Η παγκόσμια οικονομία είναι ένα πολύπλοκο σύστημα αλληλεξαρτήσεων. Αλλά λίγα σημεία στον χάρτη συγκεντρώνουν τόση κρίσιμη σημασία για την ενέργεια, όσο τα Στενά του Ορμούζ. Κι όμως, παρ’ όλη τη σημασία τους, οι περισσότεροι τα αγνοούμε – μέχρι να απειληθεί το κλείσιμό τους.
Αν τα Στενά του Ορμούζ – από όπου διέρχεται σχεδόν το 20% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου – κλείσουν, ο κόσμος δεν θα έχει απλώς μια γεωπολιτική κρίση. Θα βρεθεί αντιμέτωπος με μια ενεργειακή καταιγίδα. Οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου θα εκτοξευτούν, το κόστος παραγωγής ρεύματος θα αυξηθεί δραματικά, και τελικά οι επιπτώσεις θα φτάσουν μέχρι το τελευταίο νοικοκυριό και την τελευταία μικρομεσαία επιχείρηση.
Και μόνο με την απειλή κλεισίματος αυτών των στενών, η τιμή του brent μέσα σε λίγα 24ωρα από την πυραυλική επίθεση του Ισραήλ κατά του Ιράν, αυξήθηκε κατά 7,5% , ενώ η τιμή του φυσικού αερίου στο κόμβο της Ολλανδίας πάνω από 8,5% με τάσεις να ξεπεράσει το όριο των 40 ευρώ η μεγαβατώρα.
Αυτό το σενάριο αποκαλύπτει μια σκληρή αλήθεια: η ενεργειακή μας εξάρτηση είναι τεράστια και επικίνδυνη. Ειδικά για χώρες όπως η Ελλάδα, που στηρίζονται σημαντικά σε εισαγόμενο φυσικό αέριο για την ηλεκτροπαραγωγή, μια τέτοια κρίση μεταφράζεται άμεσα σε αυξημένη χονδρική τιμή ρεύματος, δηλαδή πιο ακριβούς λογαριασμούς για τους πολίτες, μεγαλύτερη πίεση για τις επιχειρήσεις και αυξημένο κόστος σε όλη την οικονομία.
Αναρωτιέμαι λοιπόν: είναι αποδεκτό στον 21ο αιώνα να αφήνουμε ένα τόσο βασικό αγαθό, όπως η ενέργεια, έρμαιο γεωπολιτικών εντάσεων; Η απάντηση, κατά τη γνώμη μου, είναι ένα ξεκάθαρο όχι. Οι κυβερνήσεις οφείλουν να αντιληφθούν ότι η ενεργειακή ασφάλεια δεν είναι πολυτέλεια – είναι όρος επιβίωσης. Αυτό σημαίνει επιτάχυνση της μετάβασης σε εγχώριες πηγές ενέργειας , ανάπτυξη της αποθήκευσης πράσινης ενέργειας, διαφοροποίηση πηγών εφοδιασμού, και μακροπρόθεσμα, ενεργειακή αυτάρκεια.
Η Ελλάδα έχει ήλιο, έχει αέρα, έχει επιστήμονες, έχει δυνατότητες. Αυτό που συχνά της λείπει είναι πολιτική βούληση και σταθερό όραμα. Δεν μπορούμε κάθε φορά που μια κρίση χτυπά τη Μέση Ανατολή να τρέμουμε για το αν θα πληρώσουμε τον επόμενο λογαριασμό του ρεύματος. Δεν μπορούμε να μιλάμε για πράσινη ανάπτυξη και την ίδια στιγμή να εξαρτόμαστε από ένα σημείο στον χάρτη με έκταση μόλις 33 χιλιομέτρων.
Το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ μπορεί να προκαλέσει σημαντική αύξηση στην τιμή του φυσικού αερίου. Από αυτή τη θαλάσσια δίοδο περνά μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), κυρίως από το Κατάρ, έναν από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς παγκοσμίως. Αν διακοπεί η ροή αυτών των φορτίων, η προσφορά φυσικού αερίου μειώνεται, ενώ η ζήτηση παραμένει υψηλή, με αποτέλεσμα την άνοδο των τιμών. Επιπλέον, οι αγορές αντιδρούν έντονα σε γεωπολιτικές εντάσεις, και μόνο η απειλή για κλείσιμο των Στενών μπορεί να οδηγήσει σε ανατιμήσεις, λόγω φόβου για ενεργειακή αστάθεια. Τέλος, η άνοδος στις τιμές του πετρελαίου, που επίσης εξάγεται από την περιοχή, συχνά συμπαρασύρει και τις τιμές του φυσικού αερίου.
Το γεγονός ότι η γεωπολιτική κρίση χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά μπορεί να ανεβάσει τους λογαριασμούς ρεύματος στα ύψη δεν είναι απλώς άδικο· είναι σημάδι αδυναμίας. Σημάδι ότι η ενεργειακή μας πολιτική δεν βασίζεται σε ασφάλεια και αυτάρκεια, αλλά σε ένα παγκόσμιο ντόμινο συμφερόντων, εφοδιαστικών αλυσίδων και εύθραυστων ισορροπιών.
Μιχάλης Χριστοδουλίδης
Ενεργειακός Επιθεωρητής – Αναλυτής
Διπλ. Μηχανολόγος Μηχανικός ΑΠΘ
