Το TikTok έχει γίνει εργαλείο επιλογής για διακινητές λαθρομεταναστών, οι οποίοι χρησιμοποιούν την πλατφόρμα για να προσελκύσουν πελάτες και να διαφημίσουν τις υπηρεσίες τους.
Σύντομα βίντεο παρουσιάζουν λαθρομετανάστες να διασχίζουν ερήμους με παραλλαγές, αμαξίδια αμμόλοφων να κινούνται προς τα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού, οικογένειες με παιδιά να περνούν μέσα από ανοίγματα στον φράχτη. Ελικόπτερα, αεροπλάνα, θαλαμηγοί, τούνελ και τζετ σκι προβάλλονται ως μέσα μεταφοράς, με συνοδεία emojis και υποσχέσεις ασφαλούς διέλευσης.
Σε μια εποχή όπου οι νόμιμες οδοί προς τις ΗΠΑ έχουν περιοριστεί και οι εγκληματικές οργανώσεις αποκομίζουν τεράστια κέρδη από τη διακίνηση μεταναστών, οι διακινητές εκμεταλλεύονται τα social media για να προσεγγίσουν περισσότερους ανθρώπους. Μέσα από βίντεο που αγγίζουν τα όρια του φανταστικού, αναδεικνύεται το δίκτυο της παράνομης βιομηχανίας και οι αφηγήσεις που χρησιμοποιούν οι διακινητές για να προσελκύσουν όσους επιθυμούν να περάσουν τα σύνορα.
Μια νεαρή διακινητής, η Soary, περιγράφει πώς η τεχνολογία έχει αλλάξει τις μεθόδους των κυκλωμάτων. Ξεκίνησε να εργάζεται στη διακίνηση μεταναστών στα 19 της, όταν της προτάθηκε να μεταφέρει ανθρώπους με το φορτηγάκι της. Καθώς απέκτησε περισσότερες επαφές, άρχισε να συνδέει μετανάστες από όλη την Αμερική με δίκτυα διακινητών. Αρχικά έστελνε βίντεο μέσω WhatsApp στις οικογένειες των μεταναστών για να αποδείξει ότι είχαν φτάσει στον προορισμό τους. Σήμερα, τα ίδια βίντεο ανεβαίνουν στο TikTok.
Το TikTok δηλώνει πως απαγορεύει αυστηρά τη διακίνηση ανθρώπων και αναφέρει τέτοιο περιεχόμενο στις αρχές. Παρ’ όλα αυτά, τα κοινωνικά δίκτυα έχουν εξελιχθεί σε ισχυρό εργαλείο για τη διακίνηση, ειδικά μετά το 2017-2018, όταν οργανώθηκαν τα πρώτα μεγάλα καραβάνια λαθρομεταναστών μέσω WhatsApp. Αργότερα, οι διακινητές άρχισαν να διεισδύουν στις διαδικτυακές συνομιλίες και να χρησιμοποιούν Facebook και Instagram, μέχρι που το TikTok έγινε η κύρια πλατφόρμα διαφήμισης.
Οι μετανάστες συχνά καταγράφουν το επικίνδυνο ταξίδι τους, ανεβάζοντας βίντεο από τη ζούγκλα του Δαρείου που χωρίζει την Κολομβία από τον Παναμά ή από στιγμές μετά την απελευθέρωσή τους από καρτέλ που τους εκβίαζαν. Μια έρευνα του ΟΗΕ το 2023 έδειξε ότι το 64% των μεταναστών είχαν πρόσβαση σε smartphone και διαδίκτυο κατά τη διάρκεια του ταξιδιού τους. Από τότε, οι αγγελίες διακινητών στο TikTok εκτοξεύθηκαν.
Η Soary άρχισε να δημοσιεύει βίντεο με οικογένειες μεταναστών στις ΗΠΑ, καλυμμένα πρόσωπα και εικόνες από τα σύνορα, με λεζάντες όπως: «Περνάμε μέσω Ciudad Juárez, όπου κι αν είσαι. Πήδημα φράχτη, πεζοπορία ή μέσω τούνελ. Δεκτοί ενήλικες, παιδιά και ηλικιωμένοι». Άλλα βίντεο δείχνουν δέσμες χρημάτων, μεταναστές να σκαρφαλώνουν στον φράχτη τη νύχτα, ελικόπτερα και αεροπλάνα που υποτίθεται ότι χρησιμοποιούν οι διακινητές. Σε κάποιες σκηνές, κόβουν κάκτους στην έρημο για να δώσουν νερό στους μετανάστες. Πολλά συνοδεύονται από βαρύ μεξικανικό μουσικό υπόβαθρο, με στίχους που εξυμνούν τη διακίνηση.
Οι διακινητές προσαρμόζουν τις αναρτήσεις τους στις πολιτικές εξελίξεις των ΗΠΑ. Επί Μπάιντεν, διαφήμιζαν τη δυνατότητα των μεταναστών να αποκτήσουν άσυλο μέσω της εφαρμογής CBP One, που ο Τραμπ κατήργησε. Τώρα, υπό την αυστηρότερη πολιτική του Τραμπ, οι διακινητές επιχειρούν να καθησυχάσουν τους μετανάστες, υποστηρίζοντας ότι οι αμερικανικές αρχές έχουν δωροδοκηθεί.
Τα σχόλια στις αναρτήσεις είναι γεμάτα σημαίες και σύμβολα που χρησιμοποιούν οι διακινητές, όπως το emoji του κοτόπουλου, που σημαίνει «μετανάστης». Χρήστες ρωτούν για τιμές και λεπτομέρειες. Η Cristina, μια παράνομη μετανάστρια από το Zacatecas του Μεξικού, που εγκαταλείφθηκε από τον διακινητή της στα σύνορα, βρήκε νέο διακινητή σε λιγότερο από μισή ώρα ψάχνοντας στο TikTok. Τελικά, εμπιστεύτηκε τη Soary, επειδή ήταν γυναίκα και ανέβαζε βίντεο οικογενειών – μια τακτική που η ίδια η διακινητής παραδέχεται ότι χρησιμοποιεί για να κερδίσει την εμπιστοσύνη των μεταναστών.
Ωστόσο, τα ίδια βίντεο συχνά χρησιμοποιούνται από απατεώνες, που κλέβουν υλικό άλλων διακινητών για να εξαπατήσουν λαθρομετανάστες. Άλλοι αναγκάζουν τους λαθρομετανάστες να καταγράφουν βίντεο που δείχνουν πως έφτασαν ασφαλείς, ακόμα κι αν αυτό δεν ισχύει. Οι αρχές και διεθνείς οργανισμοί, όπως ο ΟΗΕ, ανησυχούν για την αυξανόμενη πολυπλοκότητα αυτών των κυκλωμάτων, που καθιστούν πιο δύσκολη την καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης ανθρώπων.
Το Φεβρουάριο, οι μεξικανικές αρχές ανακοίνωσαν έρευνα για ένα δίκτυο λογαριασμών που διαφήμιζαν διαβάσεις μέσω ενός τούνελ κάτω από τα σύνορα Ciudad Juárez – El Paso, χωρίς όμως να αποκαλύψουν λεπτομέρειες. Παρά τις έρευνες, καθημερινά ανεβαίνουν εκατοντάδες νέα βίντεο στο TikTok, που προβάλλουν φορτηγά να διασχίζουν τα σύνορα, δεσμίδες χρημάτων και μεταναστές με καλυμμένα πρόσωπα να δηλώνουν πως πέρασαν με ασφάλεια. «Συνεχίζουμε να περνάμε και δεν φοβόμαστε», γράφει ένας από τους διακινητές.
