Ο πόλεμος στην Ουκρανία δίνει και επίσημα το έναυσμα για μία νέα, ακόμη πιο άγρια, κούρσα εξοπλισμών. Κι αυτό ενώ το 2021 οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν για έβδομη συνεχή χρονιά παρά την πανδημία και τις επιπτώσεις της στις εθνικές οικονομίες.
Παγκοσμίως δαπανήθηκαν 2,113 τρισ. δολάρια σε εξοπλισμούς. Σύμφωνα με την έκθεση του Ινστιτούτου Ερευνας για τη Διεθνή Ειρήνη της Στοκχόλμης (SIPRI), πέντε χώρες, ΗΠΑ, Κίνα, Ινδία, Βρετανία και Ρωσία, αντιπροσωπεύουν το 62% των παγκόσμιων αμυντικών δαπανών. Η Γερμανία είναι έβδομη πίσω από τη Γαλλία. Σύμφωνα με την έκθεση, το συνολικό ποσό των αμυντικών δαπανών το 2021 αντιστοιχούσε στο 2,2 %του παγκόσμιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ).
Σε πραγματικές τιμές -αφού αφαιρεθεί ο πληθωρισμός- οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες κατέγραψαν πέρυσι αύξηση 0,7% σε ετήσια βάση φθάνοντας τα 2,11 τρισ. δολάρια, διευκρινίζει το ινστιτούτο. «Ακόμη κι εν μέσω του αντίκτυπου της πανδημίας, οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες μεγεθύνθηκαν σε επίπεδα “ρεκόρ”» συνοψίζει ο Ντιέγκο Λόπες ντα Σίλβα, ερευνητής του SIPRI, ειδικευμένος στις στρατιωτικές δαπάνες και στην παραγωγή όπλων.
«Υπήρξε επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης σε πραγματικές τιμές λόγω του πληθωρισμού. Σε ονομαστικές τιμές, πάντως, οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 6,1%» προσθέτει.
ΗΠΑ και Ρωσία
Οι δαπάνες των ΗΠΑ μειώθηκαν κατά 3,7% του ΑΕΠ, στο 3,5% ή στα 801 δισ. δολάρια. Αυτό συμπεριλαμβάνει μείωση των κονδυλίων που δαπανήθηκαν για έρευνα και ανάπτυξη, αν και το ινστιτούτο διευκρινίζει πως η Ουάσινγκτον συνεχίζει να είναι επικεντρωμένη στις «τεχνολογίες επόμενης γενιάς». Οι ρωσικές στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 2,9%, στα 65,9 δισ. δολάρια, για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, φτάνοντας στο 4,1% του ΑΕΠ. Η αύξηση αυτή βοηθήθηκε από τις υψηλότερες τιμές των υδρογονανθράκων που εξάγει η Ρωσία, καθώς προετοιμαζόταν να προχωρήσει στην εισβολή στην Ουκρανία. Το Κίεβο κατέγραψε μείωση των στρατιωτικών δαπανών του το 2021, στα 5,9 δισ. δολάρια, ωστόσο το ποσόν αυτό αντιστοιχεί στο 3,2% του ΑΕΠ της Ουκρανίας.
Ο «δράκος»
Η Κίνα βρίσκεται στη δεύτερη θέση, με παγκόσμιο μερίδιο 14%. Πέρυσι το Πεκίνο δαπάνησε περίπου 293 δισ. δολάρια για εξοπλισμούς, που ήταν 4,7% περισσότερα από το 2020. Σε σύγκριση με το 2012, αυτό σημαίνει ακόμη και αύξηση 72%. Οι στρατιωτικές δαπάνες της Κίνας αυξήθηκαν για 27η συνεχή χρονιά. Το SIPRI δεν έχει τεκμηριώσει αυτήν την αδιάκοπη ανοδική τάση για καμία άλλη χώρα στον κόσμο. Οπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, έτσι και η Κίνα επενδύει μεγάλα ποσά στην περαιτέρω ανάπτυξη των ενόπλων δυνάμεων και της έρευνας. Η Ινδία, η οποία κατατάσσεται στην τρίτη θέση, επένδυσε 76,6 δισ. δολάρια. Οι δαπάνες στη Βρετανία (κατάταξη 4) αυξήθηκαν κατά 3%, στα 68,4 δισ. δολάρια. Η Γερμανία (7η θέση) δαπάνησε περίπου 51,8 δισ. ευρώ για την άμυνά της το 2021. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 1,3% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Κι άλλοι «παίκτες»
Στην Ιαπωνία οι στρατιωτικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά 7,3%, στα 54,1 δισ. δολάρια -είναι η μεγαλύτερη αύξησή τους από το 1972-, ενώ στην Αυστραλία κατά 4%, φτάνοντας τα 31,8 δισ. δολάρια. Αύξηση των στρατιωτικών δαπανών καταγράφηκε, επίσης, στο Ιράν, όπου για πρώτη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια έφτασαν στα 24,6 δισ. δολάρια. Ακόμα πιο θεαματική ήταν η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών της Νιγηρίας, κατά 56%, στα 4,5 δισ. δολάρια, καθώς οι Αρχές έχουν βρεθεί αντιμέτωπες με πολλαπλές κρίσεις ασφαλείας – τη δράση τζιχαντιστικών οργανώσεων, συμμοριών κακοποιών και αυτονομιστικών οργανώσεων.
Η Γερμανία
Ο πόλεμος στην Ουκρανία, πάντως, έχει οδηγήσει σε αλματώδη αύξηση των πωλήσεων όπλων. Ηδη τεράστια φορτία αμυντικού εξοπλισμού κατασκευής δυτικών χωρών έχουν καταλήξει στην Ουκρανία, ενώ οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αυξάνουν τις στρατιωτικές δαπάνες τους. Η Γερμανία, εγκαταλείποντας το δόγμα Μέρκελ, αύξησε τον αμυντικό προϋπολογισμό της κατά 53 δισ. Ευρώ, στα 100 δισ. ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με 2% του γερμανικού ΑΕΠ, ενώ τις στρατιωτικές τους δαπάνες αυξάνουν, επίσης, Φινλανδία και Σουηδία.
Οι στρατιωτικές δαπάνες σε Ελλάδα και Τουρκία
Προτού ξεσπάσει ο πόλεμος στην Ουκρανία δημοσίευμα της γερμανικής «Die Welt» σημείωνε πως η Ελλάδα βρίσκεται στην κορυφή των αμυντικών δαπανών, ξεπερνώντας ακόμα και τις ΗΠΑ. Οι δαπάνες της χώρας μας για τη θωράκιση της άμυνας ανήλθαν πέρυσι στο 3,8% του ΑΕΠ, σχεδόν διπλάσιες απ’ ό,τι προβλέπει ο στόχος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας για τα μέλη της (2%).
Σύμφωνα με έκθεση της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, για τις αμυντικές δαπάνες των μελών της την περίοδο 2013-2020 η Ελλάδα, με 2,68% του ΑΕΠ έναντι 2,23% του ΑΕΠ το 2013, είναι μία από τις 11 χώρες που υπερέβησαν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ. Μόνο οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν περισσότερο (3,73% του ΑΕΠ το 2020). Το αντίστοιχο ποσοστό της Τουρκίας ήταν 1,86% του ΑΕΠ έναντι 1,51% του ΑΕΠ το 2013. Με βάση τα στοιχεία του SIPRI η Ελλάδα δαπάνησε το 2021 το 3,9% του ΑΕΠ για εξοπλισμούς ύψους 6,8 δισ. δολαρίων, από 4,6 δισ. δολάρια το 2020. Το ποσοστό των αμυντικών δαπανών της Τουρκίας επί του ΑΕΠ ανέρχεται σε 2,1%, από 2,4% το 2020, ενώ η δαπάνη για το 2021 ανέρχεται σε 15,4 δισ. δολάρια.
Η Ελλάδα, πάντως, έχει το πέμπτο χαμηλότερο ποσοστό δαπανών για εξοπλισμούς -μόλις 12,1% των συνολικών αμυντικών δαπανών έναντι στόχου 20%, που έχει τεθεί για όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ. Η Τουρκία ξοδεύει μόνο το 50,4% των συνολικών αμυντικών δαπανών της στο προσωπικό, ενώ δαπανά το 34,2% για εξοπλισμούς.
