Μια αφέγγαρη νύχτα σε βραχονησίδα του ανατολικού Αιγαίου. Η πλειονότητα των 10 ατόμων που αποτελούν τη φρουρά του φυλακίου κοιμάται, ενώ δύο εξ αυτών που εκτελούν υπηρεσία επιτηρώντας τη θαλάσσια περιοχή εντοπίζουν κίνηση στη θάλασσα.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Αμέσως συνεγείρουν τον αρχιφύλακα και την υπόλοιπη φρουρά. Ο αρχιφύλακας αναπτύσσει τη φρουρά στις θέσεις και δίνει εντολή για την ανάπτυξη του συστήματος «Λόγχη». Σχεδόν ταυτόχρονα, τέσσερα άτομα από τη φρουρά, από ένα σακίδιο πλάτης, βγάζουν έναν πλαστικό σωλήνα (κάνιστρο εκτόξευσης) μήκους περίπου 60 εκατοστών, στηρίζουν τη βάση του στο έδαφος και αναπτύσσουν ένα δίποδο για τη στήριξή του υπό κλίση.
Κρατώντας την κορυφή του σωλήνα με το χέρι τους, εκτοξεύουν ένα μικρό μη επανδρωμένο όχημα, το οποίο μόλις εξέλθει του εκτοξευτή αναπτύσσει πτέρυγες. Άμεσα, κάθε χειριστής στον μικροσκοπικό σταθμό ελέγχου εδάφους αρχίζει να λαμβάνει εικόνα από το διπλό σύστημα αισθητήρων (κάμερα ημέρας και υπέρυθρων για τη νύχτα).
Το αθόρυβο (ηλεκτρικής πρόωσης) μη επανδρωμένο αερόχημα κατευθύνεται προς την περιοχή όπου κατεγράφη η δραστηριότητα και εντοπίζει δύο λέμβους, οι οποίες κινούνται προς τη βραχονησίδα. Χρησιμοποιώντας τη μεγέθυνση, ο χειριστής διαπιστώνει ότι οι λέμβοι μεταφέρουν δύο βαριά οπλισμένες ομάδες εφόδου. Η εικόνα μεταδίδεται άμεσα σε όλα τα επίπεδα διοίκησης μέχρι το ανώτατο, το οποίο αποφασίζει την άρση των κανόνων εμπλοκής.
Τα αεροχήματα, επιχειρώντας ως σμήνος, ανά δύο εγκλωβίζουν την ίδια λέμβο, εκτελούν σχεδόν κάθετη βύθιση και καθώς προσπίπτουν επί των λέμβων, γίνεται η ενεργοποίηση των πυροκεφαλών τους. Τα αποτελέσματα είναι θανατηφόρα για τις ομάδες εφόδου επί των λέμβων και η εχθρική απόπειρα δημιουργίας τετελεσμένου αποτυγχάνει.
Πρόκειται για υποθετικό σενάριο; Με τα σημερινά δεδομένα, ναι!
Όμως, πλέον, η τεχνολογία που καθιστά εφικτή μια τέτοιου είδους επιχείρηση είναι όχι απλώς ώριμη, αλλά άμεσα διαθέσιμη. Στην πρόσφατη (2020) σύρραξη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τα περιφερόμενα πυρομαχικά ή καμικάζι drones (loitering munitions) αποδείχθηκαν εξαιρετικά αποτελεσματικά, και παγκοσμίως αυξάνεται συνεχώς ο αριθμός των χρηστών τους.
Κατά βάση, τα περιφερόμενα πυρομαχικά είναι μη επανδρωμένα αεροχήματα που φέρουν πυροκεφαλή και καταστρέφουν τον στόχο προσπίπτοντας επί αυτού. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο χαρακτηρίζονται και ως μη επανδρωμένοι «καμικάζι».
Πρώτοι διδάξαντες στον τομέα, όπως και των μη επανδρωμένων αεροχημάτων γενικότερα, είναι οι Ισραηλινοί. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 ανέπτυξαν το Harpy (εμβέλεια 500 χλμ., πυροκεφαλή βάρους 32 κιλών), που ήταν ειδικά σχεδιασμένο για την καταστολή εχθρικών συστημάτων αεράμυνας μέσω της καταστροφής των ραντάρ αεροπορικής επιτήρησης και των οργανικών ραντάρ των αντιαεροπορικών συστημάτων (μεταξύ των πρώτων πελατών του Harpy ήταν η Τουρκία).
Σήμερα, οι σχετικές εξελίξεις στην Τουρκία είναι πολύ ανησυχητικές. Η γειτονική χώρα, με συστηματικές προσπάθειες, κατάφερε μέσα σε περίπου δύο δεκαετίες να αναπτύξει πλειάδα εγχώριων συστημάτων μη επανδρωμένων αεροχημάτων εξοπλισμένων ή μη και περιφερόμενων πυρομαχικών.
Ήδη, οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας προμηθεύονται περιφερόμενα πυρομαχικά, όπως τα ηλεκτρικής πρόωσης KARGU και ALPAGU, που έχει αναπτύξει η κρατική εταιρία STM (Savunma Teknolojileri Mühendislik ve Ticaret A.Ş.).
Για το τετρακόπτερο KARGU έχουν ήδη τοποθετηθεί παραγγελίες για περισσότερες από 500 μονάδες και στο άμεσο μέλλον (περί τις αρχές του 2022) αναμένεται η αναβάθμισή τους, ώστε μέχρι και 20 αεροχήματα να μπορούν να επιχειρούν ως σμήνος (swarming), δίνοντας νέα διάσταση στον όρο «επίθεση κορεσμού».
Το κάθετης απο-προσγείωσης αερόχημα φέρει πυροκεφαλή βάρους 1,3 κιλών, έχει αυτονομία 30 λεπτών και επιχειρησιακή εμβέλεια 6,5 έως 10 χιλιόμετρα (με εξωτερική κεραία). Με βάρος 6,8 κιλά, το αερόχημα μπορεί να εξοπλιστεί με πυροκεφαλές κατάλληλες για προσβολή διαφόρων τύπων στόχων και να λειτουργήσει πλήρως αυτόνομα στην έρευνα, στον εντοπισμό και στην προσβολή των στόχων με χρήση αλγορίθμων, ελαχιστοποιώντας την ανάγκη εμπλοκής του χειριστή.
Μόλις ο στόχος εντοπιστεί, το αερόχημα στην τερματική φάση της κρούσης επιτυγχάνει ταχύτητες της τάξης των 144 χλμ./ώρα. Σύμφωνα με ανοιχτές πηγές, στη βελτιωμένη έκδοση του αεροχήματος, η STM σχεδιάζει την ενσωμάτωση τεχνολογίας αναγνώρισης προσώπου, ώστε να μπορούν να εντοπιστούν/αναγνωριστούν και να προσβληθούν συγκεκριμένα άτομα!
Το σταθερών πτερύγων εκτοξευόμενο από πνευματικής λειτουργίας κάνιστρο εκτόξευσης ALPAGU έχει επιχειρησιακή εμβέλεια μικρότερη των 10 χλμ., αυτονομία μικρότερη των 15 λεπτών, συνολικό βάρος μικρότερο των 2 κιλών και βάρος πυροκεφαλής 0,3 κιλά. Το ALPAGU εκτέλεσε την πρώτη επιτυχημένη βολή του τον περασμένο Ιούνιο και αναπτύσσονται εκδόσεις για εκτόξευση από πολλαπλούς εκτοξευτές επί τεθωρακισμένων οχημάτων και από μη επανδρωμένα αεροχήματα. Επίσης, σχεδιάζονται μεγαλύτερου μεγέθους εκδόσεις, με αυξημένες επιδόσεις και μεγαλύτερες (ισχυρότερες) πυροκεφαλές.
Παγερή αδιαφορία στη χώρα μας για τα προηγμένα αυτά συστήματα
Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, η αίσθηση είναι ότι η χώρα μας επιδεικνύει παγερή αδιαφορία για τα συστήματα του τύπου, που πλέον, λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, έχουν «κατέβει» στο επίπεδο του μαχητή, αυξάνοντας δραματικά όχι μόνο την ισχύ και ακρίβεια πυρός, αλλά και τις δυνατότητες έρευνας, εντοπισμού, αναγνώρισης και προσβολής ημέρα και νύχτα.
Ακόμη και στην περίπτωση που οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις σχεδιάζουν την απόκτηση συστημάτων του τύπου από το εξωτερικό (για παράδειγμα, από το Ισραήλ ή τις ΗΠΑ), μπορεί να ικανοποιήσουν τις επιχειρησιακές ανάγκες, αλλά ταυτόχρονα αρχίζουμε να γράφουμε την ιστορία άλλης μίας «χαμένης ευκαιρίας» για την εγχώρια βιομηχανική και τεχνολογική βάση.
Όπως αποδείχθηκε και στη διεθνή έκθεση αμυντικών συστημάτων DEFEA 2021, που έλαβε χώρα στην Αθήνα τον περασμένο Ιούλιο, σημαντικός αριθμός ελληνικών εταιριών αλλά και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων δραστηριοποιείται στη σχεδίαση και την ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροχημάτων και υποσυστημάτων τους (όπως συστήματα ναυτιλίας, αυτόματοι πιλότοι, αισθητήρες, επίγειοι σταθμοί ελέγχου και λογισμικό, ζεύξεις δεδομένων), αυτόνομα ή και στο πλαίσιο ευρωπαϊκών προγραμμάτων.
Με άλλα λόγια, η τεχνολογία και οι δεξιότητες είναι διαθέσιμες στη χώρα και η μετάβαση από το μη επανδρωμένο αερόχημα σε περιφερόμενο πυρομαχικό δεν ενέχει τεχνολογικό κίνδυνο. Ακόμη και η ενσωμάτωση πυροκεφαλής μπορεί να καλυφθεί εγχώρια (τα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα – ΕΑΣ έχουν αποκτήσει εμπειρία από τη συμμετοχή στα προγράμματα Stinger και IRIS-T) ή, αν αυτό δεν καταστεί δυνατό, η προμήθειά της να γίνει από κατασκευαστή του εξωτερικού.
Το μόνο που απαιτείται είναι η έναρξη υλοποίησης ενός καλά μελετημένου εθνικού αναπτυξιακού προγράμματος και η διάθεση της αναγκαίας χρηματοδότησης, που κυρίως θα καλύψει τις ανάγκες παραγωγής μεγάλου αριθμού πρωτοτύπων, τα οποία θα πρέπει να υποβληθούν σε δοκιμές ώστε υπό ποικίλες συνθήκες να αξιολογηθεί η καταστρεπτικότητά τους επί του στόχου.
Εν κατακλείδι, η εγχώρια ανάπτυξη περιφερόμενων πυρομαχικών έχει χαμηλό τεχνολογικό κίνδυνο, αλλά, εφόσον επιτευχθεί, τα οφέλη θα είναι πολλαπλά.
