Σε άκρως ενδιαφέροντα αποτελέσματα για τον κλάδο παραγωγής ενέργειας με τη χρήση φωτοβολταϊκών (Φ/Β) κατέληξε η έρευνα του εργαστηρίου μάρκετινγκ MARLAB, του Πανεπιστημίου Μακεδονίας υπό την επιστημονική επίβλεψη της Διευθύντριας του MARLAB, Καθηγήτριας, κας Ροδούλας Τσιότσου.
Η έρευνα διενεργήθηκε με τη χρήση διαδικτυακών συνεντεύξεων σε βάθος κατά το δίμηνο Μαρτίου-Απριλίου 2021 από τους/η ερευνητές/τρια του MARLAB: κο Ευάγγελο Σαπρίκη, Επίκουρο καθηγητή, κο Ιωάννη Κυανίδη, υποψήφιο διδάκτορα, κο Ιωάννη Σάμο, κάτοχο μεταπτυχιακού διπλώματος, και κα Νίκη Σαββίδου, κάτοχο μεταπτυχιακού διπλώματος.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της συμμετοχής του MARLAB στο χρηματοδοτούμενο από το ΕΣΠΑ (2014-2020) έργο, με τίτλο «Μεγάλης έκτασης νανοδομημένες λειτουργικές επιφάνειες κατασκευασμένες με συνδυασμό λιθογραφίας λέιζερ και με την συνεχή νανοεκτυπωτική λιθογραφικό μέθοδο» (ακρωνύμιο “Nanoroll”- website https://marlab.ode.uom.gr/nanoroll/) και εταίρους τις εταιρείες, Νανότυπος και Κυανίδης Α.Ε. (Θεσσαλονίκη), και το Ινστιτούτο Ηλεκτρονικής Δομής και Λέιζερ του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (Κρήτης).
ΠΡΟΦΙΛ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ
Στην έρευνα συμμετείχαν 204 εταιρείες οι οποίες δραστηριοποιούνται στον κλάδο της παραγωγής ενέργειας με τη χρήση φωτοβολταϊκών (Φ/Β).
Συγκεκριμένα, συμμετείχαν 105 παραγωγοί ενέργειας (51,6%), 36 εργολάβοι-συντηρητές φωτοβολταϊκών (17,8%), 29 εργολάβοι-σύμβουλοι (14,3%), 21 εργολάβοι-συντηρητές-προμηθευτές Φ/Β προϊόντων (10,3%), 8 προμηθευτές (4%), 3 εργολάβοι- προμηθευτές (1,5%) και μια εταιρία συμβούλων (0,5%).
Στις συνεντεύξεις συμμετείχαν ιδιοκτήτες επιχειρήσεων (53,4%), νόμιμοι εκπρόσωποι (23,5%) ή μέτοχοι-συνιδιοκτήτες (13,2%) και υπάλληλοι (9,9%) οι οποίοι απασχολούνται/ασχολούνται με τον κλάδο των Φ/Β από 1 έως 46 χρόνια (μέσος όρος 12 χρόνια).
Σε ότι αφορά τα έτη λειτουργίας των επιχειρήσεων τους, ο μέσος όρος ανέρχεται στα 13 έτη. Σχετικά με το προσωπικό που διαθέτει, το 45% των επιχειρήσεων δεν απασχολεί κάποιον εργαζόμενο, το 13% απασχολεί έναν εργαζόμενο, το 7% απασχολεί δύο εργαζόμενους, το 6% απασχολεί τρεις εργαζόμενους ενώ το υπόλοιπο 29% απασχολεί περισσότερους από τέσσερις εργαζόμενους.
Στην έρευνα συμμετείχαν επιχειρήσεις από 36 διαφορετικούς νομούς της χώρας με τις περισσότερες να έχουν έδρα τους νομούς Θεσσαλονίκης (27,5%), Αττικής (15,2%), Δράμας (7,8%), και Χαλκιδικής (6,9%).
Φ/Β ΠΑΝΕΛ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥΣ
Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι οι Φ/Β σταθμοί/πάρκα του δείγματος των παραγωγών είναι στην πλειοψηφία τους συνολικής ισχύος έως 100kW (56,6%), ενώ το 26,4% δήλωσε ισχύ από 101-500kW, το 11,3% ισχύ από 501-1000 kW και το 5,7% από 1001-6000kW (Μέσος όρος: 439,3 kW) (Γράφημα 1). Η μέση τιμή πώλησης ανά kWh είναι 0,30€ με ελάχιστη τιμή 0,065€ και μέγιστη 0,48€.
Με βάση τις απαντήσεις των 105 παραγωγών του δείγματος, διαθέτουν 127 Φ/Β σταθμούς/πάρκα οι οποίοι βρίσκονται εγκατεστημένοι σε 35 νομούς της χώρας με τους περισσότερους στους νομούς Θεσσαλονίκης, Κιλκίς, Χαλκιδικής, και Δράμας (Εικόνα 1).
Για το 74,4% του δείγματος ο μέσος αναμενόμενος χρόνος ζωής των Φ/Β πάνελ είναι από 10-20 έτη, για το 17,8% είναι από 21-25 έτη και για το 7,8% του δείγματος από 26 έως 50 έτη (Μέσος όρος: 20,3 έτη) (Γράφημα 2).
Σε ότι αφορά στο είδος των Φ/Β πάνελ που χρησιμοποιούν, το 65,3% των παραγωγών δήλωσαν τα πολυκρυσταλλικά πάνελ, το 27,6% δήλωσε τα μονοκρυσταλλικά, το 5,1% δήλωσε ότι χρησιμοποιεί πολυκρυσταλλικά και μονοκρυσταλλικά ενώ το 2% δήλωσε Φ/Β πάνελ λεπτής μεμβράνης (thin film) (Γράφημα 3).
Οι παραγωγοί ανέφεραν πως ξοδεύουν 2000€-3000€ ετησίως για τη συντήρηση των Φ/Β σταθμών/πάρκων, αν και αυτό ποικίλλει ανάλογα με την έκταση του πάρκου και την εταιρεία-ανάδοχο. Το 80,8% του δείγματος δήλωσε πως πραγματοποιεί όλους τους απαραίτητους ελέγχους καλής λειτουργίας (οπτικός έλεγχος, ηλεκτρολογικός έλεγχος και καθαρισμός – πλύσιμο Φ/Β πάνελ, ράντισμα χόρτων και κοπή τους). Ειδικότερα, το 38,5% επιχειρήσεων πραγματοποιεί τους παραπάνω ελέγχους 2 φορές ετησίως, το 13,5% μία φορά το χρόνο, και το 9,6% τέσσερις φορές το χρόνο. Περίπου 2 στις 3 επιχειρήσεις (62,5%) αναθέτουν τους ελέγχους σε εξειδικευμένες εταιρίες ενώ οι υπόλοιπες πραγματοποιούν οι ίδιες τους ελέγχους.
Σε ότι αφορά στον καθαρισμό-πλύσιμο των Φ/Β, το 61% των παραγωγών αναθέτει αυτές τις εργασίες σε εταιρίες καθαρισμού και συντήρησης. Ωστόσο, υπάρχει κι ένα ποσοστό του δείγματος της τάξης του 34,2% το οποίο πραγματοποιεί το ίδιο τους καθαρισμούς ενώ αξιοσημείωτο είναι πως το 4,8% ανέφερε πως δεν πραγματοποιεί καθόλου καθαρισμό των Φ/Β πάνελ!
Το 49% του δείγματος πραγματοποιεί 2 καθαρισμούς το χρόνο, το 18% μια φορά το χρόνο, το 8,3% καθαρίζει Φ/Β τρεις φορές το χρόνο, το 13,2% δεν τα καθαρίζει ενώ το υπόλοιπο 11,5% ευκαιριακά χωρίς κάποια συγκεκριμένη συχνότητα. Το υψηλό ποσοστό μη καθαρισμού των Φ/Β συνδέεται και με το γεγονός πως ένα σημαντικό ποσοστό των παραγωγών της τάξης του 15,3% θεωρεί πως η απόδοση των Φ/Β πάνελ δεν αυξάνεται μετά τον καθαρισμό τους.
Ως βασική μέθοδο καθαρισμού των Φ/Β πάνελ δηλώθηκε η χρήση απιονισμένου ή απλού νερού σε συνδυασμό με τηλεσκοπικές βούρτσες χειρός. Τη μέθοδο αυτή θεωρούν ως την πιο κατάλληλη όλες οι κατηγορίες επιχειρήσεων του κλάδου. Επιπλέον, περίπου 4 στις 5 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο πιστεύουν πως η απόδοση των Φ/Β πάνελ αυξάνεται με τον καθαρισμό τους κατά 3% έως 5%. Αναφορικά με το κόστος συντήρησης, οι εταιρείες που παρέχουν σχετικές υπηρεσίες το κοστολογούν ως επί το πλείστον μεταξύ 5€-6€/kWh. Ωστόσο, αυτό το ποσό ενδέχεται να αυξηθεί καθώς εξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες, όπως η δυσκολία πρόσβασης στο Φ/Β πάρκο και στα πάνελ και η χιλιομετρική απόσταση από την έδρα της εταιρείας συντήρησης.
ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΔΙΑ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ
Ειδικότερα, κατά τους συμμετέχοντες στην έρευνα, η στασιμότητα σε μικρομεσαία Φ/Β έργα μέχρι το 2018 συνοδεύτηκε από μία άνοδο στην κατασκευή Φ/Β πάρκων την τελευταία τριετία (2018-2020). Για την επόμενη πενταετία (2021-2025) πιστεύεται πως θα υπάρξουν ευκαιρίες για περαιτέρω επενδύσεις, κυρίως για μεγάλα και πολύ μεγάλα Φ/Β συστήματα και έργα που θα επικεντρώνονται στην αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας. Μάλιστα θεωρούν πως η ολοένα αυξανόμενη ανάγκη για ενέργεια σε συνδυασμό με την εναρμόνιση της χώρας στα διεθνή περιβαλλοντολογικά πρότυπα μοιραία θα οδηγήσει τον κλάδο, συνολικά, σε ανοδική πορεία. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι βλέπουν ότι υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης του κλάδου στον τομέα της αποθήκευσης ενέργειας και σε εγκαταστάσεις μεγάλων Φ/Β συστημάτων.
Σχετικά με τα μεγαλύτερα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στον κλάδο, οι περισσότεροι από τους ερωτώμενους ανέφεραν: α) τις χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες και καθυστερήσεις για την έναρξη και τη μετέπειτα ολοκλήρωση ενός Φ/Β έργου, β) την αλλαγή/παραβίαση στους όρους των συμβάσεων που έχουν με τον ΔΕΔΔΗΕ και την παράλληλη, υποχρεωτική, μείωση της τιμής πώλησης της kWh, γ) τις δυσκολίες χρηματοδότησης και δ) τον κορεσμό των δικτύων – έλλειψη διαθέσιμων δικτύων. Επιπλέον, οι μικροί παραγωγοί θεωρούν πως σταδιακά παραγκωνίζονται και δεν υπάρχει επαρκής ενημέρωση για την κατάσταση στον κλάδο.
