνθης εκείνη τη βραδιά, νομίζω ήταν τέλη του ᾽89, αρχές του ᾽90, δεν θυμάμαι ακριβώς.
Οι ίδιοι γνώριζαν την αξία του Σαββόπουλου: επί αρκετά χρόνια επιμελούνταν και παρουσίαζαν εκπομπή στο Ραδιόφωνο της ΦΕΞ, στην Ξάνθη, με τα τραγούδια του Νιόνιου να έχουν την τιμητική τους. Και είχαν την τιμητική τους διότι δεν ήταν απλώς τραγούδια. Αλλά πλούτος λογοτεχνίας, φιλοσοφίας, ποίησης, ανθρωπολογίας, κοινωνιολογίας, συμπυκνωμένης εμπειρίας Ελληνισμού, και οδοδείκτες.
Με μια φράση, είναι φορείς και φορτίο του Ελληνικού πνεύματος στη συνέχεια και ολότητά του, από τον Όμηρο ως τους Πατέρες της Εκκλησίας, κι ως τον Παπαδιαμάντη, τον Ελύτη, τον Σεφέρη και όλους τους άλλους.
«Φορτηγό», «Το Περιβόλι του Τρελού», «Μπάλος», «Βρώμικο Ψωμί», «Δέκα Χρόνια Κομμάτια», «Η Ρεζέρβα», «Τραπεζάκια Έξω», όλα αυτά είχαν προηγηθεί του Κουρέματος, και είχαν ήδη προλάβει να τυπωθούν αμέτρητοι στίχοι τους και μελωδίες στη μνήμη και την ψυχή ενός μικρού παιδιού, που επιπλέον είχε την τύχη να ακούει εβδομαδιαία τους γονείς του στο ραδιόφωνο να αναπτύσσουν μια πρωτότυπη φιλοσοφία κι ερμηνευτική αποκωδικοποίηση του ελληνικού τραγουδιού όπως αυτή έβγαινε αβίαστα μέσα από την τεράστια, ήδη, έως τότε, προσφορά του «Νιόνιου», αλλά και άλλων μεγάλων, του Μίκη, του Μαρκόπουλου, και ούτω καθεξής.
Αυτό που θυμάμαι ωστόσο, να μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση ήδη με τη θέα της αφίσας εκείνες τις ημέρες πριν τη συναυλία στην Ξάνθη, ήταν το ίδιο το κούρεμα του Σαββόπουλου, το οποίο αργότερα ερμήνευσα ως ένα ακόμη βήμα αυτοέκθεσής του, και «απογύμνωσης» του καλλιτέχνη, ο οποίος φαινόταν να μην θέλει να μείνει δέσμιος ούτε καν του προσωπείου και του ρόλου που είχε με μαεστρία κτίσει και με τα οποία είχε ήδη καθιερωθεί επί δεκαετίες στην ελληνική κοινωνία. Θυμάμαι ότι εκείνη η συναυλία περιείχε άπειρη πληροφορία, ρουφούσα κάθε της δευτερόλεπτο.
Δεν ήταν μόνον η φιγούρα του ίδιου του κουρεμένου Διονύση που ομολογούσε ότι ο γιος του πάει στον Στρατό ενώ αυτός δεν πήγε, μον᾽ πήγε κι απαλλάχτηκε κι εντέλει μετάνιωσε. Διότι καλύτερα στο στράτευμα παρά στους λουφαδόρους.
Ούτε η άκρως γοητευτική στα μάτια, τα αυτιά και την ψυχή του μικρού εαυτού μου τότε, Ελευθερία Αρβανιτάκη που ήταν μαζί του στην περιοδεία. Ούτε το εναρκτήριο σάλπισμα της συναυλίας με εκείνη τη θριαμβευτικά μεγαλόπρεπη, πανηγυρικής ομολογίας και σοβαρότητας, αφοριστική διακήρυξη: «Μην περιμένετε αστειάκια και σάτιρες, γνωστοί μου ξένοι…».
Ούτε φυσικά οι «Κωλοέλληνες», αυτό το αφοπλιστικό άσμα κυνικής ειλικρίνειας, ομολογίας και προφητείας, για τις μελαμψές κοντοπόδαρες φυλές, τα τζάκια, και τα μαγαζάκια που λυμαίνονται και καταστρέφουν το σπίτι τους, την Ελλάδα, καθ᾽ όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης. Ήταν όλα αυτά και άλλα, αλλά κυρίως δύο στιγμές, μια πολιτικής και μια θεολογικής τάξεως.
Η πρώτη, η πολιτική, όταν έπαιξε «Το Μητσοτάκ», αυτό το παράξενο, απόλυτα αινιγματικό για το παιδικό μου μυαλό καταγγελτικό άσμα για έναν άνθρωπο μουλιάπα, χαρά Θεού, άσμα το οποίο, όπως και πολλά άλλα, έθετε τα θεμέλια της ερμηνείας κι επαλήθευσής του στο μέλλον. Το μέλλον που τώρα είναι παρόν.
Η δεύτερη, η θεολογική, και γι᾽ αυτό βαθιά οντολογική και ανθρωπολογική, όταν πρωτάκουσα σε εκείνη τη συναυλία τον στίχο: «Ο άντρας και η γυναίκα δεν είναι ίσοι, γιατί απλούστατα η γυναίκα είναι ανώτερη. Γι’ αυτό και η κυρά Άσπα του Διονύση, πάντα υποχωρώντας τον καθοδηγεί».
Έχουν περάσει έκτοτε κάτι παραπάνω από 35 χρόνια, κι ακόμη δεν έχω βρει στη σύγχρονη ελληνική ποίηση παρόμοιο στίχο που να συμπυκνώνει με τέτοια δυναμική ρηξικέλευθης διαλεκτικής ερμηνείας την πεμπτουσία της Ελληνορθόδοξης ασκητικής εμπειρίας και παράδοσης: πώς και γιατί το ανώτερο κενώνει και υποτάσσει τον εαυτό του για χάρη των κατωτέρων. Πώς ο αληθινά ισχυρός είναι ο ταπεινότερος όλων, όχι με μια ηθική, ηθικιστική, δικανική αντίληψη. Αλλά πραγματικά, οντολογικά, διότι έτσι λειτουργούν τα πράγματα αυτού του κόσμου που έφτιαξε ο Θεός.
Και είναι εντυπωσιακό, που σήμερα, την μέρα της κηδείας του Διονύση Σαββόπουλου τούτη την ώρα, σε ένα Μοναστήρι της Θράκης τελείται το σαρανταήμερο μνημόσυνο του Γέροντα Βασίλειου Ιβηρίτη. Του οποίου τα κείμενα είναι εντυπωσιακό θεολογικό επισφράγισμα αυτής της αλήθειας που είδε ο Διονύσης Σαββόπουλος από το δικό του δρόμο, και την εξέφρασε ως έτερος κήρυκας του Λόγου.
Φεύγουν οι μεγάλοι αντάμα, φαίνεται, ωσάν ο ένας ν᾽ ανοίγει τον δρόμο και μετά να φροντίζει να παραλαμβάνει τον άλλον, τον φίλο του προς τη Βασιλεία. Το άξιζε αυτό ο κυρ – Διονύσης, διότι γνώριζε και κήρυττε ότι ο αληθινός εαυτός σου είναι ο άλλος.
Φύσα Θάλασσα πλατιά, να πάρεις τον Διονύση μας στα Πέρα Μέρη, εκεί απ᾽ όπου έρχεται το Αγέρι που όπου θέλει πνέει…
Ο κος Παύλος, όπως πάντα ημιμαθής, γράφει ελαφρότητες για τον Διονύση δίχως να αντιλαμβάνεται την ηθική και νοητική πτώση του τελευταίου.
Μετάνιωσε ο Διονύσης και φόρεσε φουστανέλες, μετά από λίγα χρόνια ΠΑΣΟΚ. Όσα έσυρε στον Ανδρέα δεν είχε βρει να σύρει στην Παρακρατική Δεξιά και τους Χουντικούς που είχαν τσακίσει τον λαό. Τότε μιλούσε ποιητικά κι εύστοχα ελέω λογοκρισίας. Η ελευθερία του λόγου που ακολούθησε τον συνέτριψε.
Τσαντίστηκε με το κρατικοποιημένο νερό ο Διονύσης αφού είχε καρπωθεί τη δυνατότητα παρουσίασης εκπομπής στην καταπράσινη τότε ΕΡΤ.
Άδειος ποιητικά, με 2-3 εξαιρέσεις στο Κούρεμα, κατέληξε να περιοδεύει τα στρατόπεδα παρέα με την λαϊκιστική δεξιά, λες κι εκεί ήταν απαραίτητος κι όχι στο μετερίζι του τραγουδιού ‘πέρα από τις Συμπληγάδες.’
Έστω τότε πήγαινε κόντρα στο κυρίαρχο ΠΑΣΟΚ ο Διονύσης, του το αναγνωρίζεις. Του αναγνωρίζεις και μια εμπλοκή στο Νεο-ορθόδοξο ρεύμα.
Όμως τις εμετικές παρέες με τον τότε κρατικοδίαιτο Δοξιάδη και την διαπόμπευση της Φρίντας Λιάππα δεν του της συγχωρεί η Ιστορία. Ούτε ότι η ίδια ‘τσογλονοπαρέα’ μας κυβερνά σήμερα ξεχνά κανείς.
Έπειτα, ο Διονύσης επαναστράφη σε μια λάιτ αριστερά. Έβγαλε το Μην πετάξεις τίποτε, επιχειρώντας να περισώσει κάτι από την ποιητική του, εις μάτην. Τα θέματα, στιχουργικά και μουσικά, έχουν ήδη ξεχαστεί, με λίγες αναλαμπές.
Φλέρταρε ο Διονύσης βιαίως τότε με τον Σημίτη κι έπειτα με τον Γιωργάκη. Από θιασώτης της καθ’ημάς ανατολής βρέθηκε στο σκληρό εκσυγχρονιστικό στρατόπεδο, σχεδόν γελωτοποιός του βασιλέως. Άφρων πλέον πολιτικά, παρίστανε τον παππούλη του έθνους, καθώς η χώρα όδευε σε οικονομική και γεωπολιτική συρρίκνωση.
Κάτι διασωνόταν τουλάχιστον μουσικά. Ο Χρονοποιός ήταν μια τελευταία απέλπιδα προσπάθεια να ειπωθεί κάτι ουσιώδες. Διατηρεί καποιες πολιτικές αιχμές (Οτζαλάν, Τουρκία, Κλίντον) που αργότερα εξανεμίσθηκαν.
Και τότε ήρθε ο οριστικό εξευτελισμός. Δεν ήταν μόνος. Ο καλός του φίλος Στέλιος Ράμφος είχε μετατοπιστεί σε θαυμαστή της Αμερικής και θιασώτη της εξατομίκευσης, σε ένα λάιτ φιλόσοφο του τηλεοπτικόυ και νεοφιλέυθερου κατεστημένου, συνειδητά παραποιώντας την Ορθόδοξη παράδοση.
Βρέθηκε έτσι ο πλέον άμουσος Σαββόπουλος να στηρίζει δημόσια του Αμερικανικούς πολέμους και την εισβολή στο Αφγανιστάν. Βρέθηκε εν μέσω κρίσης, με ‘τον λαό στα πεζοδρόμια’ να στηρίζει τους αυτουργούς του εγκλήματος και να μιλάει για κυβερνησεις συνεργασίας αντί για τιμωρία των ενόχων.
Βρέθηκε να μην μπορεί να ανασάνει μαζί με τον πικραμένο λαό, να μην αντιλαμβάνεται την φτωχτοποίηση και να μιλά για τα καλά κοστούμια των Νεοδημοκρατών Κυριακίστας που πλέον ανοιχτά στήριζε. Έκανε παρέα με τον Βενιζέλο, τον Μητσοτάκη και την πρώην ΠτΔ και νυν ΠτΦ.
Εν μέσω προσκυνημάτων στο Αιγαίου, αφοπλισμού της χώρας, υποκλοπών και μαζικής διαφθοράς, ο Διονύσης έβρισκε να μας τραγουδήσει Σλαβα Ουκραίνι. Η Κύπρος πλέον έκειτο μακράν. Το Λιβυκό, η Κάσος, ήταν ιστορίες για αγρίους. Η Τουρκία που δεν προχωρούσε πλέον απλά στο κενό μας αλλά παρελάμβανε γη και ύδωρ από τον ΠΘ ήταν εκτός συζήτησης.
Με το κυβερνητικό έγκλημα στα Τέμπη και την κομματική του συγκάλυψη, ο Διονύσης δεν βρήκε μια κουβέντα να πει. Αυτός που είχε γράψει τραγούδι ποταμό για έναν φονιά, δεν είχε μισή κουβέντα για τα σκοτωμένα παιδιά και τις οικογένειές τους.
Είχε επιλέξει τον θύτη.
Η τραγική του αρρώστα τον έκανε λίγο μαλακό και ανθρώπινο. Ίσως αν είχε γλιτώσει να είχε κάπως φωτιστεί. Δεν τα κατάφερε.
Το έργο του όμως τον νίκησε. Τα παιδιά με τα μαλλιά και με τα μάυρα ρούχα, ο τρελός στο περιβόλι του, ο κόσμος που ακόμη τρώει βρώμκο ψωμί, η Θεία Μάρω, η Ελλάδα που αντιστέκεται κι επιμένει, δεν είναι τα βωθρολύματα που παρέστησαν στην κηδεία.
Είναι αλλού και έχει πλέον τα τραγούδια δικά του.
Ο Διονύσης επέλεξε τον θύτη, αλλά τα τραγούδια του τον εκδικήθηκαν ήδη.
Μεγάλος τραγουδοποιος …αλλά μέχρι εκεί. Δεν έχει παγκόσμια εμβέλεια , ήταν εσωτερικής κατανάλωσης και μια ολόκληρη γενιά επαναστάτησε μαζί του. Χάθηκε όμως κσι αυτός μαζί με τους επαναστάτες μέσα στην λήθη του αστικού φιλελευθερισμου και αναίρεσε ο ίδιος το έργο του με την μετέπειτα στάση κσι πορεία του. Δεν παύει όμως να είναι ένας από τους Μεγάλους Έλληνες.
Ο Σαββόπουλος έδωσε στήριξη στον Μητσοτάκη να πάρει αυτοδυναμία ,άλλαξε στροφή προς τα δεξιά από το 2011,αυτό δεν σημαινει ότι δεν έπρεπε να τιμήσουν άνθρωπο με τα τραπεζάκια έξω που όλοι διασκέδαζαν
Η Κωνσταντοπούλου πήγε,((μπράβο) άσχετα αν το 2015 ήταν ενάντια στην έξοδο του Ευρώ και αντίθετος στις απόψεις της
Σπουδαίος ε; … Δεν πήγε ο Κουτσούμπας, ο Φάμελλος, ο Ανδρουλάκης κα. Σπουδαίος για την αστική τάξη της χώρας που ήταν δεκαετίες στο πλευρό της. Αν είχε 1 φορά μουσικό ταλέντο ο Ζαμπέτας είχε 1000 φορές. Αλλά τέτοια «φασαρία» για τον Ζαμπέτα δεν έκαναν. Παρόλο που δεν ήταν αριστερός ο Ζαμπέτας ήταν άνθρωπος του λαού. Ο νιόνιος όμως; δικό τους παιδί. Άριστες οι παρουσιάσεις της απώλειάς του από τον 902, εφσυν και άλλους, χωρίς τις φανφάρες της Καθημερινής και άλλων για τον δικό τους άνθρωπο.
Αγαπητέ φίλε Ω σωστά, ο Σαββόπουλος με τον Ζαμπέτα είναι η νύχτα και η μέρα. Καμία σύγκριση ούτε καν 1 – 1000. Αλλά όχι μόνο ο τεραστιότατος Ζαμπέτας, υπάρχουν και άλλοι αυτού του επιπέδου που λοιδορήθηκαν κάποια στιγμή όπως αυτός που καμία μα καμία σχέση δεν έχουν με τον Σαββόπουλο και διάφορους άλλους του σιναφιού, θεός σχωρέστον τον άνθρωπο.
Πλάκα έχουν οι εφημερίδες σήμερα 26/10/2025. Με Σαββόπουλο οι: Καθημερινή, Το Βήμα, Απογευματινή, Ελ. Τύπος, Βραδινή, Το Θέμα, Μακεδονία, Μπαμ. Χωρίς Σαββόπουλο οι υπόλοιπες.