Πολλοί, ακόμα και στην Ελλάδα, προσπάθησαν να δικαιλογήσουν τη στάση της επίσημης Ντινάμο Ζάγκρεμπ στο θέμα της δολοφονίας του Μιχάλη Κατσουρή. Γράφτηκαν κείμενα του στιλ «τι φταίει η ομάδα εάν στις τάξεις της υπάρχουν ναζί» και άλλα σχετικά.
Όσα δεν γράφτηκαν εκ του πονηρού απλά ήταν αφελή αφού δεν κατάφεραν να κατανοήσουν τη σημασία που έχει ο σύλλογος στο εθνικιστικό κροατικό κίνημα.
Υπάρχει μια φωτογραφία του 1996. Ο Νταβόρ Σούκερ παίκτης πρώην παίκτης της Ντινάμο εκ μεταγραφής από την Όσιγιεκ, άρχισε την μεγάλη του διεθνή καριέρα πηγαίνοντας στη Ρεάλ Μαδρίτης. Το πρώτο πράγμα που έκανε ο Σούκερ πηγαίνοντας στη Μαδρίτη ήταν να φωτογραφηθεί στον τάφο του Άντε Πάβελιτς. Τι εστί Πάβελιτς; Ένας εγκληματίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου που ίδρυσε ανεξάρτητο Κροατικό κράτος με την υποστήριξη του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Και δεν ήταν μόνο αυτό. Εφάρμοσε τακτικές εθνοκάθαρσης σε βάρος Σέρβων, Εβραίων, Ρομά και Βόσνιων που μόνο με τις αντίστοιχες των ερυθρών Χμερ στην Καμπότζη μπορούν να συγκριθούν. Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι πέθαναν από αυτές τις τακτικές. Από τα θύματά του και η Ορθόδοξη εκκλησία. Όπως οι Τούρκοι παλαιότερα εμφάνισαν ψευτοπατριάρχη, αυτός εμφάνιση την Ορθόδοξη εκκλησία της Κροατίας που έπαιρνε εντολές από τον πάπα!
Φυσικά ο Σούκερ δεν είναι καθηγητής Ιστορίας για να ξέρει λεπτομέρειες της εποχής εκείνης. Ήταν 28 χρόνων τότε, αλλά η τριετία που πέρασε στην Ντινάμο τον «μπόλιασε» με την ιδέα ότι ο εγκληματίας πολέμου Πάβελιτς ήταν ήρωας της πατρίδας του. Αυτά άκουγε, αυτά πίστεψε. Ο Σούκερ έκανε μεγάλη καριέρα στο ποδόσφαιρο και για εννιά ολόκληρα χρόνια από το 2012 έως το 2021 ήταν πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομοσπονδίας της Κροατίας!
Αυτό είναι ένα μικρό παράδειγμα του πόσο μια ομάδα μπορεί να επηρεάσει τους ίδιους τους αθλητές της. Τα ερεθίσματα που παίρνουν δεν οφείλονται σε μια περιθωριακή ομάδα οπαδών, αλλά στον ίδιο το σύλλογο.
Όμως και η ίδια η ιστορία της Ντινάμο είναι άρρηκτα δεμένη με τον ακραίο εθνικισμό. Όταν οι Γερμανοί, το 1941, κατέλαβαν τη Γιουγκοσλαβία και φυσικά την Κροατία που αποτελούσε μέρος της την έκαναν ανεξάρτητο κράτος. Ανεξάρτητο τρόπος του λέγειν. Ο Πάβελιτς είχε στενές σχέσεις με τον Μουσολίνι, την καθολική εκκλησία και στη συνέχεια απέκτησε και με τον Χίτλερ.
Η Ντινάμο τότε λεγόταν Γκραντάνσκι κι ήταν μια ισχυρή ομάδα με καλούς παίκτες. Το καθστώς Πάβελιτς πόνταρε στη λατρεία των οπαδών για να αποκτήσει λαϊκό έρισμα. Όσο για την ποδοσφαιρική οικογένεια, η ΦΙΦΑ εν μέσω πολέμου δεν είχε κανένα πρόβλημα να δεχτεί την Κροατία στις τάξεις της το 1941. Κι ας ήταν κράτος – μαριονέτα. Δημιουργήθηκε εθνική ομάδα, διοργανώθηκαν πρωταθλήματα κι η Γκραντάνσκι έδινε φιλικούς αγώνες με ομάδες του Άξονα. Γερμανοί και Αυστριακοί έδιναν εκεί ποδοσφαιρικές παραστάσεις.
Με το τέλος του πολέμου ο Τίτο αν και Κροάτης θέλησε να διαλύσει ότι θύμιζε το παρελθόν. Πολύ περισσότερο στον αθλητισμό. Η Γκραντάνσκι που είχε ιδρυθεί το 1911 διαλύθηκε το 1945, τα αρχεία της καταστράφηκαν ως αντίποινα για τη συνεργασία με τους φασίστες και τους ναζί. Δημιουργήθηκε η Ντινάμο Ζάγκρεμπ στηριγμένη στα ίδια τα στελέχη της διαλυμένης ομάδας το 1945. Ο Μάρτον Μπούκοβι, ο Ούγγρος προπονητής της ακολούθησε τους παίκτες του προσπαθώντας να διαγράψει κι αυτός το παρελθόν του. Κι επειδή η μοίρα παίζει περάξενα παιχνίδια το 1967 όταν κάποιοι τον έδιωξαν από τον Ολυμπιακό του κόλλησαν την κατηγορία του «κατασκόπου» υπέρ των ανατολικών χωρών για να τον απομακρύνουν από την Ελλάδα!
Κάποιοι άλλοι, ποδοσφαιριστές, τότε, αποφάσισαν να αλλάξουν εντελώς ρότα. Πήγαν στο Βελιγράδι και φόρεσαν τη φανέλα της Παρτίζαν, της ομάδας του Γιουγκοσλαβικού στρατού που κι αυτή τότε είχε ιδρυθεί. Ανάμεσά τους κι ο Στέφαν Μπόμπεκ που έγινε σπουδαίος προπονητής με πετυχημένη καριέρα στον Παναθηναϊκό, ένα καταστραφικό πέρασμα από τον Ολυμπιακό και ένα διάστημα στον Παναιτωλικό. Πολλοί ακόμα και σήμερα τον θεωρούν Σέρβο, αλλά είναι Κροάτης που απλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Σερβία κι εκεί πέθανε, στο Βελιγράδι, το 2010.
Στη νέα εποχή της Γιουγκοσλαβίας κάποιοι άφησαν πίσω το παρελθόν, κάποιοι προσπάθησαν να το κάνουν παρόν και μέλλον. Η Ντινάμο αποτελούσε στα χρόνια της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας το προπύργιο του κροατικού εθνικισμού. Κι αυτός εξφραζόταν με την αγάπη προς τον φασισμό και το ναζισμό που τους είχε χαρίσει, πρόσκαιρα μια μορφή ελευθερίας. Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι είχε απελευθερώσει τα βίαια ένστικτα για να εκδικηθούν αυτούς που παραδοσιακά μισούσαν. Τους Σέρβους.
Το γαϊτανάκι της ιστορίας επιστρέφει στον Πάβελιτς. Φανατικός καθολικός κυβέρνησε, έστω και για λίγο την Κροατία ενσωματώνοντας σε ένα κράτος την ιδεολογία του Μουσολίνι και του Χίτλερ. Δεν πλήρωσε ποτέ για τα εγκλήματά του. Με τη βοήθεια της καθολικής εκκλησίας κατέφυγε στην Ιταλία, τον φιλοξενούσαν κρυφά στο Βατικανό, με πλαστό διαβατήριο Περουβιανού ιερέα ταξίδεψε στην Αργεντινή, έγινε σύμβουλος ασφαλείας του Περόν μέχρι το 1957 όταν ένας Σέρβος εστιάτορας στο Μπουένος Άιρες τον πυροβόλησε δύο φορές. Δεν σκοτώθηκε, αλλά μια σφαίρα τον βρήκε στην σπονδυλική στήλη. Οι Γιουγκοσλάβοι ζητούσαν την έκδοσή του για να τον δικάσουν για εγκήματα πολέμου κι αυτός κατέφυγε στην Ισπανία του Φράνκο όπου και πέθανε δύο χρόνια αργότερα. Στη Μαδρίτη βρίσκεται ο τάφος του που επισκέφθηκε ο Σούκερ.
Η Ντινάμο, για να επισετρέψουμε από εκεί που ξεκινήσαμε, αποτελεί μέρος της συλλογικής μνήμης σε μια χώρα που μετρά λίγες δεκαετίες ως ανεξάρτητο κράτος και οι πληγές από τον γιουγκοσλαβικό εμφύλιο δεν έχουν κλείσει.
Εντελώς διαφορετική είναι η πορεία της Χάιντουκ που αγωνίζεται την Πέμπτη με τον ΠΑΟΚ στην Τούμπα. Η ομάδα του Σπλιτ αντιπροσωπεύει μια περιοχή με έντονη αντιστασιακή δράση στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου σε μια πορεία εντελώς διαφορετική που κάποτε αξίζει να αναφέρουμε. Άλλωστε οι Δαλματικές ακτές κοιτούσαν όχι την κεντρική Ευρώπη όπως η υπόλοιπη Κροατία, αλλά τη Δύση από την οποία υποδέχονταν (και υποδέχονται…) κάθε χρόνο πλήθος τουριστών. Αυτή η συναναστροφή τους έχει κάνει περισσότερο πολίτες του κόσμου και λιγότερο εθνικιστές.
