Ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και Επίτιμος Καθηγητής της Νομικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Προκόπης Παυλόπουλος μίλησε, με θέμα «Το «Μήνυμα» της Σαλαμίνας για την υπεράσπιση του Ελληνικού και του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού» στην εκδήλωση του Δήμου Σαλαμίνας και της Ένωσης Κυπρίων Ελλάδος, με θέμα «Σαλαμίνα 480 π.Χ. – Ελλάδα 1821 – Η Κύπρος του Αγώνα».
Στην ομιλία του, ο κ. Παυλόπουλος επισήμανε, μεταξύ άλλων, και τα εξής:
«Συμμετέχοντας σε αυτή την εμβληματική εκδήλωση του Δήμου Σαλαμίνας και της Ένωσης Κυπρίων Ελλάδος, οφείλω να ξεκινήσω από την αφετηρία της ιστορικής συγκυρίας, η οποία, με τον τρόπο αυτό, μας οδηγεί 2.500 χρόνια πριν. Τότε που επήλθε η, «επική» ως προς το μέγεθος των δεδομένων που την προκάλεσαν, σύγκρουση μεταξύ της Αρχαίας Ελλάδας -και συγκεκριμένα ορισμένων από τις Πόλεις-Κράτη, οι οποίες την συνέθεταν- και της Περσικής Αυτοκρατορίας. Για να θυμηθούμε το επιτύμβιο ρητό του Μαραθωνομάχου Αισχύλου, την σύγκρουση στην οποία βρέθηκαν αντιμέτωποι, στο «Μαραθώνιον Άλσος», ο Ελεύθερος Έλληνας και ο δεσποτικός «βαθυχαιτήεις Μήδος».
Α. Οι Μηδικοί Πόλεμοι -με την «ζυγαριά» της ιστορικής αποτίμησης να «γέρνει» προς την Ναυμαχία της Σαλαμίνας, αφού αυτή έκρινε οριστικώς και το τέλος των Πολέμων αυτών- είναι, αναμφισβητήτως, ως σήμερα ένα είδος «Μήτρας» της Ιστορίας. «Μήτρας», διότι «γέννησε» πραγματική Ιστορία, με την έννοια ότι τ’ αποτελέσματα των Μηδικών Πολέμων άσκησαν καθοριστική επιρροή στην μετέπειτα ιστορική διαδρομή. Θα ήταν μάταιο να τεκμηριώσω την αλήθεια της, καθ’ όλα αυτονόητης με βάση την Επιστήμη της Ιστορίας, ως άνω διαπίστωσης. Αρκούμαι σε μια, και μόνο, μαρτυρία, η οποία, λόγω της αντιπροσωπευτικότητάς της, προδιαθέτει καταλλήλως. Ο μεγάλος Βρετανός Φιλόσοφος John Stuart Mill είχε επισημάνει, αποφθεγματικώς, ότι: «Η Μάχη του Μαραθώνα, ακόμη και ως πολεμικό γεγονός που αφορά την Ιστορία της Αγγλίας, είναι πιο σημαντική από την μάχη του Hastings». Δηλαδή την μάχη της 14.10.1066, κατά την οποία οι Νορμανδοί, μ’ επικεφαλής τον Γουλιέλμο, νίκησαν τους Αγγλοσάξονες του βασιλιά Χάρολντ Β΄ της Αγγλίας, εμπεδώνοντας την Νορμανδική κυριαρχία. Προφανώς, ο John Stuart Mill, με την επισήμανσή του αυτή, ήθελε να καταδείξει ότι η ενδεχόμενη επικράτηση των Περσών κατά τους Μηδικούς Πολέμους θα είχε τέτοια επιρροή για την υπόλοιπη Ευρώπη, ώστε θα ήταν εξαιρετικά αμφίβολο αν η μάχη του Hastings θα είχε επισυμβεί.
Β. Τα πειστήρια της Ιστορίας γενικώς, ιδίως δε της Ιστορίας του Πολιτισμού, καταδεικνύουν λοιπόν ότι, μέσω της νίκης τους στους Μηδικούς Πολέμους, οι Έλληνες υπερασπίσθηκαν επιπλέον και τον Πολιτισμό, που δημιούργησαν – και ο οποίος ορθώνει, και σήμερα, τον πρώτο πυλώνα του κοινού μας Ευρωπαϊκού Πολιτισμού – θέτοντας, για πρώτη φορά στην Παγκόσμια Ιστορία, το έκτοτε σταθερό όριο μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Ταυτοχρόνως, μέσω της νίκης τους στους Μηδικούς Πολέμους, οι Έλληνες κατέδειξαν την συντριπτική υπεροχή και, κατά λογική ακολουθία, την κατηγορηματική αντίθεση του ατίθασου και δημιουργικού Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος απέναντι στο πνεύμα κάθε ανελεύθερης μορφής πολιτειακής οργάνωσης, με βασικά στοιχεία δεσποτισμού, ατομικού ή συλλογικού. Άρα, και την κατηγορηματική αντίθεσή του απέναντι σε κάθε δύναμη που θα μπορούσε ν’ απειλήσει την «ανοιχτή κοινωνία», μέσα στην οποία και μόνο μπορεί ν’ υπάρξει ελεύθερη πνευματική δημιουργία.
Γ. Την επιρροή αυτή του ελεύθερου, ατίθασου και δημιουργικού Αρχαίου Ελληνικού Πνεύματος τεκμηριώνει επαρκώς το γεγονός, ότι η πολυπρισματική και σχεδόν φιλελεύθερη ιδιοσυστασία του δεν θα μπορούσε, υφ’ οιανδήποτε ιστορική και πολιτική εκδοχή, να συμβιβασθεί μ’ εντελώς ανελεύθερες μορφές πολιτειακής οργάνωσης, ήτοι πολιτειακής οργάνωσης με βασικά στοιχεία απολυταρχικού δεσποτισμού, ατομικού ή συλλογικού. Άλλωστε, το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα ευνόησε την «άνοδο» της Άμεσης Δημοκρατίας και «κορύφωσε» την δημιουργία του ιδίως όταν η πολιτειακή οργάνωση της Αρχαίας Αθήνας έφθασε στον κολοφώνα της Άμεσης Δημοκρατίας. Η ως άνω διαπίστωση ενδυναμώνεται, από ιστορική και πολιτική σκοπιά, αν ανατρέξει κανείς στον τρόπο οργάνωσης και εξέλιξης των μεγάλων Βασιλείων της τότε Ανατολής, με πιο αντιπροσωπευτικό παράδειγμα το Περσικό Βασίλειο: Το ανθρώπινο πνεύμα, κατά τα προλεχθέντα, δεν είναι σε θέση να εξελιχθεί και να δημιουργήσει ελεύθερα υπό καθεστώς δεσποτισμού που, μοιραίως, του θέτει όρια σύμφυτα με τις ανάγκες της δεσποτικής επιβίωσης.
Δ. Τα όσα διευκρινίσθηκαν προηγουμένως, ως προς την αντίστιξη ανάμεσα στην «ανοιχτή κοινωνία» -φυσικά με τα μέτρα της εποχής και τ’ αντίθετα δεδομένα της Ανατολής, και όχι υπό τους όρους της σύγχρονης εκδοχής της «ανοιχτής κοινωνίας»- που επικρατούσε στην Αρχαία Ελλάδα, ιδίως μετά την νίκη των Ελλήνων στον Μαραθώνα και στην Σαλαμίνα, και στον «κλειστό κύκλο» των κοινωνικών δομών των Βασιλείων της Ανατολής, οι οποίες αναπτύχθηκαν ως θεσμικώς και πολιτικώς «υποτελείς» στους εκάστοτε «κρατούντες» μοναρχικώς, αναδεικνύουν και αιτιολογούν, μεταξύ άλλων, και την εξής διαφορά μεταξύ Δύσης και Ανατολής: Ο δεσποτισμός της Ανατολής, με τα χαρακτηριστικά που προεκτέθηκαν και ιδίως λόγω έλλειψης Ελευθερίας, οδήγησε όχι στην δημιουργία «κοινωνίας» αλλά στην οργάνωση «κοινότητας», δομημένης ουσιαστικώς πάνω σε κλειστές «κάστες», προορισμένες όχι τόσο να διευκολύνουν την οργάνωση της κοινωνικής συμβίωσης, όσο να επιτρέπουν στην κάθε μορφής εξουσία να επιβάλλεται ως «αρχή» έναντι «αρχομένων».
Οι «δρόμοι Ελευθερίας» τους οποίους, κατά τα προλεχθέντα, άνοιξε και διήνυσε το Αρχαίο Ελληνικό Πνεύμα στην πορεία προς την κορύφωση της δημιουργίας του -που διαμόρφωσε και την ανεκτίμητη παρακαταθήκη του για το μέλλον του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού- οδήγησαν και στην τελική σύνθεση της πεμπτουσίας της Ελευθερίας, περίπου όπως την προσλαμβάνουμε σήμερα. Δηλαδή μιας Ελευθερίας, η οποία αποτελεί στην εποχή μας την βασική, θεσμική και πολιτική, αντηρίδα της Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, ως μέσου πολιτειακής οργάνωσης που της παρέχει τις πιο αξιόπιστες εγγυήσεις για την ακώλυτη άσκηση των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Διαβάστε ολόκληρη την ομιλία του τέως ΠτΔ:
2021-09-28 - ΟΜΙΛΙΑ Π. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ ΣΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ
