Πολύς ο θόρυβος από τις δηλώσεις της Μαρίας Καρυστιανού περί ενδεχόμενης δημιουργίας πολιτικού κινήματος. Ωσάν να μην ισχύει το συνταγματικό δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, παρά μόνον για τα παιδιά των κομματικών σωλήνων. Ή τουλάχιστον, να θεωρούμε ότι αφαιρείται τούτο το δικαίωμα, από ανθρώπους που έχουν χάσει τα παιδιά τους σε ένα κρατικό έγκλημα.
Δεν θα ήθελα να ασχοληθώ με την χυδαιολογία των κυβερνητικών τρολ, ούτε με το ψυχολογικό προφίλ όσων θεωρούν ότι μια γυναίκα που έχασε το παιδί της, το περισσότερο που μπορεί να κάνει, είναι να διεκδικήσει μια δικαστική απόφαση αποζημίωσης.
Περί πολιτικής
Αφορμή για να γράψω κάποιες σκέψεις, ήταν κάποια άρθρα συναδέλφων, σε διάφορα Μέσα, που ξεκάθαρα ξορκίζουν την πιθανότητα να δημιουργηθεί κάποιος νέος πολιτικός φορέας, στον οποίο θα ηγείται η Μαρία Καρυστιανού, διότι “η πολιτική είναι σοβαρή υπόθεση για να την αναλάβουν οι εκτός πολιτικής”.
Αρχικά, αν μου επιτρέπονται κάποιες παρατηρήσεις σε -κατά τα άλλα- εξαίρετους συναδέλφους, θα έλεγα ότι οι τίτλοι, αν και καταλαβαίνω ότι πρέπει να είναι “πιασάρικοι” για να “πουλήσουν” στο διαδικτυακό παζάρι της ειδησεογραφίας, αδικούν πολλές φορές το περιεχόμενο των κειμένων τους και σίγουρα την σοβαρότητα του ζητήματος.
Από ΄κει και πέρα, επειδή σε όλα τα εν λόγω άρθρα, αντιμετωπίζεται η Μαρία Καρυστιανού ως ένας άνθρωπος που θα ήταν σχεδόν… καταστροφικό να αναλάβει μια τέτοια πρωτοβουλία, διότι δεν έχει σχέση με την “πολιτική”, δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ:
Πως γίνεται ένας πολίτης ενεργός, που θέτει με ιδιαίτερη ικανότητα κοινωνικής διείσδυσης, σημαντικά θεσμικά ζητήματα, να θεωρείται “εκτός πολιτικής”; Τι είναι η πραγματική πολιτική, αν δεν είναι το δικαίωμα και η υποχρέωση του αριστοτελικού “πολιτικού όντος”, να θέτει ζητήματα, να συμμετέχει σε διαδικασίες, να διεκδικεί αποφάσεις, μέσα στο πλαίσιο της Πολιτείας; Εκτός, κι αν έχουμε κάποτε -που δεν θυμάμαι- αποφασίσει, ότι η πολιτική είναι το αποκλειστικό προνόμιο κάποιων κομματικών ελίτ.
Περί κοινοβουλευτισμού, κομμάτων και πραγματικής Δημοκρατίας
Στη συνέχεια, σε κάποια από αυτά τα κείμενα, γίνονται εκτενείς αναφορές σε “μια από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις του δυτικού πολιτισμού τους τελευταίους αιώνες”, η οποία “είναι ο Κοινοβουλευτισμός – που για να λειτουργήσει χρειάζεται κόμματα”.
Αναπτύσσονται αναλύσεις που σχεδόν θεωρούν δεδομένη την παραδοχή ότι ετούτη την κατάκτηση του δυτικού πολιτισμού, δεν δικαιούμαστε ούτε να την κρίνουμε, ούτε να διεκδικήσουμε μια σύγχρονη μεταρρύθμισή της, ούτε καν να στηλιτεύσουμε την ελλαδική ολιγαρχική εκδοχή της (προεδρευομένη κοινοβουλευτική δημοκρατία, με πρωθυπουργούς που έχουν εξουσίες εκλεγμένου μονάρχη). Κάθε τέτοια προσπάθεια αντιμετωπίζεται ως “εκτός πολιτικής”.
Όμως, αν ήταν έτσι, οι αναλύσεις του Κορνήλιου Καστοριάδη, του Γιώργου Κοντογιώργη, του Παναγιώτη Παπαγαρυφάλλου και τόσων άλλων πολιτικών φιλοσόφων, πού θεωρούν τον δυτικό κοινοβουλευτισμό ως μία εξέλιξη της δυτικής ολιγαρχίας, που μόνο σημειακά τέμνεται με αυτό που οι Έλληνες αποκαλούσαν Δημοκρατία, είναι “εκτός πολιτικής”; Κι αν έτσι είναι τα πράγματα, τότε τι είναι πολιτική; Αυτό που μας δίδαξαν εκείνοι που δημιούργησαν τη Δημοκρατία, ή εκείνο που μας επέβαλαν αυτοί που κατασκεύασαν τον δυτικό κοινοβουλευτισμό;
Οι κριτικές, είναι η αλήθεια, αποφεύγουν τόσο θεμελιώδη ερωτήματα. Αρκούνται μόνο να κατακρίνουν τις αναφορές της Μαρίας Καρυστιανού, στο ότι της προκαλεί αποστροφή η έννοια του κόμματος. Όπως και στην πλειοψηφία των Ελλήνων, αν θέλουμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους. Όμως, αν προσπαθούσαμε να καταλάβουμε καλύτερα τι εννοεί η κα Καρυστιανού, ίσως θα μαρτυρούσαμε –διότι σαφώς αντιλαμβανόμαστε– ότι ο τρόπος που λειτουργούν τα κόμματα στην Ελλάδα, είναι φυσικό να δημιουργεί αποστροφή σε οποιονδήποτε ενεργό πολίτη αναζητά την πραγματική Δημοκρατία, την ουσιαστική συμμετοχή, τη λογοδοσία και την απόδοση -κι όχι την παράκαμψη- ευθυνών.
Ποια από αυτές τις έννοιες τιμούν τα κόμματα στην σημερινή Ελλάδα, ώστε “πολιτική” να βαφτίζεται ο παρασιτικός τρόπος λειτουργίας τους και “μη πολιτική” η αναζήτηση ενός άλλου τρόπου συμμετοχής, ευθύνης, λογοδοσίας κι εν τέλει πραγματικής Δημοκρατίας; Κι αν υπάρχουν εξαιρέσεις που επιβεβαιώνουν τον κανόνα, αυτό αρκεί για να αναιρέσει την πάνδημη αποστροφή;
Υπάρχει άλλος τρόπος;
Σαφώς και υπάρχει άλλος τρόπος. Κι αν δεν θέλουμε να κοιτάξουμε στην βαθιά πολιτική μας παράδοση, στις -πάλαι ποτέ- κοινότητες, στα όσα μας διδάσκει ο Αριστοτέλης κι ο Ισοκράτης, μπορούμε να δούμε σήμερα ότι δίπλα μας η Ιταλία ετοιμάζεται να κάνει το 75ο δημοψήφισμα των τελευταίων 50 ετών. Διότι εκεί οι πολίτες έχουν το δικαίωμα, που στερούνται οι Έλληνες, να προκαλούν οι ίδιοι δημοψηφίσματα που είναι δεσμευτικά για κάθε κυβέρνηση. Μπορούμε να δούμε ότι λίγο παραπάνω, στην Ελβετία, παράλληλα με την “κατάκτηση του δυτικού πολιτισμού”, λειτουργούν και θεσμοί αμεσοδημοκρατικής φύσης, με βάση τους οποίους οι πολίτες έχουν άμεση συμμετοχή στις μικρές ή μεγάλες αποφάσεις που αφορούν στο μέλλον τους.
Αφού “ανήκομεν εις την Δύσιν” και υποχρεωτικά πρέπει να είμαστε μεταπράτες των θεσμών της, μπορούμε να κοιτάξουμε τα Συντάγματα της Γαλλίας, της Δανίας, της Ελβετίας, της Ιρλανδίας, της Ισπανίας, της Λετονίας, του Λουξεμβούργου, της Πολωνίας, της Ρουμανίας, της Εσθονίας, της Λιθουανίας, της Αυστραλίας, η αναθεώρηση των οποίων υπόκειται υποχρεωτικά σε δημοψήφισμα και δεν αποτελεί προϊόν μόνο κοινοβουλευτικού μαγειρέματος και προστασίας των προνομίων της πολιτικής ελίτ.
Μπορούμε να συνομολογήσουμε, μαζί με τις 1.300.000 υπογραφές που κατέθεσε η Μαρία Κρυστιανού τον περασμένο Ιούνιο στην Βουλή, ότι το Άρθρο 86 του Συντάγματος και ο τρόπος με τον οποίο αξιοποιείται από τα κυβερνητικά κόμματα, δεν συνάδει με καμία έννοια ισότητας και ισονομίας.
Σαφώς, σε μια χώρα που η διαφθορά αποτελεί κανονικότητα, έχουμε την υποχρέωση να διεκδικήσουμε την αυστηρή τιμωρία όσων αναλαμβάνουν δημόσια αξιώματα και τα χρησιμοποιούν προς ίδιον και όχι προς δημόσιο συμφέρον.
«Και τι σχέση έχουν όλα αυτά με τα κόμματα;», θα μου πείτε. Μα αν λειτουργούσαν τέτοιου είδους Δημοκρατικοί θεσμοί και δικλείδες ασφαλείας, αν η διάκριση των εξουσιών ήταν διασφαλισμένη και η απόδοση των ευθυνών δεδομένη, τότε τα κόμματα δεν θα είχαν τις ολιγαρχικές εξουσίες που τους παρέχει σήμερα το πολιτικό σύστημα. Θα ήταν φορείς πολιτικών αντιλήψεων και προτάσεων και όχι μηχανισμοί διαπλοκής με αποκλειστικό το δικαίωμα άσκησης εξουσίας. Η λαϊκή κυριαρχία δεν θα νοούταν ως μια λευκή επιταγή που δίδεται κάθε τέσσερα χρόνια στα κόμματα, αλλά ως συνεχόμενη συμμετοχή στις αποφάσεις, ως δικλείδα θεσμικού ελέγχου της εκτελεστικής εξουσίας, ως εμπέδωση της ισότητας και της ισονομίας.
Και θα χρειάζονταν και τα ίδια τα κόμματα, για να έχουν ουσιαστικό πολιτικό λόγο ύπαρξης, να δίνουν ρόλο στη βάση τους, με ουσιαστικές διαδικασίες συμμετοχής στις αποφάσεις, στον σχεδιασμό της πολιτικής, στον έλεγχο της όποιας κυβερνητικής ευθύνης τυχόν αναλάβουν.
Όταν θέλεις τέτοιου είδους βαθιές πολιτικές αλλαγές, σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να το περιγράψεις, λέγοντας ότι φτιάχνεις άλλο ένα κόμμα. Αυτό που περιγράφει τον φορέα που, επί της ουσίας, θα αναλάβει την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, είναι -και μόνο αυτό θα μπορούσε να διασφαλίσει τέτοιο εγχείρημα- ένα ευρύ πολιτικό κίνημα ενεργών πολιτών. Κι επειδή η Μαρία Καρυστιανού έχει αποδείξει ότι ξέρει να συνεννοείται με τις πλατιές λαϊκές μάζες, με λίγες λέξεις έχει περιγράψει άριστα αυτό που θέλει.
Το ξόρκι της ακροδεξιάς
Όμως αυτού του είδους η ρητορική φέρει ακροδεξιά υφή, αναφέρουν κάποιοι συνάδελφοι. Τούτη η έννοια άλλωστε -η ακροδεξιά- μπορεί να κολλήσει παντού, χωρίς να χρειάζονται ιδιαίτερες εξηγήσεις. Λειτουργεί πλέον σαν ένα σύγχρονο ξόρκι (δανείζομαι την παρομοίωση από τον φίλο Αντώνη Ανδρουλιδάκη), που σε όποιον το εκτοξεύσεις, τον βάζεις στην γωνία, κι εμείς οι υπόλοιποι είμαστε υποχρεωμένοι να τον κοιτούμε καχύποπτα, σαν τον εχθρό του λαού που φόρεσε προβιά προβάτου.
Εδώ πια δεν ισχύει το δικαίωμα του αυτοπροσδιορισμού. Αυτός που θα ετεροπροσδιοριστεί ως “ακροδεξιός”, δεν έχει κανένα δικαίωμα να πει τι πραγματικά πιστεύει, πως περιγράφει τις αντιλήψεις του, πως αυτοπροσδιορίζεται. Το ξόρκι λειτουργεί μαγικά και μας αποκαλύπτει πως κανείς μας δεν πρέπει να τον πιστέψει, γιατί ό,τι και να πει, κατά βάθος θέλει να μας αποπλανήσει. Και για να μη χάσουμε την παρθενιά μας εμείς οι αφελείς πολίτες, οι σύγχρονοι ιεροεξεταστές πετούν το ξόρκι με ακρίβεια, προκειμένου να μας προστατεύσουν.
Πέραν του ότι αυτού του είδους η αναφορά στην Μαρίας Καρυστιανού, αγνωεί τις επιθέσεις που δέχεται από πραγματικά ακροδεξιούς κύλους, θα έλεγα, πως αν συνεχίζει σοφόν να θεωρείται το σαφές, τότε καλό θα ήταν, αν θέλουμε πλέον να διατηρούμε τη σοβαρότητα των λεγομένων μας, να εξηγούμε με σαφήνεια τι εννοούμε με την έννοια “ακροδεξιά” και γιατί κολλούμε στον οποιονδήποτε αυτή την ταμπέλα. Διότι ο όρος έχει γίνει τόσο λάστιχο, που θα χάσει -αν δεν έχει ήδη χάσει- και την αξία του, όταν θα χρειάζεται να αναφερόμαστε στους πραγματικούς ακροδεξιούς.
Ο κίνδυνος της πραγματικής ακροδεξιάς
Διότι αν έτσι βαφτίζουμε οποιαδήποτε κριτική απέναντι στο σάπιο και ξεπερασμένο πολιτικό καθεστώς, κάθε προσπάθεια των πολιτών να απαιτήσουν τις βαθιές αλλαγές που θα κάνουν την πολιτική υπόθεση δική τους και όχι προνόμιο των διεφθαρμένων ελίτ, τότε κινδυνεύουμε η δεδομένη οργή και η απαξίωση των θεσμών, να οδηγήσει όσους απαιτούν λύσεις, στην πραγματική ακροδεξιά.
Όσοι νομίζουν ότι η βαθιά ανάγκη για ριζικές αλλαγές, ενός λαού καθημαγμένου, που έχει δει τα παιδιά του να ξενιτεύονται κατά εκατοντάδες χιλιάδες για να ζήσουν αξιοπρεπώς, μπορεί να συνεχίσει να καλύπτεται με τα γνωστά πολιτικά τρικ, την ανακύκλωση παλιών αποτυχημένων υλικών, το μαστίγιο και το καρότο, μάλλον δεν έχουν καταλάβει σε τι εποχές ζούμε.
Οι μέσος όρος των πολιτών είναι πλέον πιο μορφωμένος, πιο καταρτισμένος, πιο έμπειρος και σαφώς πιο υπεύθυνος, από το πολιτικό προσωπικό που τον διοικεί. Θα το διώξει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αν αυτή η ανάγκη δεν εκφραστεί θεσμικά, μέσω πολιτικών διαδικασιών που θα κινήσουν οι ίδιοι οι πολίτες, τότε θα μπούμε σε πραγματικά επικίνδυνα νερά. Και σε αυτή την περίπτωση, το μόνο σίγουρο είναι ότι μαζί με τα ξερά, θα καούν και τα χλωρά που τα ανεχόντουσαν.
Δείτε επίσης:
γράφουν εν τω μεταξύ για ακροδεξιές, τύποι που την παίζουν με τα στρατά του idf