Ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής πριν ανατείλει το αστέρι του Πελέ ήταν ο Αργεντινός Ντι Στέφανο. Οταν ρωτήθηκε κάποια στιγμή για τον νεαρό Βραζιλιάνο, είχε πει «πολύ καλός ποδοσφαιριστής, μου θυμίζει ένα παιδί στη γειτονιά μου που είχε το δώρο του Θεού». Κι αυτό ακριβώς είχε ο Πελέ! Το δώρο του Θεού!
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Αν επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε εκείνα τα λόγια, ο Ντι Στέφανο εννοούσε ότι ο Πελέ δεν ήταν «γέννημα» και «προϊόν» του ποδοσφαίρου. Δεν διδάχθηκε την μπάλα μέσα από την οργάνωση μιας ομάδας, δεν αναδείχθηκε από έναν σύλλογο. Ηταν «αυτόφωτος», έτοιμος από την πρώτη του ημέρα στα γήπεδα, κι έτσι «επιβλήθηκε» από τα 15 του κιόλας χρόνια στη Σάντος κι από τα 16 του στην Εθνική Βραζιλίας. Εμοιαζε σαν να μην υπήρχε τίποτα άλλο να μάθει.
Αντίθετα, ο Πελέ ήταν αυτός που μεταμόρφωσε το ποδόσφαιρο σε «προϊόν». Για το ποδόσφαιρο είναι ό,τι ο Ελβις Πρίσλεϊ για τη μουσική. Οι δυο «βασιλιάδες», όπως τους αποκαλούσαν, ήταν αυτοί που εξέλιξαν όσο κανείς άλλος προγενέστερος ή μεταγενέστερος τις δύο βιομηχανίες θεάματος. Οι μύθοι τους ακολουθούν όλες τις επόμενες γενιές…
Αν δεν υπήρχε ο Πρίσλεϊ, που «γέννησε» τη βιομηχανία μουσικής, όπως την ξέρουμε σήμερα, δεν θα είχαν ακολουθήσει οι Μπιτλς, οι Ρόλινγκ Στόουνς. Αν δεν υπήρχε ο Πελέ, τα επόμενα μεγάλα «10άρια», ο Μαραντόνα και ο Μέσι, δεν θα έβρισκαν το σημείο αναφοράς τους, τον οδηγό για το όραμά τους. Ο Πελέ ήταν ο πρώτος παγκόσμιας εμβέλειας σταρ του ποδοσφαίρου. Είναι το πρώτο όνομα που έρχεται στο στόμα ακόμα κι όσων δεν ασχολούνται με την μπάλα, όταν ρωτάς μέχρι σήμερα «για πες μου, ποιον ποδοσφαιριστή ξέρεις;».
Ο πατέρας του ήταν ποδοσφαιριστής, ονόματι Ντοντίνιο, αλλά τραυματίστηκε σοβαρά στα 23 του. Ο μικρός Πελέ, βλέποντας την οικογένειά του να δυσκολεύεται πολύ οικονομικά, βγήκε στον δρόμο με έναν μικρό πάγκο για να καθαρίζει παπούτσια περαστικών.
Τραυματική εμπειρία
Το 1950, στα 10 του, είδε τη Βραζιλία να χάνει το Παγκόσμιο Κύπελλο στο Μαρακανά από την Ουρουγουάη, μπροστά σε 200.000 θεατές. Μια τραυματική εμπειρία για όλη τη χώρα. Γυρίζοντας σπίτι είδε τον πατέρα του να κλαίει: «Μη στενοχωριέσαι, θα φέρω εγώ το Κύπελλο», λέγεται ότι είπε.
Εως το 1958 η Βραζιλία, αν και διέθετε ταλέντο, δεν είχε την ποδοσφαιρική φήμη που διαθέτει σήμερα. Ολα άρχισαν εκείνη τη χρονιά από τον Πελέ. Στα 17 του βρέθηκε ξαφνικά στην 11άδα και, με μεγάλους συμπαίκτες δίπλα του, έλαμψε περισσότερο απ’ όλους. Ενα αμούστακο παιδί πήρε την ομάδα από το χέρι και σκόραρε έξι φορές σε όλα τα κρίσιμα νοκ άουτ παιχνίδια.
Ο τρόπος που έπαιζε ήταν από την πρώτη στιγμή σοκαριστικά μοναδικός. Το πρότυπο του ολοκληρωμένου και σύγχρονου, ακόμα και με τα σημερινά δεδομένα, ποδοσφαιριστή. Είχε την υψηλή τεχνική Βραζιλιάνου, το σπριντ Αμερικανού αθλητή στίβου, το άλμα Σοβιετικού άλτη ύψους, τη δύναμη, την ευκινησία και την αντοχή στα χτυπήματα ενός Κουβανού πυγμάχου, με μια σπάνια αντίληψη του χώρου.
Ο Πελέ κατηγορήθηκε κυρίως για τρία πράγματα. Οτι ήταν φιλοχρήματος, ότι δεν βγήκε ποτέ εκτός Βραζιλίας κι ότι ουδέποτε αξιοποίησε τη λαϊκή αποδοχή για να εκφράσει πολιτικό λόγο. Για όλα, όμως, υπάρχουν κάποιες εξηγήσεις, άλλοτε πιο πειστικές, άλλοτε όχι.
Ο Πελέ γεννήθηκε σε φτωχική οικογένεια. Με το που έλαμψε προσφέρθηκαν στα πόδια του τα πρώτα χρήματα από διαφημίσεις για τη βραζιλιάνικη τηλεόραση, σε μια εποχή που το ποδόσφαιρο δεν ήταν ακόμα τηλεοπτικό προϊόν. Δεν υπήρχε προηγούμενο, ούτε οι παίκτες είχαν ακόμα ατζέντηδες, για να διαχειριστεί ένα νέο παιδί Βραζιλιάνος μια τέτοια κατάσταση. Μετά, το brand name του έγινε το πλέον ελκυστικό από πολυεθνικές εταιρίες. Τα χρήματα πια ήταν πολλά.
Ουδέποτε αγωνίστηκε στην Ευρώπη
Για το γεγονός ότι αγωνίστηκε μόνο στη Σάντος και ουδέποτε στην Ευρώπη δεν ευθύνεται τόσο ο ίδιος. Ουδέποτε πρόεδρος της Σάντος διανοήθηκε να βάλει την υπογραφή του στη μετακίνηση του Πελέ. Ηξερε ότι θα προκαλούσε κοινωνική έκρηξη. Ενίοτε υπήρξαν και πολιτικές παρεμβάσεις, αφού ο Πελέ θεωρούνταν «εθνικός πλούτος». Η Βραζιλία εκείνες τις εποχές δεν είχε και πολλά να επιδείξει, άλλωστε. Το βασικό εθνικό της… προϊόν ήταν το ποδόσφαιρο.
Για το «no politica» που επέλεξε ο Πελέ, σε εποχές δύσκολες πολιτικά και μεγάλου κοινωνικού αναβρασμού για τη χώρα του, ο ίδιος είχε πει -όχι ιδιαίτερα πειστικά, είναι η αλήθεια- πως ένιωθε απλά ένας ποδοσφαιριστής και τίποτα άλλο. Το σίγουρο είναι ότι όσοι εξουσίαζαν τη χώρα κάθε φορά τον ήθελαν δίπλα τους κι έκαναν τα πάντα γι’ αυτό.
Οπως και να έχει, ο Πελέ είχε εξαρχής μια μοναδικότητα. Η παρέμβασή του στο ποδόσφαιρο υπήρξε καταλυτική απ’ όλες τις απόψεις. Υποδειγματικός ως επαγγελματίας, κατάφερε να διατηρήσει ψηλά τον θρύλο του μέχρι το τέλος, αν και σήκωσε πρώτος το βάρος του παγκόσμιου σταρ, αφού από τα 16 του μέχρι και τον θάνατό του δεν ήταν μόνο ένας ποδοσφαιριστής, αλλά κάτι περισσότερο.
«Ο μεγαλύτερος παίκτης στην ιστορία ήταν ο Ντι Στέφανο. Αρνούμαι να κατατάξω τον Πελέ ως παίκτη. Ηταν πάνω από αυτό», είχε πει κάποτε ο Φέρεντς Πούσκας…
Βιογραφικό
Γεννήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 1940 στην πολιτεία Μίνας Ζεράις της Βραζιλίας κι έφυγε από τη ζωή στις 29 Δεκεμβρίου, στα 82 του. Το πλήρες όνομά του ήταν Εντσον Αράντες ντο Νασιμέντο. Στα 15 του, στις 7 Σεπτεμβρίου 1956, έκανε το ντεμπούτο του με τη Σάντος πετυχαίνοντας ένα γκολ. Στα 16 του έκανε την πρώτη εμφάνισή του με την Εθνική Βραζιλίας και το 1958, πριν καν κλείσει τα 18, έγινε από τους πρωταγωνιστές στην κατάκτηση του Μουντιάλ της Σουηδίας. Αγωνίστηκε σε τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα με τρεις κατακτήσεις και 12 γκολ. Ολοκλήρωσε την καριέρα του στη Νιου Γιορκ Κόσμος των ΗΠΑ το 1977, έχοντας πετύχει συνολικά 1.279 γκολ σε 1.363 ματς. Εχει αναγνωριστεί ως ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών από τη ΦΙΦΑ και τη ΔΟΕ. Το 1977 ο ΟΗΕ τού έδωσε τον τίτλο «παγκόσμιος πρεσβευτής».
