«Πρώτη φορά στη ζωή μου βλέπω τέτοια τρέλα εθελοντισμού. Να τους διώχνεις για να πάνε έστω μία ώρα για ξεκούραση και να σε λένε… τρελό. Πρώτη φορά είδα και 15χρονα, 20χρονα, μέχρι 70χρονα… παιδιά να παρακαλάνε να βοηθήσουν. Είμαι υπερήφανος». Ο επικεφαλής εθελοντικής ομάδας αντιμετώπισης καταστροφών Παναγιώτης Εγγλέζος έχει γίνει μια γροθιά με τους ντόπιους στη μεγάλη μάχη της Ρόδου.
- Από τον Βασίλη Γαλούπη
Είναι οι στιγμές που οι απλοί άνθρωποι μετατρέπονται σε ήρωες. Που η αλληλεγγύη γίνεται το μοναδικό όπλο για να αντιμετωπιστεί η συμφορά. Που το πάθος για ζωή επιμένει πεισματικά, ενάντια σε κάθε κυβερνητική ανοργανωσιά. Οι ανώνυμοι εθελοντές είναι πάντα εκεί που το κράτος δεν μπορεί. Εσπευσαν πιο γρήγορα απ’ όλους στα Τέμπη για να βοηθήσουν. Οδηγοί πούλμαν σταμάτησαν για να μεταφέρουν οικειοθελώς διασωθέντες στη Θεσσαλονίκη, ντόπιοι έψαχναν στα καμένα σίδερα των τρένων για επιζώντες και μετά τους φρόντιζαν όπως μπορούσαν.
Ηταν και πριν από δύο χρόνια στην Εύβοια, όταν μαζί ντόπιοι και εθελοντές πυροσβέστες πάλευαν να περισώσουν ό,τι γινόταν από την πυρκαγιά, που κατέκαψε το μισό νησί. Είναι και στη Ρόδο για έναν πολυήμερο «πόλεμο» επιβίωσης, που υπό άλλες συνθήκες θα είχε εξαντλήσει κάθε ανθρώπινο οργανισμό. Ομως, αντέχουν. Υπερβατικά. Υπεράνθρωπα.
Στη Ρόδο, στις άλλες πυρκαγιές τούτων των ημερών, η κυβέρνηση αποδείχτηκε ξανά ανίκανη στην πρόληψη, την αντιμετώπιση και στον συντονισμό δράσης. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση επίσης. Οι επαγγελματίες πυροσβέστες δίνουν ξανά τη μεγάλη μάχη τους χωρίς τα απαραίτητα «όπλα». Λείπει προσωπικό, λείπουν αεροπλάνα και ελικόπτερα, η οργάνωση, ακόμα και το νερό για τις μάνικες. Μάχονται όπως μπορούν, ξεπερνώντας κι αυτοί τα όριά τους.
Τα… κάστανα από τη φωτιά θα βγάλει πάλι ο εθελοντισμός. Ηταν οι ντόπιοι που φώναξαν, συγκέντρωσαν και φόρτωσαν τους τουρίστες πάνω στις καρότσες για να μην παγιδευτούν σε μια περιοχή που οι ξένοι επισκέπτες δεν γνώριζαν. Ηταν οι ντόπιοι, τελικά, που έκαναν εν πολλοίς την εκκένωση για την οποία «καμαρώνει» η… κυβέρνηση.
Οι εθελοντές πυροσβέστες μαζί με τους Ροδίτες μένουν πίσω, όπου και όποτε μπορούν, για να σώσουν σπίτια και περιουσίες. Για να δούνε αν κάποιος ηλικιωμένος δεν έφυγε και κινδυνεύει. Για να βρούνε τα σωστά περάσματα ανακοπής της φωτιάς. Και είναι αυτοί που εκλιπαρούν το κράτος για μια βοήθεια που δεν έρχεται…
Σε τέτοιες καταστροφές η παρόρμηση κάθε ανθρώπου είναι η φυγή, να τρέξει μακριά. Αυτοί, όμως, μένουν. Κόντρα ακόμα και στο ένστικτο της αυτοσυντήρησης. «Πιαστήκαμε απροετοίμαστοι τελείως. Πάλι κοιμισμένοι. Δεν δώσαμε στη φωτιά τον σεβασμό που ήθελε, να την πιάναμε στην αρχή» δήλωσε o εθελοντής Κώστας Τσικλιγιώτης. «Το μόνο που ακούς στον ασύρματο είναι “Δεν έχω νερό”. Πηγαίνανε τα πυροσβεστικά να βάλουν νερό και οι κρουνοί δεν είχαν» είπε αποκαμωμένος.
Πέρα από το ξερό επικοινωνιακό ενδιαφέρον της κυβέρνησης για «την εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό», οι Ροδίτες αγανακτούν με τη χαοτική κατάσταση. «Κανείς δεν νοιάζεται» λένε. Μια κάτοικος φιλοξενεί στο σπίτι της δύο έγκυες τουρίστριες από την Ιταλία και δηλώνει για την απουσία συντονισμού: «Η κατάσταση είναι τραγική. Ηλικιωμένοι έχουν χάσει σπίτια. Εχουν καεί ξενοδοχεία. Κανείς δεν νοιάζεται. Εχει καεί το μισό νησί. Σπίτια, περιουσίες, έχουν εκκενώσει τη μισή Ρόδο και η φωτιά συνεχίζει…».
Πλήρες ξεχαρβάλωμα
Εθελοντές περιγράφουν την κατάντια, ένα πλήρες ξεχαρβάλωμα και καταγγέλλουν, όπως και σ’ άλλες περιπτώσεις καταστροφών στη χώρα μας, την εγκληματική έλλειψη σχεδίου: «Για να ρίξουν νερό τα αεροπλάνα στα χωριά περιμετρικά του Προφήτη Ηλία πρέπει να κάνει παρέμβαση ο… περιφερειάρχης, που δεν έχει καμία αρμοδιότητα. Καίγονται τα πάντα και δεν υπάρχει πυροσβεστικό».
Αλλες μαρτυρίες αναφέρουν ότι μετά τις πρώτες τρεις μέρες η εικόνα στα πυροσβεστικά οχήματα ήταν ήδη τραγική, με τόσες ζημιές που είχαν υποστεί. «Ακουγα στον ασύρματο ότι οχήματα δεν είχαν φρένα. Ολα αυτά θα πρέπει να σχεδιάζονται πριν, όχι μετά» ανέφερε Ροδίτης.
Ξημερώματα Κυριακής ένας αποκαρδιωμένος Ροδίτης εθελοντής δήλωνε στο Open: «Οση αναδάσωση κι αν γίνει, πώς θα διαφυλάξουμε το φυσικό μας περιβάλλον; Αφού δεν έχουμε κάνει τίποτα. Υπάρχουν ζώνες πυρόσβεσης; Πολιτική προστασία που να λειτουργεί; Το ξέραμε ότι θα έρθει αυτό, αλλά δεν έγινε τίποτα για τους πνεύμονες του νησιού».
Καθεμία από τις φωτιές που ζούμε ασταμάτητα αυτές τις μέρες είναι κι ένας «καθρέφτης» για το τι είδους κοινωνία έχουμε φτιάξει. Από τη μια η κυβερνητική «μυωπία», από την άλλη το επαγγελματικό φιλότιμο των πυροσβεστών. Από τη μια οι… αξύριστες δηλώσεις για τα μάτια του κόσμου, από την άλλη η γενναιοδωρία, η αυταπάρνηση και η ανθρωπιά των εθελοντών, ντόπιων και μη.
Οι εθελοντές είναι οι μόνοι που προσπαθούν να βάλουν τάξη στο χάος από την έλλειψη κεντρικού συντονισμού. Και στη Ρόδο βλέπουμε ότι πρακτικά το βασικό αποκούμπι που απομένει είναι το δίκτυο των ανθρώπων, που «επιμένουν» να προσφέρουν βοήθεια. Που ανοίγουν τα σπίτια τους για να κοιμίσουν πληγέντες.
Οι εθελοντές παλεύουν να βοηθήσουν τους πάντες, τους γείτονες, τους ξένους, τα ζώα, τις περιουσίες άλλων, να κρατήσουν ζωντανό έστω κι ένα δεντράκι. Ομως, το να περιμένεις από τους απλούς ανθρώπους να κάνουν όλη τη δουλειά είναι εξοργιστικό.
Βιογραφικό
Ο εθελοντισμός απέκτησε ευρεία διάσταση στη χώρα μας από το 2004 και τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Ομως, για την πυρόσβεση είχε αρχίσει πολύ νωρίτερα, το 1991. Ηταν τότε που το Πυροσβεστικό Σώμα έγινε η πρώτη κρατική υπηρεσία της Ελλάδας που επίσημα υιοθέτησε την έννοια του εθελοντισμού, δημιουργώντας τον θεσμό του εθελοντή πυροσβέστη. Και στις καταστροφικές πυρκαγιές αυτών των ημερών είναι τελικά ο εθελοντισμός, είτε των εθελοντών πυροσβεστών είτε των ντόπιων, που προσφέρει τις μεγαλύτερες υπηρεσίες.
