Ένα παραπλανητικό βίντεο που δείχνει μία γυναίκα να τρώει μια… νυχτερίδα με «ξυλάκια», φουσκωμένοι απολογισμοί κρουσμάτων και θανάτων, αποτελούν ένα μικρό, μόνο, μέρος του ορυμαγδού παραπλανητικών πληροφοριών για την επιδημία της κινεζικής ιογενούς πνευμονίας, οι οποίες κατακλύζουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τροφοδοτώντας τον φόβο και την σύγχυση των πληθυσμών.
Από την ανακοίνωση στις αρχές του Ιανουαρίου της εμφάνισης του νέου κινεζικού ιού στην πόλη Γουχάν, τα -σχετικά- fake news έχουν «πλημμυρίσει» το internet.
Malaysia has arrested four people on suspicion of spreading fake news about the Wuhan coronavirus outbreak on social media, according to the Malaysian Communications and Multimedia Commission https://t.co/46a2llLi1W
— CNN (@CNN) January 30, 2020
Στον Χονγκ Κονγκ, μία 40χρονη γιατρός είναι αγανακτισμένη από τα μηνύματα που έχει δεχθεί στο Whatsapp, σε μια ομάδα που έχει δημιουργήσει η οικογένειά της. «Είδα μια πληροφορία… μία “συμβουλή” να χρησιμοποιείς σεσουάρ για τα μαλλιά για την αποστείρωση του προσώπου και των χεριών και να πίνεις ζεστό νερό 60 βαθμών Κελσίου για να παραμείνεις υγιής. Είδα, επίσης, ένα μήνυμα στο Facebook που συνιστά στους ανθρώπους να πίνουν Dettol!».
Ως γιατρός, γνωρίζει πολύ καλά ότι, όχι μόνο κανένα από τα μέτρα αυτά δεν είναι αποτελεσματικό, αλλά μπορεί να αποβούν και επικίνδυνα.
Η Κριστίνα Ταρνταγκίλα, ειδική των μέσων ενημέρωσης του Poynter Institute δηλώνει ότι περισσότεροι από 50 οργανισμοί που κάνουν διασταύρωση για τον εντοπισμό των fake news έχουν εντοπίσει «τρία κύματα» τέτοιων πληροφοριών.
«Το ένα αφορά την προέλευση του ιού, το δεύτερο ψεύτικες πατέντες φαρμακευτικών προϊόντων και το τρίτο τρόπους πρόληψης ή θεραπείας», εξηγεί.
Fake news στηριγμένα σε προκαταλήψεις και ρατσιστικά στερεότυπα
Πληθώρα fake news έχουν αντιμετωπίσει και οι δημοσιογράφοι που είναι επιφορτισμένοι με την διασταύρωση και εξακρίβωση της αξιοπιστίας πληροφοριών στο AFP (Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων).
Μια τέτοια πληροφορία, η οποία κυκλοφορεί στην Σρι Λάνκα, αναφέρει ότι και τα 11 εκατομμύρια των κατοίκων της Γουχάν θα πεθάνουν! Μια άλλη, ότι είδη διατροφής και ορισμένες κοινότητες στην Αυστραλία είναι μολυσμένα από το νέο κινεζικό ιό, την στιγμή που πολλές δημοσιεύσεις διαφημίζουν ότι ένα αλατώδες διάλυμα προστατεύει από τον ιό.
Πολλές από τις παραπλανητικές αναρτήσεις στηρίζονται σε προκαταλήψεις για τις διατροφικές συνήθειες στην Κίνα ή σε ρατσιστικά στερεότυπα.
Οι εικόνες με τη γυναίκα που τρώει νυχτερίδα με «ξυλάκια» έγιναν viral και δημοσιεύθηκαν και από ταμπλόιντ της Δύσης, που βλέπουν σε αυτήν την απόδειξη ότι αιτία της κρίσης είναι η όρεξη των Κινέζων για την κατανάλωση εξωτικών άγριων ζώων. Και, παρά το γεγονός ότι, όπως αποδείχθηκε τελικά, το βίντεο τραβήχτηκε από μπλόγκερ το 2016 στο αρχιπέλαγος του Παλάου στον Ειρηνικό, ελάχιστα ήταν τα μέσα που, εκ των υστέρων, διόρθωσαν την πληροφορία.
Vómitos negros, sopa de murciélago o mercados de animales salvajes donde se desató la epidemia: las paparruchas – o 'fake news' – se están expandiendo de forma tan viral como el mismo #coronavirus. » https://t.co/mb2ldCN0XS pic.twitter.com/xEYzNBArnk
— Primicias (@Primicias) January 30, 2020
Η αλήθεια είναι πως, παρά το γεγονός ότι η κινεζική γαστρονομική παράδοση θέλει την κατανάλωση συστατικών που σε άλλους τόπους θεωρούνται αηδιαστικά, ενώ και η πώληση ζώντων ζώων αποτελεί πηγή ανησυχίας, η νυχτερίδα δεν είναι συνηθισμένο έδεσμα.
«Κατακλυσμός» fake news υπάρχει και στην Αυστραλία, όπου διαμένει μια πολυπληθής κινεζική κοινότητα.
Την Δευτέρα 27/1, βουλευτής του Μπρισμπέιν προειδοποίησε τους ψηφοφόρους για πλαστή ανακοίνωση του υπουργείου Υγείας σχετικά με τους κινδύνους που προέρχονται από την μετακίνηση σε περιοχές με μεγάλη συγκέντρωση Κινέζων. «Τα fake news που μεταδίδονται από κρετίνους ρατσιστές προκαλούν αίσθημα φόβου και αβεβαιότητας», δήλωσε.
Ακροδεξιά sites «σπέρνουν» φόβο και αβεβαιότητα
Ακροδεξιά sites είναι μεταξύ εκείνων που εκμεταλλεύονται την επιδημία, όπως αποδεικνύει μία από τις πλαστές ειδήσεις, η οποία αφορά στην ύπαρξη εμβολίου κατά του νέου κινεζικού ιού με πατέντα 2015! Στην πραγματικότητα, η συγκεκριμένη πατέντα αφορά έναν ιό που εντοπίσθηκε στα πουλερικά.
Ο Χαλ Τέρνερ, παρουσιαστής ακροδεξιού ραδιοφωνικού σταθμού που υποστηρίζει ρατσιστικές θέσεις, έδωσε στην δημοσιότητα άρθρο που αναφέρει ότι 112.000 άνθρωποι έχουν ήδη πεθάνει στην Κίνα και ότι 2,8 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν τεθεί σε καραντίνα.
«Είναι μία κλασική διαδικασία που επιτρέπει την διάδοση φημών που εκκολάπτονται σε μία ατμόσφαιρα φόβου και αβεβαιότητας», εξηγεί ο Ρόμπερτ Μπαρτόλομιου, Νεοζηλανδός κοινωνιολόγος.
Οι εντυπωσιακοί τίτλοι των μέσων ενημέρωσης και η ιστορική έλλειψη εμπιστοσύνης απέναντι στην κινεζική κυβέρνηση διευκόλυναν την διάδοση φημών. «Αλλά, για πολλούς ανθρώπους, η κύρια πηγή ενημέρωσης είναι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ιδανικά για την διακίνηση ανεπιβεβαίωτων πληροφοριών», συμπληρώνει.
Αναμενόμενα, όλη αυτή η ανεξάντλητη ροή πλαστών πληροφοριών περιπλέκει την δουλειά των υγειονομικών αρχών. «Στην Ταϊβάν, οι άνθρωποι αρχίζουν να τηλεφωνούν στα νοσοκομεία και τις κρατικές υπηρεσίες, πλημμυρίζοντάς τα με ερωτήσεις και κινητοποιώντας πολύτιμους ανθρώπινους πόρους», λέει ο Κέβιν Χσούεν, στέλεχος του νοσοκομείου Cardinal Tien στην Ταϊπέι.
Διαβάστε επίσης: Κορωνοϊός: Η Ρωσία κλείνει τα σύνορα με την Κίνα κι ανακοινώνει κατάλογο φαρμάκων αντιμετώπισης
