θα βλάψει το Qatargate την εικόνα του Κατάρ ή, χάρη στις τεράστιες επενδύσεις που έχει ήδη κάνει στην Ευρώπη το Εμιράτο, ο σεισμός θα συγκλονίσει μόνο τους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών θεσμών;
- Μιχάλης Ψύλος
Το πρωινό της 9ης Δεκεμβρίου θα μείνει στην ευρωπαϊκή ιστορία ως «η ημέρα της Εύας». Ήταν τότε που η βελγική ομοσπονδιακή αστυνομία έπιασε την ευρωβουλευτή Εύα Καϊλή και άλλα τέσσερα άτομα με την «γίδα στην πλάτη»: Με σακούλες και βαλίτσες γεμάτες ευρώ.
Έτσι ξεκίνησε το Qatargate, η έρευνα από τον ανακριτή Μισέλ Κλέζ, που κλονίζει τα κτίρια εξουσίας στην Ευρώπη. Και από τότε ξετυλίγεται ένα ανησυχητικό σενάριο, στο οποίο οι κατάσκοποι και οι λομπίστες αποδεικνύονται ικανοί να διαφεντεύουν την ευρωπαϊκή δημοκρατία.
Το Qatargate αποδεικνύεται ότι είναι το χειρότερο σκάνδαλο διαφθοράς που έπληξε ποτέ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η πρόεδρός του, Ρομπέρτα Μέτσολα, είπε ότι «η ευρωπαϊκή δημοκρατία τελεί υπό επίθεση». Αλλά,πέρα από τον πολιτικό σεισμό, η ιστορία εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα των ξένων δυνάμεων να φτάνουν στην καρδιά των ευρωπαϊκών θεσμών.
Οι δωροδοκίες αποδίδονται σε ορισμένους αξιωματούχους και ΜΚΟ κοντά στο Κατάρ και το Μαρόκο, που αναζητούν μια ευρωπαϊκή στήριξη για να προωθήσουν ορισμένους στρατηγικούς φακέλους για τις χώρες τους που συζητούνται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το οποίο αποδείχθηκε κάθε άλλο παρά απόρθητο.
Μόνο που η υπόθεση έχει πολύ βαθιές ρίζες. Πράγματι, η ΕΕ εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από το Κατάρ για προμήθειες υγροποιημένου αερίου. Από τη Ντόχα προέρχεται το 16% του συνόλου των εισαγωγών LNG στην ΕΕ. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τους τελευταίους μήνες, η πρωτεύουσα του Κατάρ έχει γίνει ένας τόπος προσκυνήματος για πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες (Μακρόν, Σολτς και Μισέλ) που αναζητούν συμφωνίες για μεγαλύτερες προμήθειες.
«Στράβωσε το κεφάλι μας»
Όπως και σε άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, η ΕΕ καλείται να επιτύχει μια λεπτή ισορροπία μεταξύ των αξιών της διαφάνειας και των οικονομικών συμφερόντων της. «Το κεφάλι όλων μας έχει …στραβώσει με αυτό που συνέβη με το Qatargate», λέει η Ολλανδέζα ευρωβουλευτής Λάρα Βόλτερς.
«Συχνά μιλάμε για περιβαλλοντικά, κοινωνικά πρότυπα και ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά νομίζω ότι η δέουσα επιμέλεια αφορά επίσης τον προληπτικό έλεγχο με ποιες εταιρείες έχουμε να κάνουμε», είπε, προσθέτοντας ότι υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων γύρω από το Qatargate έχει γίνει ακόμη πιο σημαντική. «Δεν πρέπει να είμαστε αφελείς σχετικά με τη δύναμη του χρήματος», λέει η ευρωβουλευτής του Εργατικού κόμματος της Ολλανδίας.
Μόνο που όλα αυτά δεν έγιναν εν μία νυκτί: Το Κατάρ έχει εδώ και χρόνια επεκτείνει την παρουσία και την επιρροή του στην Ευρώπη με διάφορα μέσα. Νόμιμα, αλλά και θολά.
Το 2021, οι εξαγωγές του Κατάρ στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασαν τα 6,9 δισεκατομμύρια ευρώ, κυρίως λόγω της αυξανόμενης ζήτησης φυσικού αερίου.
Την ίδια χρονική περίοδο, η Ντόχα εισήγαγε αγαθά αξίας 8,5 δισεκατομμυρίων από χώρες μέλη της ΕΕ, κυρίως αυτοκίνητα, τουρμπίνες, ηλεκτρονικά και προϊόντα πολυτελείας. Τους πρώτους 10 μήνες του 2022, η Ευρώπη εισήγαγε επίσης 12,5 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα LNG από το Αραβικό Εμιράτο, τα μισά από τα οποία στην Ιταλία.
Με απλά λόγια: Πολύ πριν ανάψουν τα φώτα της δημοσιότητας στο Παγκόσμιο Κύπελλο που διοργάνωσε το Κατάρ και στην κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε αυτή τη χώρα, σε όλους άρεσε να κάνουν συμφωνίες με την οικογένεια Αλ Θάνι.
Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Κατάρ ήταν λίγο πολύ η ίδια και τότε όπως είναι σήμερα. Νόμιμες συμφωνίες, τόσο σε κυβερνητικό όσο και σε ιδιωτικό επίπεδο, μεταξύ του κύριου θησαυρού του Κατάρ, του κρατικού επενδυτικού ταμείου Qatar Investment Authority (QIA) και των μεγαλύτερων πολυεθνικών και ευρωπαϊκών εταιρειών.
«Πόδι» στο ποδόσφαιρο
Ακόμη και η Μπαρτσελόνα έκλεισε συμφωνίες με την Qatar Sports Investments (QSI) και μετέτρεψε τις φανέλες του σε διαφημιστικές «πινακίδες» για το Qatar Foundation και στη συνέχεια για την αεροπορική εταιρεία του Κατάρ, Qatar Airways Με το αζημίωτο βέβαια, καθώς από το 2010 έως το 2016, το ταμείο των Μπλαουγκράνα γέμισαν με πάνω από 170 εκατομμύρια ευρώ.
Ουδείς ανησυχούσε όταν το Κατάρ ύφαινε τον ιστό του γύρω από τη Γηραιά Ήπειρο βάζοντας «πόδι» στον κόσμο του αθλητισμού. Η περίπτωση της Παρί Σεν Ζερμέν είναι εμβληματική: Μια μέτρια το 2010 γαλλική ομάδα ποδοσφαίρου που αγοράστηκε από την QIA – που ελέγχεται, στην πραγματικότητα, από τον εμίρη του Κατάρ Ταμίμ μπιν Χαμάντ αλ Θάνι και δόθηκε στον Νάσερ Αλ Κελάιφι για να την διαχειριστεί. Η Παρί Σεν Ζερμέν μετατράπηκε από τότε σε Disneyland του ποδοσφαίρου, με επενδύσεις 1,5 δισ.ευρώ σε δέκα χρόνια.
Θρησκευτική επιχείρηση με την Τουρκία
Αλλά προφανώς δεν υπάρχει μόνο το ποδόσφαιρο στο οικονομικό χαρτοφυλάκιο της Ντόχα. Το ποδόσφαιρο, λόγω της δύναμης και της επιρροής του, είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, το αρχικό μέσο για την επίτευξη ακριβών γεωπολιτικών στόχων- όπως η «θρησκευτική επιχείρηση» στην Ευρώπη και ειδικά στα Βαλκάνια.
Η κοινή γνώμη άρχισε να κλονίζεται περισσότερο γύρω στο 2019, όταν ρίχθηκε φως στον ρόλο που διαδραμάτισαν πολυάριθμες ισλαμικές ΜΚΟ που χρηματοδοτούνται από αντίπαλες χώρες του Κόλπου. Η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ είναι οι δύο κύριοι παίκτες στη διαμάχη, που μάχονται με επενδύσεις εκατομμυρίων δολαρίων και φιλανθρωπικά έργα.
Η Qatar Charity έχει χρηματοδοτήσει πολυάριθμα έργα, όπως το Ισλαμικό Κέντρο Al-Fajr και το Αλβανο-Καταρικό σχολείο στα Τίρανα . Έχει χορηγήσει μικροπιστώσεις στην Βοσνίας και έχει αναλάβει τη βοήθεια ορφανών παιδιών στην Κοσσυφοπέδιο. Όλα είναι πολύ ωραία, αλλά, δεδομένης της φτώχειας των εδαφών που καταστράφηκαν από τον πόλεμο, οι ισλαμικές ΜΚΟ δεν είχαν μεγάλες δυσκολίες να εγκατασταθούν σε ολόκληρη την περιοχή πραγματοποιώντας προσηλυτιστικές δραστηριότητες στον κοινωνικό, εκπαιδευτικό και θρησκευτικό τομέα.
Στο Κόσοβο, για παράδειγμα, υπήρχαν περίπου 200 τζαμιά το 1999, ενώ σήμερα υπάρχουν περισσότερα από 800-αριθμός δυσανάλογος, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν ιδιαίτερες ανάγκες από την πλευρά της τοπικής κοινωνίας, η οποία είναι πολύ μικρή. Στην Πρίστινα, επίσης, η Qatar Charity σχεδίαζε να χτίσει ένα μεγάλο τζαμί, έναν κολοσσό 25 εκατομμυρίων ευρώ εξοπλισμένο με εμπορικά κέντρα.
Όλα αυτά σε συνεργασία με την Τουρκία που ανέλαβε να προωθήσει το έργο προσηλυτισμού του Κατάρ στα Βαλκάνια, όταν η Ντόχα βρέθηκε στη γωνία από τις άλλες χώρες του Κόλπου και κατηγορήθηκε για συμπαιγνία με ισλαμιστές τρομοκράτες.
Επενδύσεις στην Ευρώπη
Η Qatar Investment Authority διαθέτει ένα αξιοζήλευτο χαρτοφυλάκιο εξαγορών και επενδύσεων. Η Γερμανία, μόλις λίγες εβδομάδες νωρίτερα, είχε συνάψει συμφωνία με την κρατική εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Κατάρ. Η Qatar Energy συμφώνησε να στέλνει στη Γερμανία δύο εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) ετησίως, από το 2026 και για τα επόμενα 15 χρόνια.
Αλλά η παρουσία της Ντόχα στη γερμανική οικονομία είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο βαθιά, καθώς η οικογένεια Αλ Θάνι ελέγχει στρατηγικά τμήματα της οικονομικής βασικής επιχείρησης του Βερολίνου. Αναφέρουμε το 17% της Volkswagen, το 10% της Porsche, περισσότερο από το 6% της Deutsche Bank.
Η Γαλλία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος επενδυτικός προορισμός του Κατάρ στην ΕΕ, καθώς το εμιράτο διαθέτει περιουσιακά στοιχεία άνω των 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων και έχει συμβάλει στη δημιουργία περίπου 72.000 θέσεων εργασίας. Το 2015, στο τέλος της προεδρικής θητείας του Φρανσουά Ολάντ, το Παρίσι υπέγραψε σύμβαση με τη Ντόχα για την παράδοση τουλάχιστον 36 γαλλικών πολεμικών αεροσκαφών Rafale.
Εκτός από την εξαγορά της Παρί Σεν Ζερμέν, το αποτύπωμα του Κατάρ στη γαλλική οικονομία περιλαμβάνει επενδύσεις σε εταιρείες όπως η LVMH (Moet Hennessy Louis Vuitton), η Balmain, η Valentino, η Le Printemps, η TotalEnergies και πολλές άλλες.
Το Λονδίνο, για παράδειγμα, είναι ανάμεσα στους κορυφαίους παγκόσμιους οικονομικούς κόμβους για το Κατάρ και τις άλλες μοναρχίες στον Κόλπο. Οι οικονομικοί και χρηματοοικονομικοί τομείς στο Σίτι καθιστούν τη Βρετανική πρωτεύουσα μια από τις πιο περιζήτητες πόλεις στον κόσμο.
Η καρδιά του Ηνωμένου Βασιλείου, όπου ζουν λίγο περισσότεροι από 8 εκατομμύρια άνθρωποι, συνεχίζει να χτυπά μόνο βασιζόμενη σε γενναιόδωρους ξένους επενδυτές. Οι νέοι κύριοι του Λονδίνου προέρχονται από τη Μέση Ανατολή και την Άπω Ανατολή. Είναι σεΐχηδες και Κινέζοι. Είναι αυτοί που άλλαξαν τη γεωγραφία της Πόλης και που μέσα σε λίγα χρόνια θα μπορούσαν επίσης να κάνουν ξαφνικές αλλαγές στον πολιτισμό της χώρας.
Το Κατάρ βρίσκεται στην κορυφή της λίστας. Το κρατικό επενδυτικό του ταμείο έχει διοχετεύσει ένα τεράστιο χρηματικό ποσό στην αγορά του Ηνωμένου Βασιλείου. Πως; Αγοράζοντας το 20% του Χρηματιστηρίου του Λονδίνου, το Canary Wharf, τα Harrods. Αλλά και το: 22% της αλυσίδας Sainsbury, το 6% της τράπεζας Barclays, το 20% της Heathrow Airport Hodlings και το 25% του Ομίλου International Airlines. Πρόκειται φυσικά για καθόλα νόμιμη επιχείρηση, η οποία όμως αναδεικνύει τον βαθύ δεσμό που έχει δημιουργηθεί μεταξύ Ευρώπης και Κατάρ.
Θολά ζητήματα
Υπάρχουν βέβαια και θολά ζητήματα. Όπως η ιστορία της βαλίτσας που περιείχε ένα εκατομμύριο ευρώ σε μετρητά που παρέδωσε ο πρώην πρωθυπουργός του Κατάρ Χαμάντ μπιν Τζαμπέρ Αλ Θάνι στον βασιλικά Κάρολο, όταν ήταν διάδοχος.
Η ιστορία, η οποία αποκαλύφθηκε τον Ιούνιο του 2022 και σύμφωνα με εκπρόσωπο του Καρόλου «επρόκειτο για δωρεές από τον Σείχη Χαμάντ μπιν Τζαμπέρ σε μια από τις φιλανθρωπικές οργανώσεις του πρίγκιπα και αφού ακολουθήθηκαν όλες οι σωστές διαδικασίες».
Αυθόρμητα προκύπτει λοιπόν ένα ερώτημα: θα βλάψει το Qatargate την εικόνα του Κατάρ ή, χάρη στις τεράστιες επενδύσεις που έχει ήδη κάνει στην Ευρώπη το Εμιράτο, ο σεισμός θα συγκλονίσει μόνο τους εκπροσώπους των ευρωπαϊκών θεσμών; Και θα πληρώσει για όλα τα αμαρτήματα η Εύα Καϊλή. Ακόμη και για το προπατορικό…
