Ο πρώτος «έγχρωμος», ο πρώτος ινδουιστής πρωθυπουργός που κατάγεται από πρώην βρετανική αποικία και ο νεότερος στη σύγχρονη Ιστορία της Βρετανίας. Για όλα υπάρχει η πρώτη φορά.
Ο Ρίσι Σούνακ, ο μοναδικός υποψήφιος για την πρωθυπουργία μετά την παραίτηση της Λιζ Τρας την προηγούμενη εβδομάδα, ανέλαβε τον θώκο τη Δευτέρα με μία αποστολή: να φέρει ηρεμία στις αγορές, στην οικονομία και στους… Τόρις. Ο Σούνακ έγινε ο τρίτος πρωθυπουργός της Βρετανίας σε λιγότερες από 50 ημέρες και ο έκτος μετά το Brexit το 2016 και, βέβαια, έχει αποκλείσει το ενδεχόμενο να προκηρύξει εκλογές πριν από το 2024, οπότε και είναι προγραμματισμένες, καθώς είναι βέβαιο ότι οι Συντηρητικοί, που είναι στην εξουσία τα τελευταία 12 χρόνια, θα τις χάσουν, καθώς οι Εργατικοί προηγούνται με 30 ποσοστιαίες μονάδες.
«Ο Σούνακ και η σύζυγός του κάθονται πάνω σε μια περιουσία 730.000.000 λιρών. Δύο φορές η εκτιμώμενη περιουσία του βασιλιά Καρόλου. Αυτό να θυμάστε όταν τον ακούτε να μιλά για δύσκολες αποφάσεις», δήλωσε η Νάντια Γουίτομ, βουλευτής των Εργατικών. Ο Σούνακ έδωσε το πρώτο δείγμα προθέσεων, καθώς απέκλεισε την αύξηση δαπανών και επιδομάτων για την ελάφρυνση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων από τις επιπτώσεις του πληθωρισμού, που ίπταται.
Υπέρμαχος της μείωσης των δαπανών για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, και όχι της αύξησης του χρέους για τη στήριξη των νοικοκυριών -μια πολιτική που προτίμησε η προκάτοχός του Λιζ Τρας-, ο Σούνακ διατήρησε στη θέση του υπουργού Οικονομικών τον Τζέρεμι Χαντ, ο οποίος καλείται να βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά σε μια χώρα που έχει λυγίσει από καταστροφικές οικονομικές πολιτικές. Εχοντας αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, απέκτησε πτυχίο και τη γνωριμία με τη μελλοντική του σύζυγο, τη δισεκατομμυριούχο κληρονόμο Αξάτα Μούρτι, κόρη του Ινδού μεγιστάνα της Infosys.
Πολλά και σύνθετα προβλήματα
Τα προβλήματα για τον νέο πρωθυπουργό και την κυβέρνησή του είναι πολλά και σύνθετα. Το Bloomberg παρέθεσε τα κύρια εμπόδια που πρόκειται να αντιμετωπίσει ο νέος ηγέτης της Βρετανίας. Η υφεσιακή μακροοικονομική προοπτική και ο υψηλός πληθωρισμός θα δυσκολέψουν τις προσπάθειες του Σούνακ, καθώς τα νοικοκυριά «λυγίζουν» υπό το υψηλό κόστος διαβίωσης, ενώ οι τιμές των αγαθών και των υπηρεσιών αυξάνονται πολύ πιο γρήγορα από τους μισθούς, μειώνοντας την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών.
Τα πραγματικά έσοδά τους έχουν μειωθεί κατά 3% φέτος. Ο Σούνακ θα κληθεί, επίσης, να κινηθεί πολύ προσεκτικά εν μέσω του δημοσιονομικού κυκεώνα, έτσι ώστε να αποφύγει μια αρνητική αντίδραση της αγοράς ομολόγων έπειτα από τις σπασμωδικές κινήσεις του προκατόχου του, οι οποίες είχαν προκαλέσει παρέμβαση της Τράπεζας της Αγγλίας.
Οι υψηλές τιμές ενέργειας, οι οποίες οφείλονται κυρίως στον πόλεμο στην Ουκρανία και στη γεωπολιτική σύγκρουση της Δύσης με τη Ρωσία, θα συνεχίσουν να προκαλούν «πονοκέφαλο» τόσο στις επιχειρήσεις όσο και στα νοικοκυριά, ακόμα και μετά τη λήξη του προγράμματος στήριξης της οικονομίας τον Απρίλιο του 2023. Εάν οι τιμές της ενέργειας δεν έχουν μειωθεί μέχρι τότε και δεν υπάρξει ένα εναλλακτικό πλαίσιο στήριξης της οικονομίας, ο πληθωρισμός θα μπορούσε να ξεπεράσει το 15%, σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές.
Η αλματώδης αύξηση των ενυπόθηκων δανείων αποτελεί άλλο ένα από τα προβλήματα τα οποία έχει «κληρονομήσει» η κυβέρνηση Σούνακ. Η κατάσταση αυτή έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει την εγχώρια αγορά ακινήτων αισθητά, μειώνοντας τη ζήτηση και τις τιμές των ακινήτων, ιδιαίτερα στο Λονδίνο.
«Ανοιχτή πληγή» για το κόμμα των Συντηρητικών το Brexit
Στον μακρύ κατάλογο των προβλημάτων προστίθενται η μακροπρόθεσμη απουσία χρηματοδότησης του δημόσιου τομέα και οι αντιδράσεις των δημοσίων υπαλλήλων, που απειλούν με απεργίες, τα γεμάτα νοσοκομεία και η έλλειψη νοσηλευτικού και παραϊατρικού προσωπικού, που αποτελούν τη νέα καθημερινότητα του πάλαι ποτέ κραταιού Εθνικού Συστήματος Υγείας (NHS), αλλά και το Brexit, που παραμένει «ανοιχτή πληγή» για το κόμμα των Συντηρητικών.
Το Πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, βάσει του οποίου αποτρέπεται η δημιουργία σκληρών συνόρων στη νήσο της Ιρλανδίας και διαφυλάσσονται τόσο η συμφωνία του Μπέλφαστ όσο και η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά, αποτελεί το κύριο πρόβλημα στο οποίο θα κληθεί να δώσει λύσεις ο νέος πρωθυπουργός.
Ο Σούνακ, τέλος, καλείται να ενώσει το διασπασμένο κόμμα των Συντηρητικών, το οποίο χαρακτηρίζεται από ιδεολογικές και πολιτικές διαφορές. Οποιαδήποτε πιθανότητα νίκης του κόμματος στις επερχόμενες εκλογές του 2024 θα βασιστεί στη διπλωματική ικανότητα του νέου πρωθυπουργού. Σημειωτέον πως αρκετοί υποστηρικτές του πρώην πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον συνεχίζουν να πιστεύουν πως ο Σούνακ ήταν ο λόγος της αποτυχίας του.
Κυβέρνηση για να ηρεμήσει τα… πνεύματα
O Σούνακ προσπάθησε να σχηματίσει μια κυβέρνηση κοινής αποδοχής. Ο Τζέρεμι Χαντ διατήρησε το χαρτοφυλάκιο του Οικονομικών και αναμένεται να ανακοινώσει στις 31 Οκτωβρίου τα νέα δημοσιονομικά μέτρα. Ο Ντόμινικ Ράαμπ αναλαμβάνει αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Δικαιοσύνης, θέσεις τις οποίες κατείχε και στο παρελθόν, επί πρωθυπουργίας Μπόρις Τζόνσον.
Ο Τζέιμς Κλέβερλι θα παραμείνει στην κυβέρνηση ως υπουργός Εξωτερικών, ο Μπεν Γουάλας διατηρεί το Υπουργείο Αμυνας, η Σουέλα Μπράβερμαν παραμένει στο Υπουργείο Εσωτερικών, ενώ ο βουλευτής Σάιμον Χαρτ θα αναλάβει συντονιστής της κομματικής πειθαρχίας. Παράλληλα, η Κέμι Μπέιντενοκ, η οποία είχε διεκδικήσει την ηγεσία του Συντηρητικού Κόμματος το καλοκαίρι, διορίστηκε υπουργός Εμπορίου.
Υπουργός Πολιτισμού παραμένει η Μισέλ Ντόνελαν, ενώ υπουργός Περιβάλλοντος αναλαμβάνει η Τερέζ Κόφι και υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ο Μελ Στράιντ. Οπως ανακοίνωσε η Ντάουνινγκ Στριτ, υπουργός Βόρειας Ιρλανδίας παραμένει ο Κρις Χίτον-Χάρις και υπουργός Σκοτίας ο Αλιστερ Τζακ. Ο πρώην υπουργός Brexit, Στιβ Μπάρκλεϊ, αναλαμβάνει το Υπουργείο Υγείας και ο Μάικλ Γκόουβ το Υπουργείο Ισων Ευκαιριών και Κοινοτήτων.
