Δημοσιογράφοι χωρίς Σύνορα (RSF) και Euractiv δίνουν ένα ακόμη ράπισμα στην Κυβέρνηση Μητσοτάκη αναφορικά με την ελευθερία του Τύπου, καθώς η κατάσταση στην Ελλάδα επιδεινώθηκε, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2023. Η χώρα μας μετά «δόξης και τιμής» κατατάσσεται στην 107η θέση μεταξύ 180 χωρών και στον πάτο σε σχέση με τις υπόλοιπες της ΕΕ.
«Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα παραμένει προβληματική», δήλωσε την EURACTIV ο Pavol Szalai, Επικεφαλής του Γραφείου EU/Balkans του RSF και επεσήμανε ότι το χάσμα μεταξύ της Ελλάδας και της υπόλοιπης ΕΕ έχει διευρυνθεί (23 θέσεις μακριά από τη δεύτερη έως την τελευταία χώρα της ΕΕ – τη Μάλτα, ενώ το 2022, η Ελλάδα ήταν 17 θέσεις μακριά – από τη Βουλγαρία).
Η συνολική ποιότητα της ελευθερίας του Τύπου στην Ελλάδα έχει ελαφρώς επιδεινωθεί (από 55,52 σε 55,20 σε κλίμακα 100) και αυτό υποδηλώνει ότι η φαινομενικά βελτιωμένη θέση της Ελλάδας στην κατάταξη (από την 108η στην 107η σε κλίμακα 180 χωρών), μπορεί να αποδοθεί στην πτώση άλλων χωρών (σ..σ Τσαντ) και όχι στη δική της άνοδο.
Το PredatorGate
«Ενώ γενικά οι διαφορές μεταξύ των χωρών της ΕΕ έχουν μειωθεί σημαντικά στον νέο Δείκτη, η στάσιμη Ελλάδα έχει μείνει πίσω», ανέφερε ο Szalai, ο οποίος τονίζει πως η παρακολούθηση Ελλήνων δημοσιογράφων με το spyware Predator και από τις μυστικές υπηρεσίες ήταν πρόσφατα η «σοβαρότερη απόπειρα για την ελευθερία του Τύπου σε κράτος μέλος της ΕΕ».
«Αυτό αντικατοπτρίζεται από το γεγονός ότι η Ελλάδα διατηρεί την τελευταία θέση στην ΕΕ στον Δείκτη», είπε χαρακτηριστικά, ενώ σε ό,τι αφορά το πολιτικό και νομικό περιβάλλον, τόνισε ότι το σκάνδαλο του Predator έχει μεγάλο αντίκτυπο στην ελευθερία του Τύπου στη χώρα μας:
«Πολλοί δημοσιογράφοι φαίνεται να ήταν υπό αυθαίρετη παρακολούθηση. Επιπλέον, η απόκριση της κυβέρνησης και του δικαστικού συστήματος ήταν εξαιρετικά ανεπαρκής».
Μάλιστα, όπως γράφουν χαρακτηριστικά οι RSF στην ανάλυσή τους «καρφώνοντας» τον Κυριάκο Μητσοτάκη:
«Υπό την εποπτεία του Πρωθυπουργού, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) ενεπλάκη στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους έγιναν στόχος του spyware Predator».
Το πρόσχημα της «εθνικής ασφάλειας»
Γράφουν ακόμα στην ανάλυσή τους οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα, αναφερόμενοι στο σκάνδαλο των υποκλοπών το οποίο συνδέουν και με την κατάσταση στην Ουκρανία, η οποία αποτέλεσε αφορμή για πολλές χώρες να δράσουν αυθαίρετα και ανεξέλεγκτα:
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει επηρεάσει επίσης τη δυτική Ευρώπη, η οποία μερικές φορές αγωνίζεται να βρει μια ισορροπία μεταξύ ασφάλειας και ελευθερίας. Αρκετές χώρες έχουν περιορίσει τη δημοσιογραφική εργασία με το πρόσχημα της «εθνικής ασφάλειας».
Στην Ελλάδα (107η), η κατασκοπεία δημοσιογράφων από τις υπηρεσίες πληροφοριών και μέσω του spyware Predator αντιπροσώπευε τη μεγαλύτερη παραβίαση της ελευθερίας του Τύπου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2022 και εξηγεί γιατί η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη κατάταξη από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ στον δείκτη του 2023.
Δολοφονία Καραϊβάζ
Όπως αναφέρει η Euractiv, η RSF χαιρέτισε επίσης την πρόσφατη σύλληψη δύο υπόπτων για την υπόθεση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος εκτελέστηκε στις 9 Απριλίου 2021 έξω από το σπίτι του στον Άλιμο (σ.σ. οι συλλήψεις έγιναν λίγες μόλις ημέρες πριν από τη δημοσίευση της έκθεσης της RSF).
«Ζητάμε από τις αρχές να συλλάβουν όλους τους δράστες, συμπεριλαμβανομένου του εγκέφαλου της δολοφονίας. Η δήλωση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη υποδηλώνει ότι η κυβέρνηση δεν είναι τυφλή στην κριτική, κάτι που είναι καλά νέα», είπε ο Szalai.
«Αυτή η εγχώρια και διεθνής κριτική θα πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπόψη από τις αρχές όσον αφορά την επίλυση της δολοφονίας του Γιώργου Καραϊβάζ καθώς και για τα άλλα ζητήματα της ελευθερίας του Τύπου», κατέληξε.
Στην ανάλυση των δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για την Ελλάδα αναφέρονται και τα εξής σημεία:
- ΜΜΕ και Μαρινάκης:
Η εμπιστοσύνη του πληθυσμού στα μέσα ενημέρωσης είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια. Μερικές μεγάλες ιδιωτικές ομάδες όπως η Alter Ego Media συνυπάρχουν μαζί με εκατοντάδες διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που συμβάλλει σε μεγάλο κατακερματισμό του τοπίου των μέσων ενημέρωσης. Ομοίως, λίγοι επιχειρηματίες διοικούν τη συντριπτική πλειονότητα των μέσων ενημέρωσης, ενώ συμμετέχουν σε άλλους υψηλά ρυθμισμένους επιχειρηματικούς τομείς. Μερικοί από αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ της χώρας. Ως αποτέλεσμα, ο Τύπος είναι πολύ πολωμένος.
- Πολιτικό πλαίσιο:
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, θέτοντας σε κίνδυνο τη συντακτική ανεξαρτησία των τελευταίων. Η ρυθμιστική αρχή, το Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (ΕΣΡ), που κατηγορείται ότι είναι αργό και αναποτελεσματικό, δεν έχει αναθεωρηθεί σημαντικά από την τρέχουσα κυβέρνηση ή την προηγούμενη. Υπό την εποπτεία του Πρωθυπουργού, η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) ενεπλάκη στην παρακολούθηση δημοσιογράφων, πολλοί από τους οποίους έγιναν στόχος του spyware Predator.
- Νομικό πλαίσιο:
Παρά τις συνταγματικές εγγυήσεις, η ελευθερία του Τύπου έχει αμφισβητηθεί σε νομοθετικό επίπεδο. Η νέα νομοθεσία που ψηφίστηκε από το κοινοβούλιο, με στόχο να παρέχει στους πολίτες καλύτερη προστασία από την αυθαίρετη παρακολούθηση, ως απάντηση στο σκάνδαλο υποκλοπών «Predatorgate», υπολείπεται των ευρωπαϊκών προτύπων. Ένα νέο νομοσχέδιο για τα μέσα ενημέρωσης δημιούργησε μια αμφιλεγόμενη επιτροπή δεοντολογίας. Ωστόσο, προηγούμενες τροποποιήσεις στον ποινικό κώδικα που επέτρεπαν έναν δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου για αμφίβολους νομικούς λόγους καταργήθηκαν τελικά.
- Οικονομικό πλαίσιο
Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, σε συνδυασμό με τη μείωση του αναγνωστικού κοινού και των διαφημιστικών προϋπολογισμών, έχει θέσει υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. Ο αντίκτυπος της νέας νομοθεσίας που αποσκοπεί στην αύξηση της διαφάνειας της ιδιοκτησίας και της χρηματοδότησης των μέσων ενημέρωσης μένει να φανεί.
- Κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο
Ακροαριστεροί και ακροδεξιοί ακτιβιστές επιτίθενται τακτικά στις εγκαταστάσεις των μέσων ενημέρωσης που θεωρούν ιδεολογικούς εχθρούς. Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας.
- Ασφάλεια
Η αστυνομία καταφεύγει τακτικά σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. Ποινική δίωξη κατέθεσε η αστυνομία σε βάρος διακεκριμένου φωτορεπόρτερ που συνελήφθη την ώρα που κάλυπτε αστυνομική επιχείρηση στην Αθήνα. Ένας άλλος δημοσιογράφος που έπεσε θύμα αδικαιολόγητης αστυνομικής βίας, κέρδισε την υπόθεσή του στο δικαστήριο μόνο μετά από 12 χρόνια.
