Προβληματισμό εγείρουν τα αποτελέσματα νέας έρευνας, με επίκεντρο τον Θερμαϊκό Κόλπο, ο οποίος αποτελεί «καυτό σημείο» (hot spot) για θαλάσσιους καύσωνες, δηλαδή περιόδους ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών θαλασσινού νερού σε σύγκριση με τις τυπικές θερμοκρασίες.
Κατά την έρευνα, οι έντεκα ερευνητές, μεταξύ των οποίων και οι καθηγητές του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γιάννης Ανδρουλιδάκης, Χρήστος Μακρής και Γιάννης Κρεστενίτης αλλά και η Κατερίνα Κομπιάδου, από το Πανεπιστήμιο του Algarve, μελέτησαν δεδομένα από τις τελευταίες πέντε δεκαετίες και διαπίστωσαν πως γεγονότα θαλάσσιου καύσωνα στον Θερμαϊκό «όχι μόνο συμβαίνουν κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας, αλλά εκτείνονται επίσης σε ολόκληρη τη στήλη νερού, ειδικά στο ρηχότερο εσωτερικό».
Όπως προέκυψε, οι υψηλότερες θερμοκρασίες στον Θερμαϊκό παρατηρήθηκαν το 2021 και το 2023, ενώ τα καλοκαίρια αυτών των δύο ετών ήταν τα πιο ζεστά από τα ολόκληρη την περίοδο. Ως εκ τούτου ασκείται τεράστιος αντίκτυπος σε περιβαλλοντικούς και κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες της περιοχής, ενώ οι θαλάσσιοι καύσωνες έχουν σημαντικές βιοχημικές επιπτώσεις, επηρεάζοντας το θαλάσσιο περιβάλλον. Η κατάσταση αυτή προκαλεί γεγονότα μαζικής θνησιμότητας σημαντικών ζώντων οργανισμών με σημαντικές επιπτώσεις στην υδατοκαλλιέργεια, την αλιεία, τον τουρισμό και την ανθρώπινη υγεία.
Αύξηση και στην αλατότητα
Μέσα από την έρευνα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν πως καταγράφεται αύξηση και στην αλατότητα, η οποία έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο που μετρήθηκε μετά το 2020, γεγονός που σχετίζεται με υψηλές θερμοκρασίες και πιθανές αλλαγές στους ρυθμούς βροχοπτώσεων.
Μάλιστα, οι αλλαγές στην αλατότητα μπορεί να επηρεάσουν την ποικιλότητα των ειδών, την αποδοτικότητα χρήσης των πόρων και την παραγωγικότητα, ειδικά στο πλαίσιο της κλιματικής αλλαγής, όπου οι βραχυπρόθεσμες αλλαγές θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια των κυμάτων καύσωνα αναμένεται να αυξηθούν σε συχνότητα και μέγεθος.
«Γενικά σε παγκόσμιο επίπεδο η λεκάνη της Μεσογείου θεωρείται καυτό σημείο (hot spot) για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε όλο τον κόσμο, που σημαίνει πως η περιοχή που αντιμετωπίζει πρώτη και σε πιο έντονο βαθμό τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής είναι η Μεσόγειος. Ειδικότερα στην περιοχή της Μεσογείου, καυτό σημείο φαίνεται ότι είναι ο Θερμαϊκός Κόλπος, αν και η αλήθεια είναι ότι τα χαρακτηριστικά που εμφανίζει, όπως η άνοδος της θερμοκρασίας, υπάρχουν και αλλού», ανέφερε στο ΑΠΕ ο βιολόγος και Μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του EKETA, Δρ. Κωνσταντίνος Κουκάρας, και συνέχισε:
«Γενικά οι περιοχές και οι κλειστοί κόλποι όπου εκβάλλουν ποτάμια αλλά και τα οικοσυστήματα που βρίσκονται κοντά σε γεωργικές περιοχές είναι κάπως επιβαρυμένα. Στην κατάσταση αυτή προστίθενται και «οι ερυθρές παλίρροιες και οι βλεννώδεις μάζες που ταλαιπωρούν τα τελευταία πέντε χρόνια, ίσως και λίγο περισσότερα, πολλές περιοχές από τον Θερμαϊκό Κόλπο ως το βορειοανατολικό Αιγαίο.
Ο ίδιος εξήγησε πως οι βλεννώδεις μάζες είναι ένα είδος τζελ, που δημιουργείται στην ουσία από πολυζαχαρίτες που εκκρίνονται από διάφορα είδη μικροφυκών και πολυμερίζονται στο θαλάσσιο νερό. «Καθώς το τζελ αυτό μετακινείται, επικολλώνται πάνω του διάφορες ουσίες και έτσι γίνεται πράσινο, καφέ, ή διάφανο ενώ προκαλεί προβλήματα στους αλιείς όταν βρίσκεται στα δίχτυα τους. Τότε τα δίχτυα είναι αδύνατον να σηκωθούν έξω από το νερό με συνέπεια οι ψαράδες να τα κόβουν και να πέφτουν στη θάλασσα. Αυτό συμβαίνει κάθε χρόνο, από τον Απρίλιο μέχρι και τον Ιούλιο, ωστόσο μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι οι καιρικές συνθήκες το έχουν καθυστερήσει» σχολίασε, ενώ υπογράμμισε:
«Ο Θερμαϊκός επηρεάζεται πολύ από τις υδάτινες μάζες της Μαύρης Θάλασσας που είναι πλούσιες σε ορισμένα θρεπτικά συστατικά και όταν μετακινούνται προς τις ακτές της Θράκης και της Μακεδονίας δημιουργούν τέτοια φαινόμενα».
Συστάσεις από τους ερευνητές
Όπως τονίζουν οι ερευνητές, μέσα από την μελέτη τους διαπίστωσαν πως υπήρξε σοβαρή επιδείνωση της περιβαλλοντικής ποιότητας του Θερμαϊκού Κόλπου κατά τις δεκαετίες του 1970 και του 1980 όταν η επεξεργασία των αστικών λυμάτων απουσίαζε εντελώς.
«Μετά τη δεκαετία του 1990 παρατηρήθηκε σταθερή τάση ανάκαμψης. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, ο στόχος μιας ‘καλής περιβαλλοντικής κατάστασης’ που επιβάλλεται από την εθνική νομοθεσία και τις ευρωπαϊκές οδηγίες δεν έχει επιτευχθεί», επισημαίνουν, ενώ χαρακτηρίζουν τον Θερμαϊκό ως ένα ανθεκτικό αλλά εύθραυστο παράκτιο οικοσύστημα, που αντιμετωπίζει έντονες πιέσεις από το φυσικό περιβάλλον και τις ανθρωπογενείς δραστηριότητες.
«Πρέπει να αποφασίσουμε σαν χώρα τι θέλουμε για την περιοχή και μετά να βάλουμε τα κριτήρια για το τι θα γίνει», τόνισε και ο Κουκάρας, ενώ έκανε γνωστό πως η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, σε συνεργασία με το Αριστοτέλειο και το Δημοκρίτειο πανεπιστήμιο προσπαθούν να εφαρμόσουν νέες τεχνολογικές εφαρμογές με μηχανισμούς και τεχνητής νοημοσύνης ώστε τέτοια έκτακτα φαινόμενα να μπορούν να προβλεφθούν και η πληροφορία να κατευθύνεται αμέσως στη διοίκηση ώστε να λαμβάνονται εγκαίρως οι κατάλληλες αποφάσεις».
