Η στρατηγική επιδίωξη της Τουρκίας για τον πλήρη έλεγχο της Κερύνειας και τη δημιουργία ενός μόνιμου προγεφυρώματος με τα μικρασιατικά παράλια δεν ήταν ένα όψιμο φαινόμενο, αλλά ένας λεπτομερώς σχεδιασμένος στόχος ήδη από τις αρχές του 1964. Σύμφωνα με απόρρητη έκθεση του Γενικού Αρχείου του Β’ Επιτελικού Γραφείου, με ημερομηνία 24 Ιανουαρίου 1964, που έφερε στο φως της δημοσιότητας η εφημερίδα «Φιλελεύθερος», η Άγκυρα είχε θέσει σε εφαρμογή ένα πολυεπίπεδο σχέδιο για τη διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Το στρατηγικό σχέδιο για την Κερύνεια
Η έκθεση, η οποία φέρει τον τίτλο «Παρουσιαζόμενη κατάσταση Τουρκοκυπρίων», αποκαλύπτει ότι ο βασικός άξονας των τουρκικών κινήσεων ήταν η στρατιωτική περικύκλωση της Κερύνειας. Μέσω της ενίσχυσης ένοπλων ομάδων, η Τουρκία επεδίωκε να μετατρέψει την πόλη σε έναν ελεγχόμενο θύλακα που θα επέτρεπε την απρόσκοπτη και ελεύθερη επικοινωνία με την Τουρκία. Ο αντικειμενικός σκοπός ήταν η δημιουργία μιας θαλάσσιας διόδου που θα διευκόλυνε τη μετέπειτα στρατιωτική εμπλοκή.
Η μεθόδευση της πληθυσμιακής αλλοίωσης
Πέρα από τις στρατιωτικές κινήσεις, το σχέδιο προέβλεπε μια εκτεταμένη επιχείρηση μετακίνησης πληθυσμών σε παγκύπρια κλίμακα. Οι Τουρκοκύπριοι καθοδηγούνταν να εγκαταλείψουν τα μικτά χωριά και να συγκεντρωθούν σε αμιγώς τουρκοκυπριακές περιοχές και αστικά κέντρα. Αυτή η βίαιη ανακατανομή δεν ήταν τυχαία, αλλά αποσκοπούσε στη δημιουργία των απαραίτητων εδαφικών και πληθυσμιακών προϋποθέσεων για τη μετέπειτα διχοτόμηση και τη συγκρότηση ενός χωριστού κράτους.
Στόχος η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας
Τα έγγραφα καταδεικνύουν ότι οι τουρκικοί σχεδιασμοί έπλητταν τον ίδιο τον πυρήνα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η Άγκυρα επεδίωκε συστηματικά τη δημιουργία εσωτερικών αναταραχών και την αποδυνάμωση των κρατικών δομών. Είναι πλέον σαφές ότι η δημιουργία χωριστής τουρκοκυπριακής οντότητας αποτελούσε πάγια επιδίωξη της Τουρκίας, η οποία εκδηλώθηκε με ένταση το 1964 και κορυφώθηκε με την εισβολή του 1974.
Η ανισορροπία στρατιωτικής ετοιμότητας
Μια σημαντική πτυχή που αναδεικνύει η έκθεση είναι η διαφορά ετοιμότητας μεταξύ των δύο πλευρών κατά τις διακοινοτικές συγκρούσεις του Δεκεμβρίου του 1963. Οι Τουρκοκύπριοι εμφανίζονται πλήρως προετοιμασμένοι για την εφαρμογή του «Σχεδίου Ανάκτησης Κύπρου» (ΚΙΡ).
Αντιθέτως, η ελληνοκυπριακή πλευρά βρισκόταν σε κατάσταση οργανωτικής υστέρησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η επίσημη Εθνική Φρουρά ιδρύθηκε με βάση το «Δίκαιο της Ανάγκης» τον Ιούνιο του 1964, δηλαδή αρκετούς μήνες μετά τη σύνταξη της εν λόγω έκθεσης, ενώ μέχρι τότε η άμυνα βασιζόταν στην εθελοντική συγκρότηση ομάδων.
Μια διαχρονική στρατηγική διχοτόμησης
Το έγγραφο του Ιανουαρίου του 1964 αποτελεί έναν κρίσιμο κρίκο στην αλυσίδα των αποδείξεων για τις τουρκικές προθέσεις. Επιβεβαιώνει ότι η προσπάθεια διχοτόμησης της Κύπρου δεν ήταν αντίδραση σε μεταγενέστερα γεγονότα, αλλά μια στρατηγική επιλογή που είχε δρομολογηθεί πριν από την ανεξαρτησία και υλοποιήθηκε βήμα προς βήμα, εκμεταλλευόμενη κάθε κρίση στην ιστορική διαδρομή του νησιού.
Ιστορικό δίδαγμα για όσους επιδιώκουν Δικοινοτική Ομοσπονδία
Το συγκεκριμένο σχέδιο, όπως και η όλη ιστορία εξέλιξης του Κυπριακού, με την μόνιμη επιδίωξη της Τουρκίας να αξιοποιεί κάθε ξεχωριστή τουρκοκυπριακή οντότητα, ως διχοτομικό μηχανισμό, θα πρέπει να αποτελεί ένα ιστορικό δίδαγμα για όσους βλέπουν ως λύση την “Δικοινοτική Ομοσπονδία”, με την αβάσιμη ελπίδα ότι η ιστορία δεν θα επαναληφθεί.
Το απόρρητο έγγραφο:
Γενικόν Αρχηγείο Β’ Επιτελικόν Γραφείο 24η Ιανουαρίου 1964
Παρουσιαζόμενη κατάσταση Τουρκοκυπρίων
Διαπιστώσεις:
- Μετακινήσεις πληθυσμών επί παγκυπρίου κλίμακος εκ μεικτών χωρίων προς τα πόλεις και προς αμιγώς Τουρκοκυπριακά χωριά. Αι εν λόγω μετακινήσεις διενεργούνται επί τη βάσει καλώς προετοιμασθέντος σχεδίου της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας εξυπηρετούντως τας πολιτικάς αυτής επιδιώξεις.
2. Προσπάθεια κυκλώσεως Κυρήνειας. Εγκατάστασις ενόπλων εις Κιόνελι, Μπογάζι, Άγιο Ιλαρίωνα, Καζάφανι, Τέμπλος και πόλιν Κυρήνειας. Απώτερος σκοπός η τουρκοκοποίησης της Κυρήνειας και η μέσω ταύτης ελευθέρα μετά της Τουρκίας επικοινωνία διά θαλάσσης. Η έξοδος της ΤΟΥΡΔΥΚ και η εγκατάστασις της ένθα ευρίσκεται εις τούτο αποσκοπεί.
3. ΛΕΥΚΩΣΙΑ:
α. Συγκέντρωσις μαχίμων εις Κιόνελι, Χαμίτ Μάνδρες και παλαιά πόλη. Συγκέντρωση οπλισμού και πυρομαχικών. Ενίσχυσις δυναμική υπό ΤΟΥΡΚΔΥΚ.
β. Προσπάθεια εντοπισμού και επί τούτου παρατηρήσεως των ημετέρων φυλακίων κατειλημμένων ήδη υπό των Βρετανικών στρατευμάτων.
γ. Ενίσχυση των τουρκοκυπριακών αμυντικών φυλακίων δι΄ ανδρών και αύξηση του αριθμού τούτων.
δ. Συνέχιση εκφοβιστικών μέτρων προς εξουδετέρωση των μετριοπαθών Τουρκοκυπρίων.
ε. ΠΡΟΩΘΟΥΜΕΝΑΙ ΘΕΣΕΙΣ: Συνοικία Αρμενίων παρά την διαχωριστική γραμμή, προώθηση θέσεων μέχρι γραμμής σχεδίου ΣΑΡΡΙΤΖ, επιστροφή εις πολυκατοικίας Ομορφίτας.
Αι προωθήσεις αύται των Τ/κ προεκάλεσαν μετακινήσεις ημετέρων εκ των οδών Πάφου και Ερμού και εκ της Νεάπολης και Ομορφίτας.
4. ΠΑΦΟΣ:
Δραστηριοποίησις Τ/Κ. Δυναμικαί προκλήσεις διά της δημιουργίας επεισοδίων.
5. ΔΙΑΔΟΣΕΙΣ: Φήμαι περί επικείμενης αποβάσεως ατάκτων εκ Τουρκίας. Κατά ανεπιβεβαιώτους πληροφορίας ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας διά τηλεγραφήματος του προς τη Βρετανική κυβέρνηση γνωρίζει αδυναμία να αποτρέψει αποβίβασιν ατάκτων εκ Τουρκίας.
Σκοπείται η κάμψις του ηθικού Ε/κ και παραλλήλως άσκησις πιέσεως.
6. Προσπάθεια δημιουργίας προϋποθέσεων προς συγκρότησιν αυτόνομου Τουρκοκυπριακού κράτους. Ενέργειαι εις ας προέβησαν ήδη:
α. Δηλώσεις επισήμου ηγεσίας.
Β. Κρατικαί υπηρεσίαι- Ταχυδρομείο, Αστυνομία, Τηλεγραφείο, γραφείο Τύπου κ.ά.
γ. Μετακινήσεις πληθυσμών.
δ. Επίσημα έγγραφα Τ/κ ηγεσίας (ετέθησαν υπόψιν Αρχηγού).
Ε. Το αδύνατο της συμβιώσεως- Προπαγάνδα- Πρόκλησις επεισοδίων– Κρατήσεις ομήρων κ.α.
Ζ. Εφοδιασμός δι’ ειδών πρώτης ανάγκης εις μεγάλας ποσότητας φοβούμενοι ενδεχόμενα αντίμετρα από μέρους Ε/κ.
7. ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΒΡΕΤΑΝΩΝ
α. Ειδοποίησις Αγγλικών οικογενειών και έγγραφοι οδηγίαι προς αναχώρησιν εν περιπτώσει επιδεινώσεως της καταστάσεως. Υποδείξεις εφοδιασμού διά ικανών ποσοτήτων τροφίμων.
β. Μετακινήσεις Αγγλικών οικογενειών εις περιοχάς εμπνέουσας ασφάλειαν.
γ. Γυμνάσια- Εκπαιδεύσεις Αγγλικών στρατευμάτων-οχυρώσεις κ.λπ.
δ. Διαδόσεις και φήμαι από μέρους των Βρετανών στρατιωτών προς άσκησιν ψυχολογικού πολέμου και δημιουργίας κλίματος φοβίας εις Ε/κ πληθυσμόν.
8. Εξυπηρέτησις Τ/κ υπό Αμερικανών και Βρετανών:
α. Μεταφορά του τουρκικού ταχυδρομείου υπό των Βρετανών.
β. Συνεχείς επαφαί Αμερικανών μετά των Τ/κ ηγετών.
γ. Τόνερ- Αρχηγός Αμερικανικής αποστολής βοήθειας εν Κύπρω ανέλαβε την αποστολήν της υπό Τουρκοκυπριακής ηγεσίας εκδοθείσης Λευκής Βίβλου εις Αμερικήν. Σχετικόν κατάλογον Αμερικανών ετοίμασε και παρέδωσε εις τούτον ο Φαζίλ Πλουμέρ.
9. Τριμερής Επιτροπή Επαφής και καταπαύσεως του πυρός.
Οι Τ/κ επωφελούνται την υπό της επιτροπής ταύτης επιδιωκομένην παράτασιν της εκεχειρίας και καταπαύσεως του πυρός ως ακολούθως:
α. Διά της αποκατασταθείσης ελευθέρας επικοινωνίας- εις τους Ε/Κ μόνον τομείς- οι Τ/Κ ανενοχλήτως επιχειρούν: Μετακινήσεις πληθυσμών, μετακινήσεις μαχίμων εις πόλεις και λοιπά στρατηγικά σημεία, ανεφοδιασμών εις όπλα πυρομαχικά και τρόφιμα (αγορά μεγάλων ποσοτήτων τροφίμων προς αποθήκευσιν πλέον εκείνων δι ων εφοδιασθήσαν υπό της Τουρκίας και του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού).
Β. Διά της επικρατούσης καταπαύσεως του πυρός οι Τ/κ ανεμποδίστως επιδίδονται εις: Αναπροσαρμογήν σχεδίων δράσεως, επιβολήν πλήρους ελέγχου επί Τ/Κ στοιχείων και παντελή εξουδετέρωσιν εκδηλουμένης αντιδράσεως οιασδήποτε μορφής.
γ. Διά της μη ουσιαστικής και εμπράκτου αντιδράσεως υπό της επισήμου κυβερνήσεως εις τας ήδη δημιουργηθείσας διαφόρους Τ/Κ υπηρεσίας, εξασφαλίζεται η πίστις της μάζης προς την ηγεσίαν και ενισχύεται η εντύπωσις περί δημιουργίας κεχωρισμένου Τ/Κ κράτους.
δ. Διά των συνεχιζόμενων προκλήσεων- σύλληψις ομήρων, αφοπλισμός αστυνομικών κ.λπ.- ενθαρρύνονται αφ΄ ενός μεν οι ένοπλοι Τ/Κ στασιασταί, αφ΄ ετέρου δε διά της από μέρους μας αποφυγής αντιποίνων, αυξάνεται το ηθικόν των Τ/Κ εις βάρος ηθικού ημετέρων. Ε/Κ κοινή γνώμη δυσμενώς σχολιάζει συνεχιζόμενην τακτική μας επί του προκειμένου θέματος μη δυναμένη να αντιληφθή οιανδήποτε σκοπιμότητα.
Η τακτική αύτη των Τ/Κ δυνατόν να αντιμετωπισθή διά των κάτωθι μέτρων, εάν και εφ’ ΄όσον ταύτα δεν προσκρούωσι εις τους υπό της πολιτικής ηγεσίας επιδιωκομένους σκοπούς:
α. Την υπό του νομίμου κράτους δυναμικήν, εν ανάγκη, αντίδρασιν εις τους υπό των παρανόμων Τ/Κ εκβιασμούς φιλησύχων κατοίκων προς εγκατάλειψιν των χωριών των. Τούτο βεβαίως εφ΄ εφόσον οι εκβιαζόμενοι Τ/Κ χωρικοί δι΄ εγγράφων των ή άλλως πως εξαιτούσι την βοήθεια της κυβερνήσεως ή διαδηλούσι αντίθεσιν των προς εγκατάλειψιν των χωριών των.
β. Την σιωπηράν και οργανωμένη αποστέρησιν του εφοδιασμού των Τ/Κ δι’ ειδών πρώτης ανάγκης γενικώς.
γ. Παρεμπόδισις μετακινήσεως πληθυσμού και ελευθέρας επικοινωνίας των Τ/Κ διά κωλυσιεργειών υπό νομίμου κράτους π.χ. έλεγχος αδειών οδηγών και αδειών κυκλοφορίας οχημάτων κατόπιν σχετικής διά του τύπου και ραδιοφώνου ειδοποιήσεως. Τούτο άλλωστε είναι επίκαιρο αφορά δε όχι μόνο τους Έλληνας αλλά πάντας τους πολίτες της Κύπρου.
δ. Άπαντα τα μέλη των ομάδων άμυνας της Οργανώσεως να εγγραφώσι ει δυνατόν, ως ειδικοί αστυνομικοί και χωροφύλακες.
Β’ ΕΠΙΤΕΛΙΚΟΝ ΓΡΑΦΕΙΟΝ
ΠΑΡΑΛΗΠΤΑΙ
Αρχηγός, υπαρχηγός επιτελάρχης.
Το έγγραφο είναι από αρχείο του πρέσβη Άντρου Νικολαΐδη, στο Κέντρο Μελετών Τάσσου Παπαδόπουλου
Δείτε επίσης:
- Αρχιεπίσκοπος Κύπρου: «Εθνική ευθανασία» η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία
- Siyasi Haber: Τούρκος αρθρογράφος αποδομεί το αφήγημα της Άγκυρας για το Κυπριακό
- Λονδίνο: Προκλητική διαμαρτυρία Τούρκων έξω από την κυπριακή πρεσβεία
