Με το πρόσχημα του κορωνοϊού, οι ελληνικές αρχές προχώρησαν σε αυθαίρετες συλλήψεις, απαγορεύσεις, αδικαιολόγητα πρόστιμα και παράνομη χρήση βίας για τον περιορισμό της ειρηνικής διαμαρτυρίας, σύμφωνα με νέα έρευνα-κόλαφο της Διεθνούς Αμνηστίας για την Ελλάδα.
«Αυτά τα ανησυχητικά παραδείγματα κρατικής υπέρβασης έλαβαν χώρα σε μια εποχή που οι άνθρωποι επιθυμούσαν να εκφράσουν τις ανησυχίες τους για σημαντικά θέματα όπως η παράνομη χρήση βίας από την αστυνομία, η έμφυλη βία και τα σημαντικά προβλήματα στο σύστημα δημόσιας υγείας της Ελλάδας – που πλήττονται από πολλά χρόνια πολιτικών λιτότητας – τη στιγμή της πανδημίας», αναφέρει η Διεθνής Αμνηστία.
Αυτή η έκθεση επικεντρώνεται στην αντίδραση των αρχών σε πολλές από αυτές τις διαμαρτυρίες μεταξύ Νοεμβρίου 2020 και Μαρτίου 2021.
«Οι ελληνικές αρχές χρησιμοποίησαν σοκαριστικές τακτικές για να τρομάξουν τους ακτιβιστές των δικαιωμάτων των γυναικών, τους συνδικαλιστές, τα μέλη των πολιτικών κομμάτων, τους δικηγόρους και άλλους που συμμετείχαν ή ζήτησαν να συμμετάσχουν σε ειρηνικές διαμαρτυρίες τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2020, αφότου η χώρα μπήκε στο δεύτερο lockdown. Πολλοί συνελήφθησαν αυθαίρετα, ποινικοποιήθηκαν και τους επιβλήθηκαν αδικαιολόγητα πρόστιμα σε ια κατάφωρη κατάχρηση εξουσίας από τις αρχές», αναφέρει η Κονδύλια Γώγου, ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας.
Οι ελληνικές αρχές έχουν την ευθύνη να διευκολύνουν την ειρηνική διαμαρτυρία, όπως τόνισε η Διεθνής Αμνηστία τον Νοέμβριο του 2020. Οι περιορισμοί στο δικαίωμα της ελευθερίας της ειρηνικής συνάθροισης για τον περιορισμό της πανδημίας είναι επιτρεπτοί, αλλά πρέπει να υπόκεινται σε αυστηρά κριτήρια, να πληρούν τις αρχές της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας και να αξιολογούνται κατά περίπτωση. Οι κυβερνήσεις δεν έχουν λευκή επιταγή για να περιορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα, ακόμη και κατά τη διάρκεια πανδημίας.
«Οι ελληνικές αρχές δικαιολόγησαν γενικές απαγορεύσεις διαμαρτυρίας και άλλες παραβιάσεις δικαιωμάτων, επικαλούμενες την απειλή της πανδημίας Covid-19. Κατά ειρωνικό τρόπο, στη συνέχεια εφάρμοσαν αυτές τις απαγορεύσεις κρατώντας διαδηλωτές σε κλειστούς χώρους, θέτοντάς τους σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο μετάδοσης», αναφέρεται στη σχετική έκθεση.
Οι περιορισμοί σε ειρηνικές διαμαρτυρίες κωδικοποιήθηκαν επίσης σε νόμους τους μήνες μετά την έξοδο της Ελλάδας από το πρώτο lockdown. Νομοθετικές μεταρρυθμίσεις που διέπουν τις διαδηλώσεις εισήχθησαν τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο του 2020, οι οποίες επιτρέπουν την απαγόρευση των αντιδιαδηλώσεων και την ειρηνική συνάθροιση, εάν οι διοργανωτές δεν πληρούν τις απαιτήσεις κοινοποίησης.
Η νομοθεσία σχετικά με τη χρήση συστημάτων επιτήρησης σε διαδηλώσεις και την εφαρμογή της, εγείρει επίσης ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένης της ανατριχιαστικής επίδρασης που μπορεί να έχει η χρήση καμερών από την αστυνομία σε ειρηνικούς διαδηλωτές. Αυτές οι αλλαγές θα έχουν εκτεταμένες συνέπειες που θα διαρκέσουν πολύ πέρα από το τέλος της πανδημίας, προειδοποιεί η Διεθνής Αμνηστία.
Παράνομη χρήση βίας σε διαμαρτυρίες
Η Διεθνής Αμνηστία διαπίστωσε ότι οι ελληνικές αρχές δεν κατάφεραν να διευκολύνουν το δικαίωμα της ειρηνικής διαμαρτυρίας, συμπεριλαμβανομένης της καθιέρωσης καθολικών απαγορευτικών και της διάλυσης ειρηνικών συνελεύσεων με περιττή και υπερβολική χρήση βίας.
Η Μαρία* (ψευδώνυμο) υπογράμμισε τη σεξιστική και κακοποιητική γλώσσα και μεταχείριση στην οποία οι γυναίκες διαδηλωτές εκτέθηκαν κατά τη διάρκεια μιας επίθεσης από την αστυνομία κατά τη διάρκεια φοιτητικής διαμαρτυρίας στα Ιωάννινα στις 17 Νοεμβρίου 2020: «Από τη στιγμή που ξεκίνησε όλη αυτή η επίθεση, πολλές γυναίκες σαν εμένα άκουσαν φράσεις όπως ‘πέσε κάτω τσούλα γιατί εδώ ανήκεις και ποτέ μην ξανασηκωθείς’… ».
Οι ερωτηθέντες από διάφορες διαμαρτυρίες περιέγραψαν πώς η αστυνομία κατέφυγε άσκοπα στη χρήση κανονιών νερού και χημικών ενάντια σε ειρηνικούς διαδηλωτές. Μερικοί μίλησαν για την αστυνομία να τους χτυπά στο κεφάλι με γκλομπ και να χρησιμοποιεί χειροβομβίδες με τρόπο που θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρό τραυματισμό, συμπεριλαμβανομένων προβλημάτων ακοής.
Σοβαροί ισχυρισμοί για βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση υπό αστυνομική κράτηση
Όταν ήταν υπό κράτηση της αστυνομίας, ορισμένα από τα άτομα που πήρε συνέντευξη η Διεθνής Αμνηστία περιέγραψαν ότι υπέστησαν μεταχείριση που μπορεί να ισοδυναμεί με βασανιστήρια ή άλλη κακομεταχείριση.
Ο Άρης Παπαζαχαρουδάκης, ένας διαδηλωτής 21 ετών είπε ότι βασανίστηκε κατά την ανάκρισή του από την αστυνομία σχετικά με συγκρούσεις και τραυματισμούς αστυνομικού που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια διαδήλωσης κατά της αστυνομικής βίας στις 9 Μαρτίου 2021: «… μου ζήτησαν να μιλήσω για το μέρος από όπου με πήραν (και) όπου φιλοξενήθηκε η (πολιτική) συλλογικότητά μου…,και όσο δεν απάντησα, με χτυπούσαν περισσότερο… Με πέταξαν από την καρέκλα μου, με σήκωναν από τις χειροπέδες (και) ένιωσα ότι οι ώμοι μου θα έφευγαν… Ήταν μια διαδικασία ασταμάτητου ξυλοδαρμού …. ».
Χρυσή Αυγή
Σε μια διαμαρτυρία στα Ιωάννινα, ορισμένοι διαδηλωτές δήλωσαν ότι οι αστυνομικοί παρουσιαζόταν ως μέλη του ακροδεξιού κόμματος Χρυσή Αυγή.
Ο Γιώργος* που υπέστη μια σειρά τραυματισμών κατά τη διάρκεια μιας φοιτητικής διαμαρτυρίας στα Ιωάννινα στις 17 Νοεμβρίου 2020 περιέγραψε: «… Μερικοί αστυνομικοί είπαν ακόμη και ‘ανήκω στη Χρυσή Αυγή, είσαι νεκρός’… Κάποια στιγμή, είχα πέσει στο έδαφος… πριν σηκωθώ, έριξαν χειροβομβίδες ακριβώς πάνω μας… Άφησα μια δυνατή κραυγή επειδή η (χειροβομβίδα) εξερράγη μπροστά στα μάτια μου και δίπλα στο αριστερό μου αυτί… (Με) με πέταξαν στο έδαφος και με πήγαν σε ένα σημείο λίγο πιο μακριά πίσω από όλους τους άλλους μαθητές και μακριά από τις κάμερες και υπήρχαν πέντε-έξι αστυνομικοί που με χτύπησαν ‘… ».
«Οι ελληνικές αρχές πρέπει να σταματήσουν την ποινικοποίηση της ειρηνικής συγκέντρωσης και να ακυρώσουν τα πρόστιμα που έχουν επιβληθεί σε ειρηνικούς διαδηλωτές, δικηγόρους και ακτιβιστές των δικαιωμάτων των γυναικών και σε άλλα άτομα που συνελήφθησαν αυθαίρετα πριν και κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2020. Οποιεσδήποτε κατηγορίες εναντίον τους για φερόμενη παραβίαση των κανόνων δημόσιας υγείας πρέπει να απορριφθούν και να διεξαχθούν έγκαιρες και διεξοδικές έρευνες για όλες τις περιπτώσεις παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχει τεκμηριώσει η Διεθνής Αμνηστία», είπε η Κονδύλια Γώγου.
