Η είδηση ενός διαζυγίου είναι πλέον κάτι τόσο σύνηθες στις μέρες μας, ιδιαίτερα αν λάβει κανείς υπόψη του τα σχετικά στατιστικά δεδομένα. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση, το 40-50% των γάμων καταλήγει πλέον σε διαζύγιο.
- Γράφει η Κέλλυ Χολέβα (MSc), Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Στο άκουσμα, ωστόσο, της είδησης ότι ένα ζευγάρι χωρίζει μετά από 30, 40 ή και 50 χρόνια γάμου, όλοι ξαφνιάζονται και απορούν. Είναι, όμως, στην πραγματικότητα τόσο απίθανο όσο νομίζουμε; Ας δούμε πρώτα τι σημαίνει ο όρος «γκρι διαζύγιο».
«Γκρι διαζύγιο»
«Γκρι διαζύγιο» ή αλλιώς «ασημένιος» χωρισμός είναι οι δύο όροι που χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τον χωρισμό ενός ζευγαριού μετά από 30, 40 ή και 50 χρόνια γάμου. Το επονομαζόμενο «γκρι διαζύγιο» αποτελεί μια αυξανόμενη τάση μεταξύ συζύγων άνω των 50 ετών. Σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο για την Οικογένεια και τον γάμο του Πανεπιστημίου Οχάιο, μόλις το 2010, 1:4 διαζύγια λάμβανε χώρα σε παντρεμένα ζευγάρια ηλικίας 50+. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε και το έναυσμα διεξαγωγής νέων μελετών σχετικά με τα αίτια τερματισμού μιας μακροχρόνιας σχέσης σε αυτό το χρονικό σημείο ζωής. Ακόμα, σε δημοσιευμένη μελέτη του 2022 στο «The Journals of Gerontology» διαπιστώθηκε ότι το 36% των ατόμων που πήραν διαζύγιο στις ΗΠΑ ήταν 50 ετών και άνω.
Σύμφωνα με τους Brown και Lin (2022), το ποσοστό διαζυγίων διπλασιάστηκε από 5 διαζευγμένα άτομα, το 1990, ανά 1.000 παντρεμένα άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω σε 10 ανά 1.000, το 2010, με τον διπλασιασμό αυτό σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού να συμβάλλει σε μια σημαντική μεταβολή στη σύνθεση των ενηλίκων που βιώνουν το γεγονός ενός διαζυγίου. Καθίσταται, λοιπόν, όλο και πιο σαφές ότι τα τελευταία χρόνια, το εν λόγω φαινόμενο, βρίσκεται σε άνοδο.
Τι μπορεί άραγε να οδηγεί τους ανθρώπους μετά από τόσα χρόνια κοινής πορείας και συμβίωσης να τραβήξουν δρόμους χωριστούς σε αυτό το χρονικό σημείο της ζωής τους; Πρόκειται απλώς για μια νέα μόδα που θα περάσει ή πρόκειται για αλλαγή νοοτροπίας που κάνει τα άτομα να θέτουν ως προτεραιότητα την προσωπική τους γαλήνη και ευτυχία, συγκριτικά με το παρελθοντικό «Τι θα πεί η κοινωνία;» που τα κρατούσε δέσμια σε δυσλειτουργικούς και δυστυχισμένους γάμους; Ας διερευνήσουμε πρώτα τα πιθανά αίτια.
Πιθανές αιτίες εμφάνισης ενός «γκρι διαζυγίου»
Ένα είναι το μόνο σίγουρο: Οι λόγοι που ενδέχεται να οδηγήσουν ένα ζευγάρι σε ένα «γκρι διαζύγιο» δεν εμφανίζονται ξαφνικά από το πουθενά. Έρχεται, όμως, η στιγμή που όλες εκείνες οι μικρο-ρωγμές της καθημερινότητας, οι εντάσεις, οι καυγάδες, οι ασυμφωνίες και τα προβλήματα ενώνονται σαν «ανεμοστρόβιλος» και τα παρασέρνουν όλα στο πέρασμά τους.
Τα παιδιά έχουν πλέον μεγαλώσει, έχουν φύγει από το σπίτι και οι δύο γονείς δε φοβούνται πλέον ότι το διαζύγιό τους θα τα πληγώσει ή θα επηρεάσει τις ακαδημαϊκές τους επιδόσεις. Οι δύο σύζυγοι βιώνουν το σύνδρομο της «άδειας φωλιάς» που τους καλεί να ξαναγνωριστούν, να θυμηθούν πως ήταν ως σύντροφοι και να ασχοληθούν πια με τη σχέση τους και όχι με τα καθημερινά ζητήματα διαχείρισης των παιδιών. Και σα να μην έφταναν όλα αυτά, έρχεται κι η συνταξιοδότηση. Κι εκεί που είχαν μάθει να εργάζονται αρκετές ώρες, να λείπουν από το σπίτι και να συναντιούνται το βράδυ να μοιραστούν τα νέα τους, τώρα πια έχουν άπλετο χρόνο. Είναι πολλές ώρες μαζί στο ίδιο σπίτι, γεγονός που τους αναγκάζει να έρθουν αντιμέτωποι με τη σχέση τους και τα άλυτα θέματά της που κρατούσαν καλά κλειδωμένα στο ντουλάπι για χάρη των «παιδιών» τους. Και τότε έρχεται στην επιφάνεια η αποξένωση, καθώς και η συναισθηματική και σεξουαλική αποστασιοποίηση. Αλλά κι η συνειδητοποίηση του πόσο έχει αλλάξει ο σύντροφός τους ή ακόμα κι οι ίδιοι. Εξάλλου, δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ο ένας από τους δύο ή κι οι δύο ανακαλύπτουν πώς δεν έχουν τίποτα κοινό πλέον να μοιραστούν και να ζήσουν. Έχουν διαφορετικά θέλω ή ακόμα και διαφορετική όρεξη για ζωή και ταξίδια. Όπως και να έχει, ένας χωρισμός με τον άνθρωπο που έχεις μοιραστεί σχεδόν όλη σου τη ζωή είναι επίπονος, δύσκολος και οδυνηρός. Παρόλα αυτά, μπορεί να είναι και απίστευτα λυτρωτικός.
Σε μια κοινωνία που εξελίσσεται συνεχώς και μειώνει το στίγμα γύρω από τα διαζύγια, οι άνθρωποι ίσως αισθάνονται πιο ελεύθεροι να αναζητήσουν την προσωπική τους ευτυχία και να αποφασίσουν ότι δε θέλουν να χάσουν άλλο χρόνο, βάζοντας τέλος σε μια δυσλειτουργική, μίζερη ή και αδιάφορη σχέση.
Η αύξηση λοιπόν των «γκρι διαζυγίων» ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει μια αλλαγή νοοτροπίας, σύμφωνα με την οποία, οι άνθρωποι επιθυμούν να ζήσουν τη ζωή τους σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες, ανεξαρτήτως ηλικίας ή κοινωνικών πιέσεων.
