Αντιμέτωποι με την τραγωδία των Σεπτεμβριανών του 1955, οι Έλληνες της Κωνσταντινούπολης βίωσαν εκείνο το βράδυ την ωμότητα ενός οργανωμένου πογκρόμ με την ανοχή του κράτους: καταστροφή, φόβος, και απώλεια ζωών.
Σήμερα, σε έναν άλλο, πιο διπλωματικό και στρατηγικό «πόλεμο», η Τουρκία του Ερντογάν αποδεικνύει ότι δεν έχει ξεπεράσει το όραμα μιας κυρίαρχης, επεκτατικής πολιτικής—μόνο που αυτό γίνεται μέσα από χάρτες, στρατιωτικές απειλές και μονομερή βήματα, όχι με όχλους στους δρόμους.
Ο Ερντογάν αποδέχεται, σχεδόν καθημερινά, μια ρητορική όπου οι ελληνικοί αιγαιοπελαγίτικοι χάρτες αμφισβητούνται· όπου οι νησίδες χαρακτηρίζονται «κατεχόμενες»· όπου απειλές εισβολής ή ρουκέτες προς την Αθήνα διατυπώνονται απερίφραστα. Συγχρόνως, εφαρμόζεται το δόγμα «Γαλάζια Πατρίδα» (Blue Homeland), το οποίο διεκδικεί εκτεταμένα θαλάσσια εδάφη, ακόμα και πάνω από διεθνώς αναγνωρισμένα ελληνικά χωρικά ύδατα.
Στο μέτωπο της εθνικής κυριαρχίας, η Τουρκία παρουσιάζει έναν νέο τύπο «επικράτησης»—όχι με φωνές και πιστολιές στα λιμάνια, αλλά με χάρτες προς την UNESCO, περιφερειακές ασκήσεις, και μονομερή αιτήματα. Πρόσφατα, η Ελλάδα κατήγγειλε το νέο τουρκικό χάρτη Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού (ΘΧΣ) γνωστό διεθνώς ως «Maritime Spatial Plan» (MSP) ως χωρίς νομική βάση, προσπαθώντας να διεκδικήσει δικαιώματα σε περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας — κινήσεις που αναζωπύρωσαν τη στρατηγική ένταση μεταξύ δύο ΝΑΤΟϊκών συμμάχων.
Αυτή η πολιτική έκφραση κρατικής ισχύος δεν είναι μόνο επιθετική ρητορική· συνδέεται με επεμβατική δράση. Η τουρκική στρατιωτική παρουσία και πολιτική σε Λιβύη, Συρία και Ανατολική Μεσόγειο εξυπηρετούν και διεκδικήσεις πόρων, και γεωστρατηγική επιρροή — στο πλαίσιο της ίδιας στρατηγικής “Expansionism” (Επεκτατισμός) και “Neo-Ottomanism” (Νεο-οθωμανισμός) που αποτυπώνεται και στα «Σεπτεμβριανά» του παρελθόντος, αλλά πλέον υλοποιείται με «κόλπο» και «ψηφιακή χαρτογράφηση».
Η διαφορά έγκειται κυρίως στο μέσο και στο αφήγημα.
Τότε ήταν ο πλήθος ένοπλων πολιτών, κατευθυνόμενων από πολιτικές σκοπιμότητες· τώρα είναι το κράτος που μιλάει μέσα από χάρτες, διπλωματία, στρατιωτικές ασκήσεις, και διακηρύξεις αδιάλλακτης ισχύος.
Η Ελλάδα, αντιμετωπίζει αυτήν την πολιτική με χαλαρή διπλωματία και υπεράσπιση της νομιμότητας — όπως στην περίπτωση της ΑΟΖ (Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης) και άλλες πρωτοβουλίες, αλλά και αξιοποιώντας την υποτιθέμενη κοινοτική στήριξη, όπως το αίτημα να άρει η Τουρκία το «casus belli» για να έχει πρόσβαση σε κοινοτικά αμυντικά κεφάλαια.
Αναπόφευκτα, αυτή η σύγκριση καταδεικνύει πως ο τρόπος δράσης έχει εξελιχθεί — αλλά η βάση παραμένει ίδια: όταν το κράτος επιχειρεί να επικαλύψει ή να αναθεωρήσει διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα, είτε με όχλους είτε με κινούμενη διπλωματία, η ουσία παραμένει. Επομένως, η σημερινή πολιτική του Ερντογάν, παρά την αλλαγή μορφής, βρίσκει τον ιστορικό της προάγγελο εκείνων των Σεπτεμβριανών, σε έναν τρόπο που βλέπει στον άλλο όχι ως ισότιμο διεθνή εταίρο, αλλά ως πεδίο εθνοκεντρικής διεκδίκησης.
Ας θυμηθούμε την ιστορία όχι ως φόβο αλλά ως προειδοποίηση. Η μνήμη των Σεπτεμβριανών θα είχε νόημα μόνο αν μετατρέπονταν σε προσεκτική επαγρύπνηση απέναντι σε όσους δοκιμάζουν να αποδομήσουν τη διεθνή τάξη — είτε με τουφεκιές είτε με χάρτες.
*Φωτογραφίες Χ Cpress, bianet.org
Δείτε επίσης:
- Η Άλωση της Πόλης είναι διαρκής
- Λαμπρός Εορτασμός της Ινδίκτου στο Φανάρι – Το μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχη
