Το δημογραφικό πρόβλημα στην Ελλάδα

Βασιλική Θάνου – Χριστοφίλου, Πρώην Υπηρεσιακή Πρωθυπουργός, Πρόεδρος Αρείου Πάγου επιτ. – Ομιλία στο 2ο Forum STAR TV Κεντρικής Ελλάδας, Μάρτιος 2024

Ο Ελληνικός πληθυσμός γερνάει, ο ελληνικός πληθυσμός μειώνεται χρόνο με το χρόνο. Αυτό δεν είναι μια δυσοίωνη προφητεία, αλλά μία ανησυχητική διαπίστωση, με βάση επίσημα στατιστικά στοιχεία.

Α) Τα στοιχεία: Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εσωτερικών και της ΕΛΣΤΑΤ, κατά το έτος 2022, η Ελλάδα είχε τις λιγότερες γεννήσεις, εδώ και 91 χρόνια, δηλ. από το έτος 1932, έτος κατά το οποίο υπήρξε η πρώτη  επίσημη καταγραφή στοιχείων. Συγκεκριμένα κατά το έτος 2022, οι γεννήσεις ήταν 76.500 και οι θάνατοι 140.000, δηλ. διπλάσιοι των γεννήσεων. Για κάθε δύο θανάτους έχουμε μία γέννηση. Κατά τα τελευταία δώδεκα (12) χρόνια εφαρμογής των μνημονίων (2010-2018), αλλά και μετά την έξοδο από τα μνημόνια, μέχρι το 2023, οι θάνατοι υπερτερούν σταθερά κάθε χρόνο έναντι των γεννήσεων. Συνολικά κατά τα έτη αυτά (2010-2022) οι γεννήσεις, είναι λιγότερες, σε σχέση με τους θανάτους, κατά 385.000. Αντίθετα, κατά τα προγενέστερα χρόνια (1974-2010) οι γεννήσεις υπερείχαν σταθερά έναντι των θανάτων. Εκτιμάται ότι το 2050, δηλ. μετά από 25 χρόνια, ο ελληνικός πληθυσμός θα έχει μειωθεί κατά 1,5 εκατομμύριο.

Β) Τα αίτια: Λόγω της προαναφερθείσας γήρανσης του πληθυσμού, κατά την τελευταία εικοσαετία (2000 – 2020) , οι γυναίκες σε γόνιμη ηλικία (15 έως 40 ετών), μειώθηκαν κατά 500.000. Η μείωση του πληθυσμού, που βρίσκεται σε αναπαραγωγική ηλικία, έχει ως αποτέλεσμα την μείωση των γεννήσεων. Μειώνεται ο αριθμός των ζευγαριών, που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, αλλά και αυτά τα ζευγάρια γεννούν λιγότερα παιδιά, από όσα έκαναν οι γονείς τους. Επίσης, κατά την τελευταία εικοσαετία, οι γυναίκες αποκτούν παιδιά μετά το  32ο έτος της ηλικίας τους και έτσι μειώνεται βιολογικά η ικανότητα γονιμότητας.

Επίσης η μείωση των μισθών, με τους μνημονιακούς νόμους, η κατάργηση της πρόωρης συνταξιοδότησης των γυναικών, η φτωχοποίηση μεγάλου μέρους του πληθυσμού και η ανεργία, δημιούργησαν αρνητικές συνθήκες και αποτρέπουν τους νέους από τη δημιουργία οικογένειας.

Σημαντικός παράγων επίσης ο οποίος συνετέλεσε στη μείωση των γεννήσεων είναι η μετανάστευση στο εξωτερικό , κατά τα τελευταία χρόνια, ικανού αριθμού νεαρών Ελλήνων και Ελληνίδων, που βρίσκονται σε ηλικία παραγωγική και σε ηλικία αναπαραγωγής.

Γ) Οι συνέπειες: Η μείωση των γεννήσεων, σε συνάρτηση με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής επιφέρει συνεχή γήρανση του πληθυσμού. Η Ελλάδα είναι στη δεύτερη θέση στην Ευρωπαϊκή Ένωση ( μαζί με τη Γερμανία , την Πορτογαλία και τη Φιλανδία ) , όπου το 22% του πληθυσμού είναι άνω των 65ετών. Εάν εξακολουθήσουν οι ίδιες συνθήκες, θα έχουμε συνεχή αύξηση των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών και συνεχή μείωση του αριθμού των παιδιών.

Αυτό επιφέρει άμεσο πλήγμα στον Ελληνισμό, στο έθνος, στην εθνική μας υπόσταση.
Επιπλέον, επιφέρει σοβαρές συνέπειες σε επίπεδο οικονομικό, εργασιακό, κοινωνικό.

Η μείωση του παραγωγικού δυναμικού της χώρας (ηλικίες από 18 έως 65 ετών), πλήττει την οικονομία. Επί πλέον, η συνεχής αύξηση του γερασμένου πληθυσμού, εξ’ αιτίας της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, επιφέρει μεγάλη επιβάρυνση των Ασφαλιστικών Ταμείων, με κίνδυνο κατάρρευσης του συστήματος Πρόνοιας. Έχουμε όλο και περισσότερο αριθμό ανθρώπων που γηράσκουν και όλο και λιγότερο αριθμό ανθρώπων που εργάζονται, για να υποστηρίξουν το Ασφαλιστικό Σύστημα και το Σύστημα Πρόνοιας, με αποτέλεσμα την κατάρρευση του συστήματος.

Είναι, επομένως, καταφανές ότι το δημογραφικό είναι ένα σοβαρότατο πρόβλημα, για τη χώρα μας. Θα πρέπει, λοιπόν, η Κυβέρνηση να λάβει άμεσα μέτρα.

Δ) Προτεινόμενα μέτρα: Τα προμνημονιακά χρόνια, υπήρχε νομοθετική πρόβλεψη, η οποία αναγνώριζε το δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης στη μητέρα με ανήλικο τέκνο. Έτσι, η μητέρα εξασφάλιζε ένα εισόδημα, έστω και μειωμένο, προς βιοπορισμό και ταυτόχρονα είχε τη δυνατότητα να ασχοληθεί με την φροντίδα του ανήλικου τέκνου της. Ο καθηγητής του Εργατικού Δικαίου Αλέξης Μητρόπουλος, χαρακτηρίζει, πολύ εύστοχα, τους μνημονιακούς νόμους, ως «κοινωνιοκτόνους». Με αυτούς τους νόμους, μεταξύ των άλλων δικαιωμάτων, καταργήθηκε και το δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης της μητέρας με ανήλικα τέκνα ειδικότερα και της συνταξιοδότησης  των γυναικών γενικότερα .

Αυτοί οι «κοινωνιοκτόνοι» νόμοι, παρά την έξοδο της Ελλάδας από τα Μνημόνια, τον Αύγουστο του 2018, εξακολουθούν να ισχύουν. Και μάλιστα, από 1-1-2023, καταργήθηκαν όλες ανεξαιρέτως οι πρόωρες συνταξιοδοτήσεις.

(Όπως εξακολουθούν να ισχύουν, έξι χρόνια μετά την έξοδο από τα Μνημόνια, οι αντισυνταγματικές, κατά την άποψή μου, διατάξεις, για την περικοπή των Δώρων σε όλο τον Δημόσιο Τομέα καθώς και για την παρακράτηση στις συντάξεις σε όλο το Δημόσιο Τομέα της εισφοράς Αλληλεγγύης Συνταξιούχων.

Επιβάλλεται, λοιπόν, να αναγνωρισθεί και πάλι το δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης στις γυναίκες. Επιβάλλεται, επίσης, να αυξηθεί το επίδομα μητρότητας και επί πλέον να αυξηθεί σημαντικά το όριο των εισοδηματικών κριτηρίων, με βάση τα οποία χορηγείται αυτό.

Επιβάλλεται, ωσαύτως, να επανέλθει η χορήγηση σύνταξης στην πολύτεκνη μητέρα, με τρία παιδιά και άνω και γενικά να στηριχθεί, με ευνοϊκές ρυθμίσεις, η παραδοσιακή ελληνική οικογένεια, και κυρίως η πολύτεκνη οικογένεια.

Επίσης, να δοθούν κίνητρα προς τεκνοποιία, στα νεαρά ζευγάρια, όπως π.χ. η σημαντική μείωση στην καταβολή φόρων για 5 χρόνια μετά την γέννηση κάθε παιδιού, η επιδότηση μέρους του ενοικίου με την γέννηση κάθε παιδιού, οι ευνοϊκές ρυθμίσεις για την απόκτηση οικογενειακής στέγης κ.λ.π.

Μερικοί Δήμοι έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για τη λήψη παρόμοιων μέτρων, μεταξύ των οποίων ο Δήμος Αγράφων του Νομού Ευρυτανίας (κάνω ειδική αναφορά επειδή είναι ο πλέον ορεινός και δύσβατος Δήμος της Ελλάδας), με επιδοτήσεις από προγράμματα της Ευρωπαικής Ένωσης, με τα οποία καλύπτουν τα έξοδα τοκετού- φυσιολογικού ή καισαρικής, καθώς και εξωσωματικής γονιμοποιήσης. Επίσης,από το ταμείο του Δήμου χορηγείται επίδομα μητρότητας για κάθε τέκνο.

Η Κυβέρνηση έχει εξαγγείλει, για τον Μήνα Μάϊο, την παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου για το Δημογραφικό. Πρέπει να αποφασισθούν γενναίες αυξήσεις των κονδυλίων του προϋπολογισμού, για την ενίσχυση της Ελληνικής οικογένειας, άμεσα. Διαφορετικά, σε λίγα χρόνια, η κατάσταση θα είναι μη αναστρέψιμη, τόσο για την Ελληνική οικονομία, καθώς και για την Εθνική μας υπόσταση.