Ξέρατε ότι η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησε να… υπερασπιστεί την αρχαία Κύπρο έναντι των Βρετανών ανασκαφέων;
Κι όμως, αυτό υποστηρίζει ένα ερευνητικό άρθρο που δημοσίευσε η Τουρκάλα Rehsan Yildiz στο Education and Society in the 21st Century, της ακαδημαϊκής πλατφόρμας DergiPark!
Η τουρκική προπαγάνδα για μία ακόμη φορά αποδεικνύεται μεθοδική και στοχευμένη…
- Τα βασικά σημεία της τουρκικής δημοσίευσης όπως τα μετέφερε η ιστοσελίδα turkiyetoday.com:
Τον 19ο αιώνα, καθώς οι ευρωπαϊκές αυτοκρατορίες επέκτειναν την επιρροή τους και τα μουσεία έτρεχαν να αποθηκεύσουν αρχαιότητες, το νησί της Κύπρου, που τότε βρισκόταν υπό οθωμανική κυριαρχία, έγινε βασικό πεδίο μάχης για αρχαιολογική εξερεύνηση.
Βρετανοί διπλωμάτες, συλλέκτες και μελετητές ηγήθηκαν εκτεταμένων ανασκαφών, μεταφέροντας χιλιάδες αρχαία αντικείμενα στο Λονδίνο και πέρα από αυτό, συχνά με ελάχιστη προσοχή στην προστασία της τοπικής κληρονομιάς.
Τα ευρήματα της Rehsan Yildiz, που δημοσιεύθηκαν στο Education and Society in the 21st Century, ρίχνουν φως στον ευρύ αντίκτυπο των βρετανικών αρχαιολογικών δραστηριοτήτων στην πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου.
Από τους Χετταίους μέχρι τους Οθωμανούς, η Κύπρος φιλοξενεί από καιρό ένα πλούσιο μωσαϊκό πολιτισμών. Ωστόσο, μέχρι το 1800, η αρχαία κληρονομιά της έγινε αντικείμενο του δυτικού πόθου.
Βρετανοί αρχαιολόγοι, καθοδηγούμενοι από ακαδημαϊκή φιλοδοξία και αυτοκρατορικό κύρος, άρχισαν να ανακαλύπτουν αντικείμενα από τοποθεσίες όπως η Σαλαμίνα, το Δάλι και το Κίτιον (σ.σ. η σημερινή Λάρνακα).
Μεταξύ των πιο δραστήριων προσωπικοτήτων ήταν ο Ρόμπερτ Χάμιλτον Λανγκ, ένας τραπεζίτης που έγινε εξερευνητής και λειτουργούσε με σημαντική ελευθερία χάρη στο διπλωματικό του καθεστώς.
Ο Λανγκ βοήθησε στη λαθραία μεταφορά τεράστιων αγαλμάτων και σπάνιων επιγραφών από το νησί στη Βρετανία, μερικές φορές μεταμφιέζοντάς τα σε πτώματα για να αποφύγει τους τελωνειακούς υπαλλήλους.
Ένα από τα πιο διάσημα επεισόδια έλαβε χώρα στο Δάλι (σ.σ. αρχαία Ταμασσός), όπου μια καταρρακτώδης βροχή το 1868 αποκάλυψε έναν πλούτο αρχαίας κεραμικής. Οι ντόπιοι χωρικοί ειδοποίησαν ξένους αρχαιολόγους, πυροδοτώντας μια φρενίτιδα δραστηριότητας. Βρετανικές, γαλλικές και αμερικανικές ομάδες έτρεξαν για να διεκδικήσουν τους θησαυρούς.
Ο Λουίτζι Πάλμα ντι Τσεσνόλα, Αμερικανός πρόξενος, γρήγορα ανήλθε σε εξέχουσα θέση. Συγκέντρωσε περισσότερα από 35.000 αντικείμενα —πολλά εξήχθησαν παράνομα— και τελικά τα πούλησε σε μεγάλα ιδρύματα όπως το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης.
Τα ευρήματα του Τσεσνόλα κατέλαβαν τέσσερις γκαλερί και έγιναν μερικά από τα πρώτα αποκτήματα του μουσείου.
Οθωμανική αντίσταση: Αγώνας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία προσπάθησε να ανακόψει την τάση μέσω μιας σειράς νομικών μεταρρυθμίσεων, γνωστών ως κανονισμοί Asar-i Atika, που θεσπίστηκαν το 1869 και το 1874. Αυτές στόχευαν στον έλεγχο των ανασκαφών και στη διασφάλιση ότι ένα μέρος των αντικειμένων θα παρέμενε εντός της αυτοκρατορίας.
Παρά τις προσπάθειες αυτές, η διπλωματική ασυλία, οι ασαφείς νόμοι και η δυτική πολιτική πίεση δυσκόλευαν την εφαρμογή τους.
Σε αρκετές περιπτώσεις, Οθωμανοί αξιωματούχοι όπως ο Σαΐντ Πασάς παρενέβησαν άμεσα, σταματώντας τις εξαγωγές αντικειμένων και ανακτώντας αγάλματα για μεταφορά στην Κωνσταντινούπολη.
Ωστόσο, ακόμη και αυτές οι επιτυχίες ήταν μερικές. Ο Τσεσνόλα και οι όμοιοί του συνέχισαν τις δραστηριότητές τους, με τη βοήθεια ξένων πρεσβειών και αποικιακών φιλοδοξιών.
