Σήμερα η ελληνική πλευρά κατάφερε δια του κ. Παπασταύρου την ένταξη στο τελικό κείμενο του Συμβουλίου Υπουργών Περιβάλλοντος και Ενέργειας τις ρήτρες αναθεώρησης των στόχων για το κλίμα, μέχρι το 2040 ανά δύο η τρία έτη. Η δυνατότητα να προσαρμόζονται οι στόχοι ανά τακτά χρονικά διαστήματα παρέχει μια «ασφαλιστική δικλείδα» για τη χώρα, ενώ η πρόβλεψη να καλυφθεί ένα μικρό ποσοστό εκπομπών (5%) μέσω διεθνών πιστωτικών μορίων προσφέρει περιορισμένη ευελιξία.
Τι είναι τα «πιστωτικά μόρια» (carbon credits);
Είναι μια μονάδα μέτρησης που αντιπροσωπεύει ένα μετριτικό τόνο CO₂ (διοξείδιο του άνθρακα) που είτε δεν εκλύθηκε είτε αφαιρέθηκε από την ατμόσφαιρα. Οι χώρες ή οι εταιρείες μπορούν να «αγοράζουν» ή να «πουλούν» τέτοιες πιστώσεις στο πλαίσιο διεθνών συμφωνιών για το κλίμα (όπως η Συμφωνία του Παρισιού). Αν για παράδειγμσ μια χώρα δεν μπορεί να μειώσει τις εκπομπές της άλλο, χωρίς να πλήξει σοβαρά την οικονομία της, μπορεί να χρηματοδοτήσει ένα έργο αναδάσωσης στη Βραζιλία ή μια επένδυση σε αιολικά πάρκα στην Αφρική.
Οι μειώσεις εκπομπών που προκύπτουν εκεί «μετρούν» για το δικό της στόχο — αυτά είναι τα πιστωτικά μόρια. Ωστόσο, αυτές οι προβλέψεις δεν αλλάζουν την ουσία του ζητήματος, το οικονομικό και κοινωνικό κόστος της πράσινης μετάβασης για την Ελλάδα θα παραμείνει επίσης σημαντικό. Το Green Deal της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο τη μείωση των εκπομπών κατά 85% αντί του 90% έως το 2040, δεν άλλαζει και πολύ την βαριά θηλιά της πράσινης μετάβασης για τις Ευρωπαϊκές οικονομίες, διότι πάλι θα απαιτηθούν τεράστιες επενδύσεις σε όλο το φάσμα της οικονομίας.
Οι ενεργοβόρες επιχειρήσεις, όπως εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, βιομηχανίες και μεταποιητικές μονάδες, θα χρειαστούν δισεκατομμύρια ευρώ για αναβάθμιση εγκαταστάσεων, εφαρμογή τεχνολογιών χαμηλών εκπομπών και μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας. Επισημαίνεται ότι μόνο μέχρι το 2030 θα απαιτηθούν επενδύσεις κοντά στα 800 δισ ευρώ. Παράλληλα, η πίεση δεν περιορίζεται μόνο στον παραγωγικό τομέα. Με την εφαρμογή του ETS2, (σύστημα εμπορίας εκπομπών αερίων) , οι «πράσινοι φόροι» θα επεκταθούν και στον οικιακό τομέα και στις μεταφορές, δημιουργώντας επιπλέον βάρη για τα νοικοκυριά και τους καταναλωτές. Το ETS2 (European Emissions Trading System 2) σημαίνει ότι κάθε τόνος διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπεται από τα καύσιμα, το ηλεκτρικό ρεύμα ή τις μεταφορές θα επιβαρύνεται ο τελικός χρήστης.
Οι λογαριασμοί ρεύματος και φυσικού αερίου θα αυξηθούν, ενώ οι τιμές καυσίμων για Ι.Χ. και δημόσιες συγκοινωνίες θα ενσωματώνουν το κόστος εκπομπών. Με απλά λόγια, οι καταναλωτές θα κληθούν να πληρώσουν το «πράσινο τίμημα» απευθείας στην καθημερινότητά τους, μέσω των βασικών αγαθών και υπηρεσιών που χρησιμοποιούν καθημερινά. Παράδειγμα για το μέσο νοικοκυριό: Ένα ελληνικό νοικοκυριό με μέση κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος περίπου 4.000 kWh/έτος και φυσικού αερίου 1.500 m³/έτος θα δει πρόσθετο κόστος περίπου 200–250 € ετησίως μόνο από τις εκπομπές CO₂ που καλύπτει το ETS2. Στο κόστος αυτό πρέπει να προστεθούν οι αυξήσεις στα καύσιμα για μετακινήσεις, που εκτιμώνται σε περίπου 100–150 € το χρόνο, καθώς και η ανάγκη για επενδύσεις σε ενεργειακά αποδοτικότερς συσκευές, μονώσεις και πιθανές αλλαγές στο σύστημα θέρμανσης.
Συνολικά, το μέσο νοικοκυριό μπορεί να επιβαρυνθεί 400–500 € το χρόνο, ποσό που για πολλές ελληνικές οικογένειες δεν είναι αμελητέο, ειδικά σε συνθήκες ήδη υψηλού κόστους ζωής. Αν και οι ρήτρες αναθεώρησης επιτρέπουν την προσαρμογή των στόχων ανά τακτά χρονικά διαστήματα, η ουσία παραμένει: οι επιχειρήσεις θα χρειαστούν να επενδύσουν σημαντικά κεφάλαια για να προλάβουν τις νέες απαιτήσεις. Η αγορά διεθνών πιστωτικών μορίων καλύπτει μόλις ένα μικρό ποσοστό των εκπομπών και δεν αποτελεί λύση για το μεγαλύτερο βάρος της μετάβασης. Η Ελλάδα, όπως και άλλες χώρες της Ε.Ε., βρίσκεται μπροστά σε μια δύσκολη ισορροπία: πρέπει να συμμορφωθεί με τους φιλόδοξους περιβαλλοντικούς στόχους χωρίς να διαταραχθεί η οικονομική σταθερότητα και η κοινωνική συνοχή. Νομίζω ότι αυτό ανήκει μόνο στη σφαίρα της φαντασίας.
Η εφαρμογή του Green Deal θα απαιτήσει όχι μόνο οικονομικούς πόρους, αλλά και σοβαρή πολιτική βούληση για μέτρα στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων. Χωρίς τέτοια μέτρα, υπάρχει κίνδυνος κοινωνικής πίεσης και επιβάρυνσης των πιο ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.
Συμπερασματικά, παρά τις μικρές διορθώσεις, για την Ελλάδα, όπως οι ρήτρες αναθεώρησης και η δυνατότητα περιορισμένης χρήσης πιστωτικών μορίων, η μετάβαση στο Green Deal δεν έρχεται χωρίς κόστος. Οι επιχειρήσεις, οι καταναλωτές και η ελληνική οικονομία συνολικά θα πρέπει να προετοιμαστούν για ένα βαρύ τίμημα. Η πρόκληση δεν είναι μόνο τεχνική ή περιβαλλοντική, αλλά κοινωνική και οικονομική, και η επιτυχία θα κριθεί στην ικανότητα της χώρας να προστατεύσει τα νοικοκυριά ενώ επιτυγχάνει τους στόχους μείωσης των εκπομπών.
*Φωτογραφία αρχείου
Δείτε επίσης:
