Σήμερα, 22 Απριλίου, η εκκλησία τιμά την μνήμη των Ραφαήλ Νικόλαου και Ειρήνης Άγιοι Μυτιλήνης, Αγίου Νεάρχου, Αγίου Ναθαναήλ του Αποστόλου.
Άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος, Ειρήνη και οι συν αυτοίς
Οι Άγιοι Ραφαήλ, Νικόλαος και Ειρήνη ανήκουν στους Νεοφανείς Αγίους, δηλαδή σ’ εκείνους που η Εκκλησία αναγνώρισε σε νεότερους χρόνους. Μαρτύρησαν λίγο μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης. Αν και δεν ξέρουμε πολλά για τη ζωή τους, άρχισαν να αποκαλύπτονται με θαυμαστό τρόπο από το 1959, μέσω οραμάτων και αποκαλύψεων, με αφορμή μια ανασκαφή στη Θερμή της Μυτιλήνης. Εκεί βρέθηκε ο τάφος ενός αγνώστου που αποκαλύφθηκε πως ήταν ο Άγιος Ραφαήλ, ο οποίος είχε μαρτυρήσει μαζί με τον Άγιο Νικόλαο και την Αγία Ειρήνη. Το λείψανο του Αγίου Νικολάου βρέθηκε στις 13 Ιουνίου 1960.
Ο Άγιος Ραφαήλ καταγόταν από τους Μύλους της Ιθάκης και γεννήθηκε το 1410. Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Γεώργιος Λάσκαρης ή Λασκαρίδης. Ο πατέρας του λεγόταν Διονύσιος. Υπηρέτησε στον βυζαντινό στρατό και είχε φτάσει σε υψηλό βαθμό. Σε ηλικία 35 ετών γνώρισε έναν ασκητή, τον γέροντα Ιωάννη, ο οποίος τον ενέπνευσε να ακολουθήσει τον Χριστό. Μάλιστα, σε μια γιορτή των Θεοφανείων, άφησε τον στρατό και ακολούθησε τον γέροντα στην ασκητική ζωή.
Αργότερα έγινε μοναχός, χειροτονήθηκε ιερέας και τιμήθηκε με τον τίτλο του αρχιμανδρίτη και του πρωτοσύγκελου. Ο ίδιος αποκάλυψε σε οράματα ότι λίγο πριν την Άλωση είχε σταλεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη στη Γαλλία, στην πόλη Μορλαί, για μια ειδική αποστολή. Αποκάλυψε επίσης ότι κήρυξε το Ευαγγέλιο στην Αθήνα, στον λόφο Φιλοπάππου.
Γύρω στο 1450, λίγα χρόνια πριν την Άλωση, βρέθηκε στη Μακεδονία, όπου ζούσε ως μοναχός. Μαζί του τότε ήταν και ο Άγιος Νικόλαος, που ήταν υποτακτικός του. Ο Νικόλαος, μοναχός και στη συνέχεια διάκονος, είχε γεννηθεί μάλλον στους Ράγους της Μηδίας της Μικράς Ασίας, αλλά μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη.
Όταν έπεσε η Κωνσταντινούπολη και καταλύθηκε η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, οι Τούρκοι άρχισαν διωγμούς στη Θράκη. Έτσι, ο Άγιος Ραφαήλ με την αδελφότητα του έφυγαν από την Αλεξανδρούπολη και πήγαν στη Μυτιλήνη. Εκεί εγκαταστάθηκαν στη μονή του Γενεσίου της Θεοτόκου, που βρισκόταν στον λόφο Καρυές κοντά στη Θερμή. Η μονή ήταν παλιά και παλαιότερα γυναικεία. Ο Ραφαήλ έγινε ηγούμενός της.
Το 1463 η Μυτιλήνη κατακτήθηκε από τους Τούρκους. Εκείνη τη Μεγάλη Πέμπτη, επιτέθηκαν στο μοναστήρι και συνέλαβαν τον Ραφαήλ και τον Νικόλαο. Τους βασάνισαν άγρια. Τον Ραφαήλ τον έσυραν από τα μαλλιά και τα γένια, τον κρέμασαν από δέντρο, τον χτύπησαν, τον κάρφωσαν με πυρωμένα αντικείμενα και στο τέλος τον έσφαξαν πριονίζοντας το στόμα του.
Σε πολλές εμφανίσεις του, ο Άγιος Ραφαήλ παρουσιάζεται μαζί με άλλους που είχαν ασκητική ζωή στη μονή των Καρυών. Είπε επίσης ότι το 1235 πειρατές επιτέθηκαν στη μονή, και τότε μαρτύρησαν η ηγουμένη Ολυμπία και η αδελφή της Ευφροσύνη, που καταγόταν από την Πελοπόννησο. Η Ολυμπία πέθανε για τον Χριστό στις 11 Μαΐου και εμφανίστηκε μαζί με τον Άγιο Ραφαήλ.
Ο Άγιος Νικόλαος πέθανε από καρδιακή ανακοπή μετά από βασανιστήρια, δεμένος σε ένα δέντρο.
Μαζί τους μαρτύρησε και η δωδεκάχρονη Ειρήνη, κόρη του προεστού της Θέρμης, Βασιλείου. Οι διώκτες της έκοψαν το ένα χέρι και στη συνέχεια την έβαλαν σε πιθάρι και την έκαψαν ζωντανή μπροστά στους γονείς της, που την έκλαιγαν απαρηγόρητοι.
Επίσης βασανίστηκαν και πέθαναν ο πατέρας της Ειρήνης, Βασίλειος, η μητέρα της Μαρία, το πεντάχρονο αδερφάκι της Ραφαήλ, η ανιψιά τους Ελένη, ο δάσκαλος Θεόδωρος και ο γιατρός Αλέξανδρος. Τα οστά τους βρέθηκαν σε ξεχωριστούς τάφους κοντά στους Αγίους. Το μαρτύριό τους έγινε την Τρίτη της Διακαινησίμου, στις 9 Απριλίου 1463.
Μετά από θαυματουργικές εμφανίσεις και αποκαλύψεις των Αγίων, έγιναν γνωστά τα σημεία των ταφών και αποκαλύφθηκαν τα ιερά τους λείψανα.
Απολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἐν Μυτιλήνη, ἀθλήσαντες, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, αὐτὴν ἡγιάσατε, τῇ τῶν Λειψάνων ὑμῶν, εὑρέσει μακάριοι. Ὅθεν ὑμᾶς τιμῶμεν, Ῥαφαὴλ θεοφόρε, ἅμα σὺν Νικολάῳ καὶ παρθένῳ Εἰρήνῃ, ὡς θείους ἡμῶν προστάτας καὶ πρέσβεις πρὸς Κύριον.
