Σήμερα, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία εισέρχεται σε μία από τις πλέον ιεροπρεπείς και ιστορικές διαδικασίες της: το Κονκλάβιο για την εκλογή του νέου Πάπα. Μια τελετουργία που έχει τις ρίζες της στον Μεσαίωνα, με σκηνικό τη διάσημη Καπέλα Σιξτίνα και πρωταγωνιστές 133 καρδινάλιους από 70 χώρες, οι οποίοι, από σήμερα, καλούνται να εκλέξουν τον 267ο Ποντίφικα της Εκκλησίας μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου τον περασμένο μήνα.
Το πρωί ξεκίνησε με τη δημόσια τέλεση Θείας Λειτουργίας στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, ένα τελετουργικό γεμάτο δέος και σιωπηλή προσδοκία. Κατόπιν, οι καρδινάλιοι –με τα πορφυρά άμφιά τους, σύμβολο εξουσίας αλλά και μαρτυρίου– πέρασαν το κατώφλι της Καπέλα Σιξτίνα, όπου και σφραγίστηκαν, κυριολεκτικά και συμβολικά, από τον έξω κόσμο. Εκεί, κάτω από την εκπληκτική οροφή του Μιχαήλ Αγγέλου, ξεκίνησε το κονκλάβιο – μια λέξη που σημαίνει «με κλειστές πόρτες», και που εδώ αποκτά την πλήρη της έννοια.
Η απομόνωση των καρδιναλίων είναι απόλυτη. Δεν επιτρέπεται καμία επικοινωνία, ούτε με τον Τύπο ούτε με τις οικογένειες ή το προσωπικό τους. Ούτε τηλέφωνα, ούτε διαδίκτυο, ούτε ηλεκτρονικές συσκευές. Η τεχνολογία αξιοποιείται μόνο για να αποτρέψει οποιαδήποτε διαρροή. Όλα για τη διαφύλαξη του απορρήτου της ιερής αυτής διαδικασίας.
Το τελετουργικό της ψηφοφορίας
Η πρώτη ψηφοφορία πραγματοποιείται σήμερα και, αν δεν αναδείξει νέο Πάπα -κάτι που δεν έχει συμβεί εδώ και αιώνες- θα ακολουθήσουν μέχρι και τέσσερις ψηφοφορίες την ημέρα, δύο το πρωί και δύο το απόγευμα. Ο μαύρος καπνός που θα υψώνεται από την καμινάδα της Καπέλα Σιξτίνα θα σημαίνει πως δεν υπήρξε απόφαση. Όταν, όμως, αναδυθεί λευκός καπνός και οι καμπάνες του Αγίου Πέτρου αρχίσουν να ηχούν, ο κόσμος θα γνωρίζει: η Εκκλησία των 1,4 δισεκατομμυρίων έχει νέο ηγέτη.
Για να εκλεγεί Πάπας, ένας υποψήφιος πρέπει να συγκεντρώσει την αυστηρή πλειοψηφία των δύο τρίτων –τουλάχιστον 89 ψήφους από τους 133 καρδινάλιους εκλέκτορες. Οι τελευταίες δέκα εκλογές διήρκεσαν κατά μέσο όρο λίγο πάνω από τρεις ημέρες, ενώ η ταχύτερη, το 2013, ολοκληρώθηκε σε μόλις δύο.
Ένα σώμα που καθρεφτίζει τον παγκόσμιο Καθολικισμό
Η φετινή Σύνοδος χαρακτηρίζεται από τη μεγαλύτερη γεωγραφική ποικιλομορφία που έχει υπάρξει. Οι καρδινάλιοι προέρχονται από κάθε ήπειρο –από την Αφρική και την Ασία έως τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη– σε μια σύνθεση που φανερώνει την παγκόσμια εμβέλεια της Εκκλησίας, αλλά και την προσπάθεια του Πάπα Φραγκίσκου να την «αποευρωποιήσει». Το 80% των εκλεκτόρων έχει διοριστεί από τον ίδιο τον Φραγκίσκο, ενισχύοντας το ενδεχόμενο να επιλεγεί κάποιος που θα συνεχίσει το μεταρρυθμιστικό του έργο.
Ωστόσο, η έκβαση παραμένει αβέβαιη. Το σώμα εμφανίζεται διχασμένο ανάμεσα σε όσους επιθυμούν συνέχιση του προοδευτικού οράματος του Πάπα Φραγκίσκου – με έμφαση στη φροντίδα για τους φτωχούς, την οικολογία και τον διαθρησκευτικό διάλογο – και σε όσους θέλουν επιστροφή σε πιο παραδοσιακές, θεολογικές αρχές.
Τα βιογραφικά των υποψηφίων
Πιέτρο Παρολίν (Ιταλία)
Ηλικία: 70 ετών
Ιδιότητα: Καρδινάλιος, Κρατικός Γραμματέας της Αγίας Έδρας
Προφίλ: Ο Παρολίν θεωρείται ο πιο ισχυρός άνδρας στο Βατικανό μετά τον Πάπα. Διπλωμάτης καριέρας, με εμπειρία σε αποστολές στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική, είναι γνώστης των διεθνών σχέσεων και πρωταγωνιστής στις συμφωνίες του Βατικανού με την Κίνα. Αντιπροσωπεύει μια μορφή “ισορροπημένου προοδευτισμού” – φέρει το πνεύμα Φραγκίσκου αλλά με θεσμική σοβαρότητα.
Λουίς Αντόνιο Τάγκλε (Φιλιππίνες)
Ηλικία: 67 ετών
Ιδιότητα: Καρδινάλιος, Προϊστάμενος του Dicastery for Evangelization
Προφίλ: Ο “χαμογελαστός καρδινάλιος” από την Ασία. Θεωρείται ιδιαίτερα αγαπητός στους νέους και στους φτωχούς, με λόγο εμποτισμένο από συναίσθημα και ανθρωπιά. Υποστηρίζει την ενσωμάτωση των περιθωριοποιημένων και εκφράζει πλήρως το όραμα Φραγκίσκου για μια «Εκκλησία που βγαίνει έξω». Θεολογικά προοδευτικός, με απλότητα στην έκφραση και βαθιά πίστη.
Ζαν-Μαρκ Αβελίν (Γαλλία)
Ηλικία: 65 ετών
Ιδιότητα: Αρχιεπίσκοπος Μασσαλίας
Προφίλ: Ένας καρδινάλιος με έντονη φιλοσοφική παιδεία και εμβάθυνση στη διαθρησκειακή προσέγγιση, ειδικά με το Ισλάμ, γεγονός που αποκτά βαρύτητα στο μεταναστευτικό περιβάλλον της Μεσογείου. Υποστηρίζει μια Εκκλησία που διαλέγεται με τον σύγχρονο κόσμο χωρίς να χάνει την πνευματική της ταυτότητα.
Πέτερ Έρντο (Ουγγαρία)
Ηλικία: 72 ετών
Ιδιότητα: Καρδινάλιος, Αρχιεπίσκοπος Βουδαπέστης
Προφίλ: Αντιπροσωπεύει το πιο συντηρητικό ρεύμα της Εκκλησίας. Νομικός, με θεολογικό βάθος και μεγάλη επιρροή στην Κεντρική Ευρώπη. Υποστηρίζει σαφείς γραμμές στην ηθική διδασκαλία, ενώ δείχνει επιφυλακτικότητα απέναντι στις θεσμικές αλλαγές που ξεκίνησε ο Φραγκίσκος. Αν επιλεγεί, θα σημάνει επιστροφή στην πειθαρχία και στην παραδοσιακή ιεραρχία.
Ρόμπερτ Πρέβοστ (ΗΠΑ)
Ηλικία: 69 ετών
Ιδιότητα: Καρδινάλιος, επικεφαλής της Διεύθυνσης Επισκόπων (Dicastery for Bishops)
Προφίλ: Αμερικανός με διεθνή εμπειρία, καθώς υπηρέτησε για χρόνια στο Περού. Θεωρείται ισορροπημένος και οργανωτικός, με επιρροή στους κόλπους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας των ΗΠΑ. Αν και μετριοπαθής, διατηρεί καλή σχέση με τις μεταρρυθμιστικές πρωτοβουλίες. Θα μπορούσε να είναι υποψήφιος «συναίνεσης» σε περίπτωση αδιεξόδου.
Πιερμπατίστα Πιτσαμπάλλα (Ιταλία)
Ηλικία: 59 ετών
Ιδιότητα: Λατίνος Πατριάρχης Ιερουσαλήμ
Προφίλ: Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και «γεωπολιτικά φορτισμένα» πρόσωπα. Γνωρίζει άπταιστα την εβραϊκή και την αραβική, δραστηριοποιείται στην καρδιά του διαθρησκειακού διαλόγου και της χριστιανικής μαρτυρίας στη Μέση Ανατολή. Η εκλογή του θα σήμαινε ενίσχυση της παρουσίας της Εκκλησίας στα πιο ευαίσθητα θρησκευτικά και γεωπολιτικά μέτωπα.
Αυτές οι προσωπικότητες αντικατοπτρίζουν τις ποικίλες κατευθύνσεις που μπορεί να λάβει η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία: από τη συνέχιση της ποιμαντικής ευαισθησίας του Φραγκίσκου έως την ενδεχόμενη επιστροφή σε παραδοσιακές σταθερές.
Ο κόσμος παρακολουθεί –όχι μόνο για να μάθει ποιος θα είναι ο επόμενος Πάπας, αλλά για να διαγνώσει προς τα πού θα στραφεί η πυξίδα της Εκκλησίας. Η απόφαση, όταν έρθει, θα είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή αλλαγή ηγεσίας. Θα είναι δήλωση πορείας για το μέλλον της Καθολικής πίστης στον 21ο αιώνα.
Η επιλογή του νέου Πάπα δεν αφορά μόνο τους Καθολικούς. Ο Ποντίφικας είναι παγκόσμια ηθική αρχή, πνευματικός ηγέτης με επιρροή που αγγίζει πολιτικούς, διανοούμενους και θρησκευτικές κοινότητες πέρα από τα σύνορα της Εκκλησίας.
