Στοιχεία-σοκ της Ελληνικής Αστυνομίας για τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας καταδεικνύουν την τρομακτική και αλματώδη αύξηση του φαινομένου τα τελευταία δύο χρόνια στη χώρα μας.
- Από την Κέλλυ Χολέβα (MSc), Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Συγκεκριμένα, το 2024 σημειώθηκαν 18.427 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, συγκριτικά με το πρώτο δεκάμηνο του 2023 που είχαν σημειωθεί 9.860 περιστατικά, με την πλειονότητα των θυμάτων, όπως αναφέρουν στοιχεία της ΕΛΑΣ, να είναι γυναίκες. Αν και, όπως προαναφέρθηκε, αποδέκτες της ενδοοικογενειακής βίας είναι συνήθως γυναίκες, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι περιστατικά βίας έχουν καταγραφεί και εναντίων ανδρών, σε μικρότερο, φυσικά, ποσοστό.
Τι είναι η ενδοοικογενειακή βία;
Η ενδοοικογενειακή βία αποτελεί έναν «αγώνα» ανωτερότητας και εξουσίας, με τον θύτη να προσπαθεί να επιβάλει τη δύναμή του στο θύμα, ακόμη και μέσω σεξουαλικής κακοποίησης, χωρίς τη συναίνεσή του. Προκαλεί μόνιμα τραύματα, τόσο στο σώμα, όσο και στην ψυχή των θυμάτων, ενώ έχει παρατηρηθεί ότι πολλά από τα άτομα που ασκούν βία είχαν και τα ίδια υποστεί κακοποίηση κατά την παιδική τους ηλικία.
Η βία σε κάθε της μορφή (λεκτική, συναισθηματική, σωματική, σεξουαλική) έχει έναν και μοναδικό σκοπό: να μειώσει την αξία του ατόμου που την υφίσταται και να επιβεβαιώσει την ανωτερότητα του ατόμου που την ασκεί. Στόχος της είναι να προκαλέσει συνειδητά πόνο με κάθε δυνατό τρόπο στο άτομο που τη βιώνει. Συχνά, ο θύτης εκδηλώνει μεταμέλεια, ζητάει συγγνώμη και προσπαθεί να δικαιολογήσει τη συμπεριφορά του, αποδίδοντάς τη σε εξωτερικούς παράγοντες, όπως οικονομικά ζητήματα, χρήση ουσιών ή αλκοόλ. Ωστόσο, η μεταμέλειά του αυτή είναι φαινομενική, δεδομένου ότι ο βίαιος χαρακτήρας του θα επανέλθει με ακόμα μεγαλύτερη ένταση.
Τα παιδιά που έχουν υπάρξει μάρτυρες βίαιης συμπεριφοράς και κακοποίησης, τόσο ως αυτόπτες μάρτυρες, όσο και τα ίδια ως θύματα, είναι πιθανό να εμφανίσουν ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως φοβίες, εφιάλτες, νυχτερινή ενούρηση ή και απόσυρση από τον κοινωνικό περίγυρο. Ανησυχητικό είναι επίσης το γεγονός ότι υπάρχει κίνδυνος επανάληψης και από τα ίδια η βίαιη συμπεριφορά στην πορεία τους ως ενήλικες. Το ακόμα πιο λυπηρό είναι ότι και οι ίδιες οι γυναίκες-θύματα μπορεί να κακοποιήσουν και οι ίδιες τα παιδιά τους, αναπαράγοντας τη βία.
Ποια τα αίτια;
Η έξαρση του φαινομένου αντικατοπτρίζει την ύπαρξη βαθύτερων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών προβλημάτων. Η οικονομική κρίση που έπληξε την Ελλάδα την τελευταία δεκαετία με την οικονομική ανασφάλεια και το ασταθές περιβάλλον έντονου άγχους και απογοήτευσης που προκάλεσε, η κοινωνική απομόνωση και η έλλειψη κοινωνικών δραστηριοτήτων και υποστήριξης από φίλους και συγγενείς κατά την περίοδο της πανδημίας COVID-19 που ενέτειναν τις εντάσεις και τις συγκρούσεις μέσα στην οικογένεια, η αναποτελεσματική εφαρμογή της νομοθεσίας περί ενδοοικογενειακής βίας, με τις αστυνομικές αρχές να μην έχουν λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση για την άμεση αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών και την καθυστέρηση απονομής της δικαιοσύνης να αποθαρρύνει το θύμα να ζητήσει βοήθεια, οι κοινωνικές και πολιτισμικές αντιλήψεις που αντιμετωπίζουν τη βία ως «αναπόφευκτη» συμπεριφορά, συντηρώντας την ανεκτικότητα και την αποδοχή της βίας μέσα στην οικογένεια, καθώς και η έλλειψη επαρκών υποδομών ή καταφυγίων για θύματα ενδοοικογενειακής βίας, αλλά και υπηρεσιών ψυχολογικής υποστήριξης και νομικής κάλυψης, είναι μόνο μερικοί από τους λόγους που ευθύνονται για την ταχεία αύξηση και επιδείνωση του φαινομένου τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας.
Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης;
Το σύνθετο και πολυδιάστατο ζήτημα της ενδοοικογενειακής βίας απαιτεί μια ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου, μέσω της πολιτείας, της κοινωνίας και των υπηρεσιών υποστήριξης. Η μείωση των ποσοστών ανεργίας, η ενίσχυση της οικονομίας, η συνεχής εκπαίδευση και αξιολόγηση των αστυνομικών και των δικαστικών αρχών, η ταχεία εκδίκαση των υποθέσεων και η άμεση εφαρμογή των αποφάσεων, η αύξηση των δομών-καταφυγίων για τις γυναίκες και τα παιδιά τους, η παροχή ψυχολογικής υποστήριξης και νομικής κάλυψης, η ευαισθητοποίηση του κοινού για ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας μέσα από καμπάνιες ενημέρωσης στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και στα σχολεία είναι ένα δείγμα συντονισμένων ενεργειών και παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στη μείωση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας και την ουσιαστική προστασία των θυμάτων.
