Έντονες αντιδράσεις για το θέμα των Πανελλαδικών: «Το σχολείο που σκοτώνει τη φαντασία, ζητά να την περιγράψουμε»

Με τη σημερινή εξέταση στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας ξεκίνησαν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις 2025 για τους υποψηφίους των Γενικών Λυκείων, που διεκδικούν μία από τις 68.788 θέσεις στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, ωστόσο η πρεμιέρα δεν κύλησε χωρίς εντάσεις.

Η ανησυχία είναι διαχυτή στον εκπαιδευτικό κόσμο για τη φύση και τη στόχευση των φετινών θεμάτων, τα οποία χαρακτηρίστηκαν από πολλούς καθηγητές ως υψηλών απαιτήσεων, ενώ δεν έλειψαν οι πιο σφοδρές κριτικές που τα χαρακτήρισαν «ειρωνικά» σε σχέση με την πραγματικότητα του σημερινού σχολείου.

Οι υποψήφιοι κλήθηκαν να αναπτύξουν τις απόψεις τους γύρω από τη δημιουργικότητα και την καλλιέργειά της μέσα από το σχολείο, με βάση δύο μη λογοτεχνικά κείμενα και ένα λογοτεχνικό απόσπασμα. Το θέμα (Θέμα Δ), όπως σχολιάστηκε από εκπαιδευτικούς φορείς όπως η ΟΕΦΕ, θεωρήθηκε σαφώς πιο απαιτητικό από τα περσινά, χωρίς όμως να είναι ακατανόητο ή εκτός διδακτέας ύλης. Ωστόσο, η επιλογή της θεματικής αποτέλεσε πεδίο έντονης συζήτησης.

Το σχόλιο της ΟΕΦΕ για τα θέματα στην Έκθεση

«Το θέμα το οποίο κλήθηκαν να διαχειριστούν στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας οι υποψήφιοι των Γενικών Λυκείων αφορά στη δημιουργικότητα των μαθητών, εστιάζοντας στους λόγους καλλιέργειάς της από το σχολείο και στους τρόπους με τους οποίους καθένας την εκφράζει σε προσωπικό επίπεδο (Θέμα Δ).

Αναλυτικότερα, δόθηκαν δύο μη λογοτεχνικά κείμενα:

Το 1ο δείγμα επιστημονικού λόγου, από το οποίο ζητήθηκαν οι γλωσσικές επιλογές που επιβεβαιώνουν το συγκεκριμένο είδος.

Το 2ο κείμενο, από το οποίο ζητήθηκε περίληψη (Θέμα Α), είναι άρθρο δημοσιευμένο στο διαδίκτυο.

Στο Θέμα Β τα ερωτήματα ήταν κλασικά κι αναμενόμενα (Σωστό- Λάθος, επικοινωνιακό αποτέλεσμα του τίτλου, ενεργητική και παθητική σύνταξη), διατυπωμένα με σαφήνεια. Από αυτά περισσότερο απαιτητική είναι η μετατροπή της ενεργητικής σε παθητική σύνταξη στο Θέμα Β3β.

Το κείμενο 3 (λογοτεχνικό) είναι απόσπασμα από το έργο του Γιώργου Ιωάννου «Για ένα φιλότιμο». Οι μαθητές στο Θέμα Γ κλήθηκαν να ερμηνεύσουν τον προβληματισμό του αφηγητή και να καταγράψουν τη δική τους στάση.

Συνολικά, τα θέματα είναι ελαφρώς πιο απαιτητικά από τα περσινά χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα σε μαθητές που έχουν εξασκηθεί στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας στη διάρκεια των τριών τάξεων του Λυκείου.

Ευχόμαστε σε όλους τους υποψηφίους καλά αποτελέσματα!»

«Απαιτητικό κι επίκαιρο το θέμα»

Στο ίδιο μήκος κύματος και η γνωστή φιλόλογος, Κλειώ Τζανταρμά, η οποία χαρακτήρισε τα θέματα απαιτητικά, ωστόσο επεσήμανε πως καθρεπτίζουν απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας.

«Πρόκειται για ένα θέμα που καθρεφτίζει μια απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας, ένα σχολείο δημιουργικό γιατί ακόμα η δημιουργικότητα από τα σχολεία απουσιάζει, μπαίνει σιγά σιγά, κάνει δειλά βήματα», επεσήμανε η φιλόλογος, ενώ κληθείσα να τοποθετηθεί για τη δυσκολία των θεμάτων, τόνισε ότι οι μαθητές δεν το περίμεναν.

«Το θέμα ήταν απαιτητικό και επίκαιρο όμως έγραψαν πολλά πράγματα», είπε, ενώ για τις παγίδες, σημείωσε ότι αυτές υπήρχαν στο πρώτο ερώτημα.

«Μα πώς να μιλήσει κανείς για δημιουργικότητα σε ένα σχολείο που τη σβήνει μεθοδικά;»

Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε και η δημόσια παρέμβαση του εκπαιδευτικού Χρήστου Αναστασιάδη, μέλους του Δ.Σ. Ζ΄ Σ.Ε.Π.Ε. Θεσσαλονίκης και Υπεύθυνου του Τομέα Εκπαίδευσης του Περιφερειακού Συμβουλίου Ν. Θεσσαλονίκης, ο οποίος με κείμενό του εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση κατά των εμπνευστών του φετινού θέματος, κατηγορώντας τους για πλήρη αποσύνδεση από την εκπαιδευτική πραγματικότητα.

«Την ώρα που ολόκληρο το εκπαιδευτικό σύστημα παραπαίει υπό το βάρος της τυποποίησης, της αποστήθισης και των εξετάσεων – σφαγείων, κάποιοι θεώρησαν λογικό να ζητήσουν από μαθητές να γράψουν έκθεση για… τη δημιουργικότητα! Μα πώς να μιλήσει κανείς για δημιουργικότητα σε ένα σχολείο που τη σβήνει, διώκει μεθοδικά; Πώς να ανθίσει η φαντασία σε μια αίθουσα όπου βασιλεύουν η υπερβολική ύλη, η μηχανική επανάληψη, η παπαγαλία και η υποταγή στη «σωστή» απάντηση;», διερωτήθηκε αρχικά και συνέχισε:

«Ακόμα και η προσχολική εκπαίδευση – που θα έπρεπε να είναι ένας χώρος ανάπτυξης ελευθερίας, παιχνιδιού, δημιουργικότητας και πειραματισμού – σχολειοποείται, μετατρέπεται σιγά-σιγά σε προθάλαμο εξεταστικού ανταγωνισμού. Αντί να ενισχύσουμε τη δημιουργική σκέψη, τη συναισθηματική νοημοσύνη και τη φαντασία των παιδιών, τα βομβαρδίζουμε με δείκτες, στόχους, ρουπρίκες, αξιολογήσεις και ”μαθησιακά αποτελέσματα”. Κι όσο μιλούν για ”δημιουργικότητα”, κατεδαφίζουν την καλλιτεχνική παιδεία. Τα εικαστικά, η μουσική, το θέατρο, (ακόμη και η λογοτεχνία μέχρι πρόσφατα), απαξιώνονται και συρρικνώνονται, λες και δεν είναι αυτά που καλλιεργούν το πνεύμα και τη φαντασία. Η τέχνη εκτοπίζεται, επειδή είναι επικίνδυνη: γεννά ερωτήματα, αναζητήσεις, αντιστάσεις».

Ο ίδιος εξέφρασε την πεποίθηση πως η υποκρισία κορυφώνεται όταν, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, καλούμε τους μαθητές να εκφράσουν τις απόψεις τους για την ίδια τη δημιουργικότητα που τους έχουμε στερήσει! «Τους ζητάμε να γράψουν ”ελεύθερα”, ενώ καθημερινά τούς μαθαίνουμε να σκέφτονται με περιορισμούς και να υπακούν σε κουτάκια αξιολόγησης. Ακόμη και η έκθεση περί δημιουργικότητας θα ακολουθήσει συγκεκριμένες ”οδηγίες συγγραφής” τόση η υποκρισία του εκπαιδευτικού συστήματος και των εμπνευστών του», επεσήμανε και προσέθεσε:

«Και σαν να μην έφτανε αυτό, και οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί αξιολογούνται σε κουτάκια και διώκονται όταν τολμούν να εκφραστούν ελεύθερα, κριτικά ή να διδάξουν πέρα από τη στενή ύλη. Η εκπαίδευση χρειάζεται ριζική ανατροπή – όχι επιφανειακές ”προσκλήσεις δημιουργίας”. Όσο το σχολείο λειτουργεί ως μηχανισμός συμμόρφωσης και αναπαραγωγής, κάθε αναφορά στη δημιουργικότητα δεν είναι απλώς ειρωνική. Είναι ύβρις».

Κλείνοντας, διατύπωσε τα εξής ερωτήματα: «Τι είδους “μαθητές του μέλλοντος” θέλουμε – υπάκουους εκτελεστές ή δημιουργικούς ενεργούς πολίτες; Μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι; Ή μήπως ήρθε η ώρα να υπερασπιστούμε το δικαίωμα των παιδιών να σκέφτονται, να φαντάζονται και να δημιουργούν ελεύθερα – και μαζί με αυτά, να υπερασπιστούμε και τους ανθρώπους που αγωνίζονται καθημερινά για μια αμεσοδημοκρατική παιδεία , σκέψης και τέχνης;».

Το πρόγραμμα των εξετάσεων στα ΓΕΛ

Μέσα σε αυτό το κλίμα προβληματισμού για τη φύση των θεμάτων και τον ρόλο του σχολείου, οι Πανελλαδικές εξετάσεις συνεχίζονται κανονικά με την επόμενη «δοκιμασία» να αναμένεται τη Δευτέρα, όπου οι υποψήφιοι των Γενικών Λυκείων θα διαγωνιστούν στα μαθήματα προσανατολισμού.

Ειδικότερα, οι υποψήφιοι των ΓΕΛ συνεχίζουν με τα Αρχαία Ελληνικά (Ομάδα Προσανατολισμού Ανθρωπιστικών Σπουδών), τα Μαθηματικά (Ο.Π. Θετικών Σπουδών και Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής) και τη Βιολογία (Ο.Π. Σπουδών Υγείας).

Την Τετάρτη 4 Ιουνίου οι υποψήφιοι των ΓΕΛ θα εξεταστούν στα Λατινικά (Ο.Π. Ανθρωπιστικών Σπουδών), τη Χημεία (Ο.Π. Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας) και την Πληροφορική (Ο.Π. Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής).

Οι εξετάσεις των πανελλαδικά εξεταζόμενων μαθημάτων θα ολοκληρωθούν την Παρασκευή 6 Ιουνίου, με τα μαθήματα: Ιστορία (Ο.Π. Ανθρωπιστικών Σπουδών), Φυσική (Ο.Π. Θετικών Σπουδών και Σπουδών Υγείας) και Οικονομία (Ο.Π. Σπουδών Οικονομίας και Πληροφορικής).

Να σημειωθεί ότι για τους υποψήφιους των ΕΠΑΛ, οι Πανελλαδικές Εξετάσεις θα αρχίσουν αύριο, 31 Μαΐου με το μάθημα των Νέων Ελληνικών.

Δείτε επίσης:

• Μηδενίστηκε υποψήφιος λόγω κινητού
• Πανελλήνιες εξετάσεις: Τα θέματα στη Νεοελληνική Γλώσσα
• Πρεμιέρα σήμερα για τις Πανελλαδικές εξετάσεις