«Φρένο» στην έκδοση οικοδομικών αδειών και την ανέγερση αγροτικών κτιρίων, κατά παρέκκλιση, σε εκτός σχεδίου περιοχές βάζει με νέα απόφασή του το Συμβούλιο της Επικρατείας. Επιβεβαιώνοντας την πάγια νομολογία του, το ανώτατο δικαστήριο έκανε δεκτή αίτηση ακυρώσεως κατά απόφασης της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, με την οποία εγκρίθηκε παρέκκλιση από τις ισχύουσες πολεοδομικές διατάξεις περί εκτός σχεδίου δόμησης για την κατασκευή αγροτικής αποθήκης σε μη άρτιο γήπεδο στη νότια Εύβοια.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο
Η απόφαση αυτή ανατρέπει τα δεδομένα για τα αγροτικά κτίρια, που μέχρι σήμερα εκδίδουν νόμιμες οικοδομικές άδειες βάσει του Προεδρικού Διατάγματος του 1985. Παράγει, δε, δεδικασμένο, καθώς αναφέρει χαρακτηριστικά πως «η δίκη διατηρεί το αντικείμενό της ως προς την έγκριση της παρέκκλισης, η οποία δεν εξαντλείται σε μία εφαρμογή, αλλά μπορεί να εφαρμοσθεί και στο μέλλον». Ερχεται μάλιστα σε συνέχεια της απόφασης 176/2023, με την οποία το ανώτατο ακυρωτικό δικαστήριο είχε βάλει τέλος στις οικοδομικές άδειες σε εκτός σχεδίου περιοχές της Πάτμου, επειδή δεν είχαν «πρόσωπο» σε αναγνωρισμένη οδό.
Οι διατάξεις του Π.Δ. του 1985 (24-31.5.1985) προβλέπουν την έγκριση παρέκκλισης από τους κατά τον κανόνα όρους τής εκτός σχεδίου δόμησης. Αφορούν κτίρια που προορίζονται για γεωργοκτηνοτροφικές, γεωργοπτηνοτροφικές ή υδατοκαλλιεργητικές εγκαταστάσεις, εγκαταστάσεις αποθήκευσης λιπασμάτων, φαρμάκων, ιχθυοτροφών, γεωργικών και αλιευτικών εφοδίων, γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων, στέγαστρα σφαγής ζώων, δεξαμενές και ιατρεία μικρών ζώων.
Τα δεδομένα αυτά ανατρέπει η νέα απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ Ολομ. 992/2023), σύμφωνα με την οποία οι διατάξεις του Προεδρικού Διατάγματος δεν προβλέπουν νόμιμα κριτήρια για την έγκριση της παρέκκλισης. «Ειδικότερα, δεν προκύπτει ο λόγος δημοσίου συμφέροντος που εξυπηρετείται με την παρέκκλιση, δεν προσδιορίζονται με σαφήνεια οι υποκειμενικές και αντικειμενικές προϋποθέσεις για την έγκρισή της, ιδίως ως προς τον καθορισμό των δικαιούχων και τα ελάχιστα όρια εμβαδού, προσώπου και βάθους του γηπέδου για την έγκριση της παρέκκλισης, ενώ και όπου καθορίζονται ανώτατα ή κατώτατα όρια το εύρος της απόκλισης είναι ανεπίτρεπτα μεγάλο.
Ετσι ευνοείται η δόμηση μειονεκτικών αγροτεμαχίων, η κατάτμηση των αγροτικών κλήρων και η ενδεχόμενη οικοπεδοποίησή τους. Τέλος, δεν προβλέπεται κλιμάκωση των όρων δόμησης ανάλογα με τον τυχόν ιδιαίτερο χαρακτήρα της περιοχής, αλλά όλες οι περιοχές αντιμετωπίζονται ομοιόμορφα» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην περίληψη της απόφασης.
Επισημαίνεται επίσης ότι οι ανωτέρω πλημμέλειες δεν θεραπεύονται κατά την αντιμετώπιση κάθε συγκεκριμένης περίπτωσης, διότι τα κριτήρια για την έγκριση της παρέκκλισης πρέπει να ορίζονται εκ των προτέρων στον νόμο και όχι να τίθενται επ’ ευκαιρία της εκάστοτε εφαρμογής του. Ελλείψει δε σαφούς κανονιστικού πλαισίου και νόμιμων κριτηρίων, η έγκριση της παρέκκλισης αποτελεί κατ’ ουσίαν κανονιστικό καθορισμό όρων δόμησης για κάθε συγκεκριμένο γήπεδο από το αποφασίζον όργανο, κατ’ ενάσκηση ανεπίτρεπτα ευρείας διακριτικής ευχέρειας.
Σημειώνεται ότι η απόφαση ελήφθη κατά πλειοψηφία, με τους μειοψηφούντες δικαστές να υποστηρίζουν ότι η πρόβλεψη ειδικών όρων δόμησης για ειδικές χρήσεις κτιρίων είναι συνταγματικώς ανεκτή, διότι δεν αποτελεί κατ’ ουσίαν παρέκκλιση, αλλά θέσπιση ειδικού καθεστώτος για την ανέγερση συγκεκριμένων κατηγοριών κτιρίων.
