Δυσλειτουργίες και προβλήματα συντονισμού φαίνεται ότι ταλανίζουν τις διαδικασίες υλοποίησης των προμηθειών αμυντικού υλικού από το Υπουργείο Εθνικής Αμυνας (ΥΠΕΘΑ), με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται σημαντικές καθυστερήσεις στην ολοκλήρωσή τους, αλλά και να δημιουργούνται τριβές μεταξύ των υπηρεσιών του υπουργείου.
- Του Περικλή Ζορζοβίλη
Πρόσφατα είδαν το φως της δημοσιότητας πληροφορίες για την αποστολή από το Επιτελικό Γραφείο του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας (Α/ΓΕΕΘΑ) εγγράφου προς το Στρατιωτικό Γραφείο του υπουργού Εθνικής Αμυνας με κοινοποίηση προς τον γενικό διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Εξοπλισμών και Αμυντικών Επενδύσεων (ΓΔΑΕΕ/ΥΠΕΘΑ), στο οποίο, επί της ουσίας, εκφράζεται δυσαρέσκεια για μεγάλες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση των διαδικασιών υλοποίησης εξοπλιστικών προγραμμάτων! Η αποστολή του εγγράφου μπορεί να ερμηνευθεί ποικιλοτρόπως, αλλά σε κάθε περίπτωση επιβεβαιώνει την αγωνία για την καθυστέρηση ένταξης σε υπηρεσία συστημάτων τα οποία το ΓΕΕΘΑ αξιολογεί ως απαραίτητα για την ενίσχυση της αμυντικής ικανότητας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΕΔ), καθώς η Τουρκία συνεχίζει με αμείωτη ένταση την επίθεση κατά της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας και των ζωτικών συμφερόντων της.
Λόγω της χρονικής συγκυρίας αποστολής του εγγράφου θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι η μέσω διακρατικής συμφωνίας προμήθεια από το Ισραήλ κατευθυνόμενων βλημάτων, πολλαπλού ρόλου, μεγάλου βεληνεκούς SPIKE NLOS, κατασκευής της ισραηλινής κρατικής εταιρίας Rafael, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα τέτοιας περίπτωσης.
Όπλο ακριβείας
Το SPIKE NLOS (Non-Light of Sight) είναι το μέλος μακρού βεληνεκούς (25 έως 50 χλμ. στη νεότερη έκδοσή του) της ομώνυμης οικογένειας κατευθυνόμενων βλημάτων, με δυνατότητα εντοπισμού και προσβολής ποικιλίας κινητών και σταθερών εχθρικών στόχων (άρματα μάχης, τεθωρακισμένα οχήματα, οχυρωμένες θέσεις, σταθμούς διοίκησης, πλωτά μέσα και γενικά στόχους υψηλής αξίας) σε μεγάλα βεληνεκή (εκτός του βεληνεκούς των όπλων άμεσης βολής του εχθρού), χωρίς να απαιτούνται απευθείας γραμμή θέασης του εκτοξευτή (εξ ου και ο χαρακτηρισμός NLOS) με τον στόχο, ούτε υποστήριξη στη στοχοποίηση από άλλα μέσα.
Οπως είχε γίνει γνωστό, στις 6 Οκτωβρίου 2021, η Ειδική Διαρκής Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής γνωμοδότησε θετικά για το συγκεκριμένο πρόγραμμα που αφορά τον εξοπλισμό:
- των επιθετικών ελικοπτέρων Apache AH-64A+ της Αεροπορίας Στρατού, άγνωστου εκτιμώμενου κόστους,
- σκαφών επιφανείας του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ), συγκεκριμένα τεσσάρων κανονιοφόρων τύπου ΜΑΧΗΤΗΣ (OSPREY HSY 56A) και τεσσάρων σκαφών ανορθόδοξου πολέμου Mark. V, που η Διοίκηση Υποβρυχίων Καταστροφών του Αρχηγείου Στόλου απέκτησε από τα αποθέματα του Ναυτικού των ΗΠΑ, εκτιμώμενου κόστους περί τα 50.000.000 ευρώ, και
- επί οχημάτων-φορέων για την κάλυψη των απαιτήσεων αντιαρματικού αγώνα των μονάδων ελιγμού του Ελληνικού Στρατού. Σύμφωνα με όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, προβλέπεται η προμήθεια 17 μονάδων πυρός του συστήματος, που στην τυπική τους μορφή καθεμιά αποτελείται από δύο οχήματα-εκτοξευτές με ηλεκτροοπτικούς αισθητήρες για τον εντοπισμό στόχων, τέσσερις θέσεις εκτόξευσης βλημάτων και αριθμό βλημάτων ως αναχορηγία και ένα όχημα αναγνώρισης εξοπλισμένο με δύο μη επανδρωμένα αεροσκάφη για τον εντοπισμό στόχων σε μεγάλες αποστάσεις. Ολα τα οχήματα είναι εξοπλισμένα με σύστημα διοίκησης και ελέγχου και μεσύστημα επικοινωνιών για τη μεταφορά εικόνας, δεδομένων και ήχου. Εκτιμάται ότι το κόστος των εποχούμενων συστημάτων ανέρχεται σε περίπου 270.000.000 ευρώ, περιλαμβανομένων των οχημάτων-φορέων, του κατασκευής Plasan SandCat Stormer, με τιμή μονάδας περί τα 350.000 ευρώ ανά όχημα.
Στις αρχές Ιανουαρίου του 2022 ακολούθησε η αποστολή του ελληνικού αιτήματος για προσφορά στη Διεύθυνση Εξοπλισμών του υπουργείου Αμυνας του Ισραήλ. Σύμφωνα με πληροφορίες, το ελληνικό αίτημα περιελάμβανε και την αναφορά ότι η Rafael, κατασκευάστρια των βλημάτων, είχε ορίσει την -επίσης ισραηλινή- ιδιωτική εταιρία Plasan (κατασκευάστρια οχήματος-φορέα της επίγειας έκδοσης και μέτοχο της ΕΛΒΟ μετά την ιδιωτικοποίησή της) ως ανάδοχο για τη συνολική προμήθεια του SPIKE NLOS από τις ΕΕΔ, συμπεριλαμβανομένων των βλημάτων που θα εξοπλίσουν τα επιθετικά ελικόπτερα AH-64A+ Apache!
Διορθωμένο αίτημα
Στη συγκεκριμένη αναφορά φέρεται ότι αντέδρασε εντονότατα η Rafael, με αποτέλεσμα η ελληνική πλευρά να αναγκαστεί να στείλει νέο, διορθωμένο ως προς το συγκεκριμένο σημείο, αίτημα προς το Ισραήλ. Ούτως ή άλλως, είναι αξιοπερίεργη η συγκεκριμένη αναφορά, αφού ως πωλήτρια φέρεται η Διεύθυνση Εξοπλισμών του Υπουργείου Αμυνας του Ισραήλ και τα προς προμήθεια βλήματα έχουν προσδιοριστεί ονομαστικά από τον επιχειρησιακό φορέα.
Περί τα μέσα Νοεμβρίου είδαν το φως της δημοσιότητας πληροφορίες ότι κατά τις διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατικών υπηρεσιών Ελλάδας και Ισραήλ ανέκυψε θέμα με την πιστοποίηση αξιοπλοΐας των επιθετικών ελικοπτέρων AH-64A+ Apache, μετά την ενσωμάτωση των SPIKE NLOS, λόγω αιφνίδιας επιμονής της ελληνικής πλευράς στη συμμόρφωση αποκλειστικά με τις προβλέψεις της EMAR 21 (European Military Airworthiness Regulation: Ευρωπαϊκός Κανονισμός Στρατιωτικής Αεροπλοϊμότητας).
Και αυτό παρά το γεγονός ότι στην ελληνική αίτηση για προσφορά περιλαμβάνονταν και εναλλακτικές επιλογές («Τα προς διάθεση – ενσωμάτωση υλικά [για όσα απαιτείται] να διαθέτουν πιστοποιητικό αξιοπλοΐας [certificate of airworthiness] κατά ΟΕΜ ή USA ARMY ή FAA [8130-3] ή EASA FORM1 ή EMAR FORM1 ή από την εκάστοτε Αρχή Αξιοπλοΐας, κατόπιν αποδοχής από τον αγοραστή»).
Οπως φαίνεται, το συγκεκριμένο θέμα τελικά ξεπεράστηκε και, σύμφωνα με αναφορές μέσων ενημέρωσης των τελευταίων ημερών, οι διαπραγματεύσεις σε ό,τι αφορά τα εκτοξευόμενα από όχημα-φορέα SPIKE NLOS και αυτά που πρόκειται να εγκατασταθούν σε μονάδες επιφανείας του ΠΝ ολοκληρώθηκαν, ενώ σε εκκρεμότητα, για λόγους που δεν έχουν γίνει ακόμη γνωστοί, παραμένει το σκέλος της προμήθειας των SPIKE NLOS για τον εξοπλισμό των επιθετικών ελικοπτέρων AH-64A+ Apache.
Ας σημειωθεί εδώ ότι στις 18 Νοεμβρίου επισκέφθηκαν την Αθήνα ο αναπληρωτής πρωθυπουργός και υπουργός Αμυνας του Ισραήλ Μπέντζαμιν Γκαντζ, με τον οποίο συναντήθηκε ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, και στις 30 Νοεμβρίου ο γενικός διευθυντής του υπουργείου Αμυνας του Ισραήλ Αμίρ Εσελ, που επίσης είχε συνάντηση με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας και τον Α/ΓΕΕΘΑ. Οπότε εκ των πραγμάτων η χρονική συγκυρία των επισκέψεων των Ισραηλινών επισήμων δεν δικαιολογεί το ερώτημα αν συσχετίζονται άμεσα με την επιτυχή ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων;
Στο «περίμενε» και οι βόμβες SPICE 1000 και 2000 για τα μαχητικά F-16 της ΠΑ
Δεύτερο χαρακτηριστικό παράδειγμα προγράμματος πιθανότατα αποτελεί η προμήθεια των συλλογών κατευθυνόμενων βομβών συλλογών SPICE 1000 και 2000 για τα μαχητικά F-16 της Πολεμικής Αεροπορίας (ΠΑ). Πρόκειται για συλλογές κατασκευής της κρατικής ισραηλινής εταιρίας Rafael, που προσαρμοζόμενες σε βόμβες Mk. 83 των 1.000 λιβρών (453 κιλών) και Mk. 84 των 2.000 λιβρών (907 κιλών) τις μετατρέπουν σε κατευθυνόμενες μέσω ηλεκτροοπτικού αισθητήρα, συνδυαστικά με δέκτη του παγκόσμιου συστήματος αναφοράς θέσης GPS (ΕΟ/GPS).
Τα SPICE θα αναβαθμίσουν σημαντικά το οπλοστάσιο αέρος – εδάφους της ΠΑ, παρέχοντας τη δυνατότητα προσβολής στόχων με υψηλή ακρίβεια (με πιθανότητα κυκλικού σφάλματος τρία μέτρα) και σε αποστάσεις 60 έως 125 χλμ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έλαβε θετική γνωμοδότηση από την Ειδική Διαρκή Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων της Βουλής στη συνεδρίαση της 14ης Οκτωβρίου 2021. Σύμφωνα με όσα έγιναν γνωστά, και σε αυτή την περίπτωση προέκυψε θέμα πιστοποιητικού αξιοπλοΐας, το οποίο στη συνέχεια ξεπεράστηκε. Ας σημειωθεί εδώ ότι οι συλλογές SPICE κάθε άλλο παρά άγνωστες είναι στην ΠΑ, αφού οι προσπάθειες απόκτησής τους χρονολογούνται από το δεύτερο μισό της πρώτης δεκαετίας του 2000.
Κοινό χαρακτηριστικό των SPICE και των SPIKE NLOS είναι ότι αποτελούν όπλα που επαυξάνουν τις επιχειρησιακές ικανότητες των ΕΕΔ, αξιοποιώντας πλατφόρμες που ήδη βρίσκονται σε υπηρεσία, όπως τα μαχητικά F-16, τα επιθετικά ελικόπτερα AH-64A+ Apache (τα οποία εντάχθηκαν σε υπηρεσία το 1995), οι κανονιοφόροι τύπου ΜΑΧΗΤΗΣ και τα σκάφη ανορθόδοξου πολέμου Mark V, και εφόσον επιβεβαιωθούν οι σχετικές πληροφορίες για το χρονοδιάγραμμα παραδόσεων, σε σύντομο σχετικά χρόνο.
Αγνωστο παραμένει προς το παρόν αν το ελληνικό αίτημα για προσφορά περιλαμβάνει και απαίτηση ανάθεσης έργου στην εγχώρια βιομηχανία τόσο στην παραγωγή των συστημάτων όσο και στην υποστήριξή τους σε υπηρεσία.
Η σχεδόν ολοκληρωτική απουσία πληροφοριών για σχετικές εξελίξεις, ο αριθμός των προς προμήθεια συστημάτων και η έλλειψη αναφορών για δικαιώματα προαίρεσης υποδεικνύουν ότι μάλλον πρόκειται για αποσπασματικές προμήθειες για την επείγουσα κάλυψη αναγκών. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα εποχούμενα SPIKE NLOS, δεν φαίνεται να σχετίζονται με κάποιο ευρύτερο πρόγραμμα ανανέωσης και ενίσχυσης του αντιαρματικού δυναμικού του Ελληνικού Στρατού για την αντικατάσταση υφιστάμενων συστημάτων, όπως τα μακρού βεληνεκούς κατευθυνόμενα βλήματα TOW, που είναι εγκατεστημένα επί των τεθωρακισμένων καταστροφέων αρμάτων M901 ITV (έκδοση του M113), διαφορετικά εκτιμάται ότι θα είχε δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στην επιλογή του οχήματος-φορέα.
