Ύψιστη προτεραιότητα αποτελεί πλέον για το Γενικό Επιτελείο Εθνικής Άμυνας (ΓΕΕΘΑ) η αντιμετώπιση των τουρκικών Mη Eπανδρωμένων Aεροχημάτων (ΜΕΑ), που τον Ιανουάριο του 2022 πραγματοποίησαν 157 παραβιάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας του FIR Αθηνών και έξι υπερπτήσεις εθνικού εδάφους, ενώ τον τρέχοντα μήνα, μέχρι στιγμής, 60 παραβιάσεις και έξι υπερπτήσεις.
- Από τον Περικλή Ζορζοβίλη
Οι προθέσεις της Τουρκίας σε ό,τι αφορά τα ΜΕΑ δεν αποτελούν αιφνιδιαστική εξέλιξη, καθώς είχαν διαφανεί εδώ και περίπου δύο δεκαετίες. Η πρώτη χρήση τουρκικού ΜΕΑ στο Αιγαίο τοποθετείται περί τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 2000 (υπέρπτηση νήσου του ανατολικού Αιγαίου).
Μια ισχυρή ένδειξη καταγράφηκε πριν από λίγα χρόνια, όταν, σύμφωνα με πληροφορίες, κατά τη διάρκεια εθνικής διακλαδικής άσκησης, μονάδες επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού που επιχειρούσαν στην περιοχή των Κυκλάδων ανέφεραν περισσότερες από 30 περιπτώσεις μικρών τουρκικών ΜΕΑ τα οποία προσέγγισαν ή και αιωρούνταν άνωθεν των πλοίων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, τα ΜΕΑ είχαν εκκινήσει από αλιευτικά ή εμπορικά πλοία και ίσως από νησιά των Κυκλάδων.
Σήμερα, η Τουρκία σχεδιάζει, αναπτύσσει και παράγει μαζικά ΜΕΑ, αλλά, μετά τη σύρραξη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, σημειώνει και σημαντικές εξαγωγικές επιτυχίες. Περιλαμβάνεται στα περίπου 10 κράτη παγκοσμίως που διαθέτουν ικανότητα προσβολής στόχων από ΜΕΑ και στα 16 που επιχειρούν ΜΕΑ εκτός των συνόρων τους.
Επτά μοίρες και τρία τάγματα ΜΕΑ
Οι ένοπλες δυνάμεις της Τουρκίας επιχειρούν μεγάλο αριθμό ΜΕΑ και έχουν συγκροτήσει σημαντικό αριθμό μονάδων που τα επιχειρούν. Η τουρκική αεροπορία διαθέτει πέντε μοίρες που επιχειρούν ΜΕΑ και τη μοίρα OSEM (στην αεροπορική βάση του Εσκί Σεχίρ) που έχει τη δυνατότητα ελέγχου πτήσης ΜΕΑ μέσω δορυφόρου.
Η αεροπορία στρατού του τουρκικού στρατού διαθέτει τρία τάγματα ΜΕΑ (κατανεμημένα στην 1η, 2η και 3η Στρατιά) και η αεροπορία ναυτικού του τουρκικού ναυτικού επιχειρεί δύο μοίρες ΜΕΑ. Όμως, το σημαντικότερο είναι ότι έχει συσσωρευθεί σημαντική επιχειρησιακή εμπειρία στη χρήση τους και αξιοποιούνται πλήρως οι εγχώριες τεχνολογικές δυνατότητες για τη σχεδίαση, ανάπτυξη, δοκιμή και παραγωγή όπλων για τον εξοπλισμό τους, λογισμικού ελέγχου πτήσης, μέσων επικοινωνίας (συμπεριλαμβανομένων και δορυφορικών), αισθητήρων συλλογής πληροφοριών σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα και τη λειτουργία τους ως σμηνών.
Επιτεύγματα-σοκ
Δυστυχώς, το 2021 καταγράφηκαν δύο ανησυχητικές εξελίξεις για τις Eλληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ):
- Τον Μάρτιο του 2021, στην άσκηση «Mavi Vatan» («Γαλάζια Πατρίδα»), ΜΕΑ τύπου Bayraktar TB2 προσέβαλε με «έξυπνο» μικρο-πυρομαχικό MAM-L στόχο από απόσταση 15 χλμ. σε συνεργασία με επανδρωμένες πλατφόρμες («σύζευξη» επανδρωμένων – μη επανδρωμένων).
- Στις 25 Απριλίου 2021, στη Μαύρη Θάλασσα, ΜΕΑ Aksungur ιπτάμενο σε ύψος 20.000 ποδών (6.096 μέτρων) προσέβαλε ναυτικό στόχο επιφανείας από απόσταση 30 χλμ. με τουρκικής σχεδίασης κατευθυνόμενη βόμβα KGK-SIHA-82.
Παράλληλα, γίνονται δοκιμές του επίσης τουρκικής ανάπτυξης MEA Akinci, το οποίο μπορεί να ίπταται έως και στα 40.000 πόδια (12.192 μ.) για την προσβολή ναυτικών στόχων με το τουρκικό αντιπλοϊκό κατευθυνόμενο βλήμα SOM-J σε βεληνεκή έως και 250 χλμ.!
Τρωτά τα ελληνικά μέσα
Χωρίς διάθεση κινδυνολογίας, οι εξελίξεις αυτές αυξάνουν δραματικά την τρωτότητα, απομειώνοντας την επιχειρησιακή αξία συστημάτων όπως οι πυραυλάκατοι, που με τακτικές όπως η αγκύρωση εκμεταλλεύονταν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Αιγαίου για να καταφέρουν επί αντιπάλου καίρια πλήγματα με τα κατευθυνόμενα βλήματα που αποτελούν τον κύριο οπλισμό τους.
Το ίδιο ισχύει και για τις υπόλοιπες κατηγορίες πλοίων επιφανείας του Στόλου και καθίσταται επιτακτική η εκ βάθρων αναθεώρηση των δογμάτων, τακτικών και του τρόπου καθορισμού των δυνατοτήτων τους, ώστε αντιμετωπίσουν την απειλή.
Αντίμετρα
Σύμφωνα με πληροφορίες, στην παρούσα φάση, οι ΕΕΔ αξιολογούν αντίμετρα στον τομέα του ηλεκτρονικού πολέμου, όπως παρεμβολείς των ζεύξεων δεδομένων, μέσω των οποίων γίνεται ο έλεγχος των ΜΕΑ από τους σταθμούς ελέγχου και των συστημάτων του παγκόσμιου συστήματος αναφοράς θέσης (GPS), με το οποίο τα αεροχήματα είναι εξοπλισμένα.
Εκτιμάται ότι στον συγκεκριμένο τομέα οι οργανικές δυνατότητες των ΕΕΔ και η εγχώρια βιομηχανική και τεχνολογική βάση μπορεί να συνεισφέρουν πολλά, με απαραίτητη προϋπόθεση τη σχεδίαση προγραμμάτων ανάπτυξης και βιομηχανοποίησης με αυστηρή διαχείριση και επαρκή χρηματοδότηση, ώστε να διασφαλιστεί επιτυχές αποτέλεσμα.
Επίσης, σχεδιάζεται να αξιοποιηθούν 15 εκπαιδευτικά αεροσκάφη T-6A Texan II, από τα 40 συνολικά που διαθέτει η Πολεμική Αεροπορία (τα 25 προβλέπεται να διατεθούν για την εκπαίδευση στο Διεθνές Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα). Υπενθυμίζεται ότι, για το σχέδιο ασφαλείας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, έξι αεροσκάφη του τύπου είχαν μετασταθμεύσει από την αεροπορική βάση Καλαμάτας στην αεροπορική βάση Δεκελείας για να αντιμετωπίσουν τυχόν απειλές «Κατηγορίας 2» (αιωροπτεριστές, ανεμόπτερα, τηλεκατευθυνόμενοι μηχανισμοί και άλλα παρόμοια αντικείμενα).
Τα T-6A Texan II, εξοπλισμένα με ατρακτίδια όπλων (όπως τα διατιθέμενα ατρακτίδια πολυβόλων HMP-400) ή παρεμβολέων ή ακόμα χρησιμοποιώντας τη μέθοδο των βρετανικών μαχητικών στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κατά των γερμανικών βομβών V1 (πτήση σε παράλληλη πορεία και επαφή με το ακτροπερύγιο για την εκτροπή-αποσταθεροποίηση), μπορούν να εξουδετερώσουν τα τουρκικά ΜΕΑ.
Απομένει, όμως, να γίνουν πολλά. Οι πτήσεις των τουρκικών ΜΕΑ, πέρα από έμπρακτη αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας και των αρμοδιοτήτων που της έχουν ανατεθεί από διεθνείς οργανισμούς (FIR Αθηνών), αποτελούν συνεχή, συστηματική και ευρείας κλίμακας επιχείρηση συλλογής πληροφοριών στοχοποίησης και οιονεί προπαρασκευή καταστρεπτικού πρώτου πλήγματος.
Κατά συνέπεια, η χώρα οφείλει να δαπανήσει πόρους για να απαγορεύσει στα τουρκικά ΜΕΑ την εκτέλεση της αποστολής τους, να προστατεύσει στρατιωτικές και πολιτικές υποδομές. Δηλαδή, να αναπτύξει ένα πολυστρωματικό σύστημα, με βελτιστοποιημένη δομή διοίκησης και ελέγχου, το οποίο θα παρέχει δυνατότητες εντοπισμού και προσβολής των εχθρικών ΜΕΑ με τις περιγραφόμενες στη διεθνή βιβλιογραφία ως «κινητικές» (π.χ., κατευθυνόμενα βλήματα, λέιζερ υψηλής ισχύος και όπλα μικροκυμάτων) και «μη κινητικές» (όπως ηλεκτρονικός πόλεμος, κυβερνοπόλεμος) δυνατότητες.
Αντιαεροπορικά με λέιζερ και κατευθυνόμενα βλήματα
Η θετική συγκυρία είναι ότι πολλές τεχνολογίες για την αντιμετώπιση της απειλής των ΜΕΑ/περιφερόμενων πυρομαχικών ήδη διατίθενται ή ωριμάζουν. Εντός του τρέχοντος έτους, ο στρατός των ΗΠΑ θα αναπτύξει στην Ευρώπη τα πρώτα τέσσερα κινητά συστήματα εγγύς αντιαεροπορικής άμυνας κατευθυνόμενης ενέργειας (DE M-SHORAD), εξοπλισμένα με λέιζερ ισχύος 50 Kilowatt, για την προσβολή εχθρικών ΜΕΑ και κατευθυνόμενων πυρομαχικών.
Πρόσφατα, γερμανική εταιρία παρουσίασε πύργο (που εγκαθίσταται σε τροχοφόρο ή ερπυστριοφόρο τεθωρακισμένο όχημα), εξοπλισμένο με υψηλής ταχυβολίας (1.200 βλήματα ανά λεπτό) πυροβόλο, διαμετρήματος 30 χλστ., λέιζερ ισχύος 20-50 Kilowatt, κατευθυνόμενα βλήματα και τους αισθητήρες για τον εντοπισμό και την ιχνηλάτηση των εχθρικών ΜΕΑ.
Όμως, ακόμη και αν η χώρα αποκτήσει τις προαναφερθείσες δυνατότητες, καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της απειλής των τουρκικών ΜΕΑ στην ειρηνική περίοδο θα συνεχίσει να κατέχει η πολιτική βούληση να τις αξιοποιήσει, καθώς τα φοβικά σύνδρομα, η έλλειψη σαφώς καθορισμένης εθνικής στρατηγικής, η άρνηση δέσμευσης στην υλοποίησή της μπορεί να τις ακυρώσουν στην πράξη.
