Το διαδικτυακό περιοδικό The Diplomat κάνει μια ανάλυση των σχέσεων Ινδίας-Πακιστάν και τη νέα αντιπαλότητα μεταξύ τους, την οποία χαρακτηρίζει «σκιώδη», τονίζοντας πως τα τελευταία χρόνια, το Πακιστάν προσπάθησε να ενισχύσει τους δεσμούς του με άλλα μη αραβικά έθνη με μουσουλμανική πλειοψηφία, όπως το Αζερμπαϊτζάν και η Τουρκία.
Όπως σημειώνει ο αρθρογράφος Krzysztof Iwanek, αυτό το στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής του Ισλαμαμπάντ, αντιμετωπίζεται με την εξής ενδιαφέρουσα «απάντηση» από το Νέο Δελχί:
Όταν το Πακιστάν είναι πιο ενεργό στην οικοδόμηση σχέσεων με μια συγκεκριμένη χώρα με μουσουλμανική πλειοψηφία, η Ινδία συνεργάζεται περισσότερο με τον αντίπαλο αυτής της χώρας!
Και κάπου εκεί, γίνεται και η αναφορά στην Ελλάδα, η οποία βρέθηκε… μπλεγμένη στο άρθρο του The Diplomat! «Οι περιπτώσεις που εξετάζονται εδώ είναι δύο ζεύγη εθνών: Τουρκία-Ελλάδα και Αζερμπαϊτζάν-Αρμενία», γράφει χαρακτηριστικά.
When Pakistan is more active in building relations with a certain Muslim-majority country, India engages more with that country’s rival. https://t.co/xv6Ul88WOs
— The Diplomat (@Diplomat_APAC) May 2, 2024
Πακιστάν-Τουρκία
Και αναλύει:
Η συνεργασία Τουρκίας-Πακιστάν έχει εμβαθύνει σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Το 2016, οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία, σύμφωνα με την οποία οι Τούρκοι θα εκσυγχρόνιζαν τα πακιστανικά υποβρύχια, ενώ το 2018 έκλεισαν μια άλλη συμφωνία, βάσει της οποίας η Τουρκία θα κατασκεύαζε τέσσερις κορβέτες για το Πακιστάν.
Το τελευταίο πρόγραμμα ξεκίνησε το 2019 και το πρώτο σκάφος παραδόθηκε τον Σεπτέμβριο του 2023.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς το Πακιστάν να χρησιμοποιεί τα πλοία του εναντίον οποιουδήποτε άλλου έθνους εκτός από την Ινδία και έτσι οι κινήσεις της Άγκυρας, πρέπει να τις υποδέχθηκαν αρνητικά στο Νέο Δελχί, σχολιάζει ο Iwanek.
Το Ισλαμαμπάντ από την πλευρά του, παρείχε στην Άγκυρα εκπαιδευτικά αεροσκάφη. Ορισμένες πηγές αναφέρουν ότι το Πακιστάν και Τουρκία συνεργάζονται επίσης για την παραγωγή drone.
Η αμυντική συνεργασία συνοδεύτηκε από με πολιτικές δηλώσεις: η Τουρκία εξέφρασε την υποστήριξή της για τη θέση του Πακιστάν στο ζήτημα του Κασμίρ.
Παράλληλα με αυτό, το Ισλαμαμπάντ άπλωσε το χέρι προς το Μπακού. Το Πακιστάν όχι μόνο εξέφρασε την υποστήριξή του στο Αζερμπαϊτζάν στη σύγκρουσή του με την Αρμενία, αλλά, πολύ πιο σημαντικό, φέρεται να έχει αποφασιστεί ότι το αεροσκάφος JF-17, το οποίο το Πακιστάν ανέπτυξε από κοινού με την Κίνα – θα πουληθεί στις δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν.
Ρελάνς της Ινδίας με Ελλάδα, Αρμενία
Η Ινδία παρατηρώντας αυτές τις κινήσεις, αντέδρασε προσεγγίζοντας την Ελλάδα και την Αρμενία.
Ενώ το Πακιστάν διεξάγει στρατιωτικές ασκήσεις με την Τουρκία, η Ινδία άρχισε να διεξάγει ασκήσεις με την Ελλάδα το 2021.
Το 2024 ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης προσκλήθηκε να δώσει την εναρκτήρια ομιλία στο Raisina Dialogue, το σημαντικότερο συνέδριο για τις διεθνείς σχέσεις που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στην Ινδία.
Ως δευτερεύουσα σημείωση, μια ινδική εταιρεία, η GMR Group, αναπτύσσει από κοινού ένα αεροδρόμιο στην Ελλάδα (σ.σ. Καστέλι), αλλά αυτό είναι αναμφίβολα μια ιδιωτική επιχείρηση.
Η αντίδραση της Ινδίας στην υποστήριξη του Πακιστάν προς το Αζερμπαϊτζάν, ήταν πολύ ισχυρότερη.
Το Νέο Δελχί και το Ερεβάν υπέγραψαν συμφωνίες τα τελευταία χρόνια βάσει των οποίων η Ινδία θα παρείχε στις αρμενικές δυνάμεις εκτοξευτές πυραύλων Pinaka, συστήματα ραντάρ Swathi και ορισμένους τύπους πυρομαχικών πυροβολικού.
Προφανώς και δεν έφτασαν όλα αυτά τα στρατιωτικά προϊόντα στην Αρμενία πριν από την πρόσφατη επανάληψη της σύγκρουσης του Καραμπάχ και εκ των υστέρων, ακόμη και η παράδοση όλων αυτών πιθανότατα δεν θα άλλαζε το γενικό αποτέλεσμα, αλλά σε κάθε περίπτωση, με αυτές τις εξαγωγές το Νέο Δελχί επέδειξε μια πολιτική στάση.
Το δια ταύτα και ένα «αλλά»
Ωστόσο, αυτές οι ανταγωνιστικές πολιτικές έχουν τα όριά τους και είναι απίθανο να οδηγήσουν στη δημιουργία δύο μπλοκ.
- Πρώτον, τόσο το Νέο Δελχί όσο και το Ισλαμαμπάντ (ακόμη περισσότερο), απλά δεν είναι τόσο ισχυρά ώστε να σχηματίσουν μπλοκ κρατών γύρω τους.
- Δεύτερον, τόσο η Ινδία όσο και το Πακιστάν, προσπαθούν να ακολουθήσουν μια πιο πολυμερή προσέγγιση στις διεθνείς σχέσεις. Ή, πιο απλά, αντισταθμίζουν τα στοιχήματά τους και διατηρούν διάφορες συνεργασίες παρά τις διαφορές μεταξύ αυτών των εταίρων. Για παράδειγμα, τόσο το Νέο Δελχί όσο και το Ισλαμαμπάντ, προσπαθούν να διατηρήσουν μια εταιρική σχέση τόσο με τη Δύση, όσο και με τη Ρωσία, αν και οι δύο κυβερνήσεις το κάνουν με τον δικό τους τρόπο.
- Τρίτον, ενώ το Πακιστάν θα παραμείνει αντίπαλος της Ινδίας, οι οικονομικές σχέσεις της Ινδίας με πολλά άλλα μουσουλμανικά κράτη, παραμένουν βαθιές. Ως εκ τούτου, η Ινδία μπορεί να μην θέλει να αντιδράσει σε κάθε εμπλοκή του Πακιστάν.
Αυτό το συμπέρασμα ισχύει ιδιαίτερα για τις σχέσεις του Νέου Δελχί με πλουσιότερα αραβικά κράτη του Περσικού Κόλπου, αλλά ως ένα βαθμό, το ίδιο θα ισχύει και για την Τουρκία, δεδομένου του τεράστιου μεγέθους της ινδικής οικονομίας της.
Για παράδειγμα το 2022, οι εξαγωγές της Ινδίας προς την Τουρκία ήταν δέκα φορές μεγαλύτερες από ό,τι στην Ελλάδα (2,25% έναντι 0,27% των συνολικών εξαγωγών της Ινδίας).
Τουρκία-Ινδία-ΗΠΑ
Ωστόσο, μια πτυχή που θα επηρεαστεί είναι η αμυντική συνεργασία Τουρκίας-Ινδίας.
Το Νέο Δελχί προσπαθεί, όσο το δυνατόν περισσότερο, να μην ασχολείται με στρατιωτικό εξοπλισμό με μια χώρα που πουλάει το ίδιο κιτ στο Πακιστάν.
Το 2023 μια συμφωνία βάσει της οποίας η Ινδία επρόκειτο να αποκτήσει πλοία υποστήριξης στόλου από την Τουρκία ακυρώθηκε και είναι δύσκολο να μην θεωρηθεί ότι αυτό συνδέεται με τη συνεργασία Άγκυρας-Ισλαμαμπάντ.
Ως αντιστάθμισμα σε αυτό, μπορεί να παρατηρηθεί ότι η Ινδία ανέχτηκε (με απροθυμία) τις εξαγωγές στρατιωτικών προϊόντων των ΗΠΑ στο Πακιστάν (και μικρές ρωσικές εξαγωγές), όλα αυτά ενώ το Νέο Δελχί παρέμεινε κύριος αγοραστής τόσο αμερικανικών, όσο και ρωσικών όπλων.
Η εξήγηση είναι πολύ απλή: οι ΗΠΑ και η Ρωσία είναι απλώς πολύ ισχυρές και πολύ σημαντικοί εταίροι για την Ινδία και έτσι το Νέο Δελχί αναγκάζεται να δεχτεί τις συναλλαγές τους με το Πακιστάν. Αλλά το ίδιο μπορεί να μην ισχύει για μια χώρα που δεν είναι τόσο ισχυρή, ή όχι τόσο σημαντική για την Ινδία.
Τελικά;
Έτσι, ενώ η κλίμακα των οικονομικών σχέσεων μεταξύ Τουρκίας και Ινδίας πιθανότατα θα διατηρηθεί, μπορεί κάλλιστα να χαθεί η αμυντική τους πτυχή.
Αυτό θα είναι ένα από τα απτά αποτελέσματα της τρέχουσας «σκιώδoυς αντιπαλότητας» μεταξύ του Νέου Δελχί και του Ισλαμαμπάντ.
