Η Κομισιόν παρουσίασε την πρώτη της πρόταση για τον νέο επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ (2028-2035), ύψους 1,8 τρισ. ευρώ.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν τον χαρακτήρισε «πιο φιλόδοξο από ποτέ», «μεγαλύτερο, εξυπνότερο και πιο αιχμηρό». Όμως, πίσω από τις βαρύγδουπες δηλώσεις, αρχίζουν ήδη οι αντιδράσεις και οι γκρίνιες, με κράτη, ομάδες συμφερόντων και ευρωβουλευτές να παίρνουν θέσεις μάχης. Ακολουθεί μια αναλυτική ματιά σε όσους βγαίνουν κερδισμένοι – και όσους πλήττονται.
Χαμένοι
Αγρότες: Οι αγρότες είναι από τους πρώτους που φωνάζουν. Ο προϋπολογισμός για την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) μειώνεται σημαντικά, από 386,6 δισ. ευρώ σε μόλις 300 δισ. Και σαν να μην έφτανε αυτό, η ΚΑΠ χάνει την αυτονομία της και ενσωματώνεται σε ένα γενικό πακέτο για «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Συνεργασίας». Αυτό σημαίνει ότι τα κράτη μπορούν να διαθέσουν 300 δισ. για αγροτικά, αλλά όχι υποχρεωτικά. Οι αγροτικοί σύλλογοι που διαδηλώνουν στις Βρυξέλλες βλέπουν το μέτρο σαν πισώπλατη μαχαιριά.
Ο καπνός: Ο καπνός πλήττεται επίσης. Η ΕΕ προτείνει νέο φόρο σε προϊόντα καπνού (τσιγάρα, πούρα, e-cigarettes), με τα έσοδα (25-30 δισ. ετησίως) να πηγαίνουν στην αποπληρωμή του κοινού χρέους από την πανδημία. Οι τιμές πακέτων προβλέπεται να αυξηθούν κατά 1 έως 2 ευρώ. Πρώτη φορά μπαίνει και ελάχιστος φόρος στα ηλεκτρονικά προϊόντα νικοτίνης.
Το περιβάλλον: Η βιοποικιλότητα χάνει τη δική της ξεχωριστή γραμμή στον προϋπολογισμό. Η προηγούμενη δέσμευση για 10% ετήσια χρηματοδότηση μέχρι το 2027 ενσωματώνεται σε ένα γενικότερο κλιματικό πακέτο (35% του συνολικού προϋπολογισμού). Περιβαλλοντικές ΜΚΟ εκφράζουν φόβους ότι η φύση θα μείνει με ψίχουλα. Το πρόγραμμα LIFE απορροφάται κι αυτό από άλλα ταμεία, ενώ το χρηματοδοτικό κενό για τη βιοποικιλότητα υπολογίζεται ήδη στα 37 δισ. ευρώ ετησίως.
Κερδισμένοι
Ανατολική Ευρώπη: Οι ανατολικές χώρες παίρνουν το μεγαλύτερο μερίδιο. Περιοχές που συνορεύουν με την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία θα λάβουν πρόσθετα κονδύλια για ασφάλεια και οικονομική στήριξη. Η Ουκρανία μπαίνει κι αυτή στο κάδρο με 100 δισ. ευρώ για ανοικοδόμηση και ένταξη στην ΕΕ.
Ενέργεια: Οι καταναλωτές ενέργειας επωφελούνται από ένα τεράστιο πακέτο για την αναβάθμιση των ηλεκτρικών δικτύων. Ο στόχος είναι να μειωθούν οι λογαριασμοί και να περιοριστεί η εξάρτηση από ακριβή ενέργεια. Το πρόγραμμα Connecting Europe Facility αυξάνει τον ενεργειακό του προϋπολογισμό από 6 σε 30 δισ., ενώ το νέο «Ταμείο Ανταγωνιστικότητας» των 410 δισ. θα στηρίξει τις επενδύσεις σε υποδομές.
Τεχνολογία: Οι ψηφιακές τεχνολογίες βλέπουν πενταπλασιασμό στη χρηματοδότηση, με 54,8 δισ. ευρώ να κατευθύνονται σε έρευνα και καινοτομία, ιδίως γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη. Το ψηφιακό στοιχείο αποτελεί πυλώνα του νέου αναπτυξιακού μοντέλου της ΕΕ, μαζί με την άμυνα, την ενέργεια και την ανταγωνιστικότητα.
Άμυνα: Ο τομέας της άμυνας γνωρίζει έκρηξη: ο προϋπολογισμός ανεβαίνει στα 131 δισ. ευρώ – πενταπλάσια αύξηση σε σχέση με το σήμερα. Θα χρηματοδοτηθούν χωριστά και επιπλέον μέτρα για στρατιωτική ετοιμότητα και βιομηχανική ενίσχυση του τομέα.
Πολιτισμός: Στην έρευνα και τον πολιτισμό, το πρόγραμμα Horizon Europe σχεδόν διπλασιάζεται, φτάνοντας τα 175 δισ. ευρώ, ενώ το Erasmus+ ενισχύεται κατά 50% (πάνω από 40 δισ.). Εγκαινιάζεται και το νέο πρόγραμμα «AgoraEU» με 8,6 δισ. για πολιτισμό, μέσα ενημέρωσης και κοινωνία των πολιτών.
Αβέβαιη κατάληξη
Η στρατιωτική κινητικότητα ενισχύεται στα χαρτιά με 17,7 δισ., όμως αυτό είναι πολύ κάτω από τα 75-100 δισ. που είχε ζητήσει ο Επίτροπος Μεταφορών Απόστολος Τζιτζικώστας. Παρά την αύξηση, οι υποδομές διπλής χρήσης (πολιτικής και στρατιωτικής) συνεχίζουν να υποχρηματοδοτούνται.
Οι περιφέρειες και πόλεις μένουν μετέωρες. Η συνοχή, που παραδοσιακά στήριζε τις φτωχότερες περιοχές της ΕΕ, δεν έχει πια ξεχωριστή ενότητα. Υπόσχονται 218 δισ. για τις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές, αλλά τίποτα δεν εγγυάται ανάλογη στήριξη για την υπόλοιπη Ευρώπη. Πολλοί ανησυχούν ότι η εξουσία διαχείρισης μεταφέρεται στις εθνικές κυβερνήσεις, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε πολιτικές πιέσεις και αδικίες στην κατανομή των πόρων.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ για μετά το 2028 ξεκινά με φιλόδοξες εξαγγελίες αλλά και εμφανείς συγκρούσεις συμφερόντων. Οι επόμενοι μήνες θα δείξουν αν τελικά η Ένωση θα καταφέρει να συνδυάσει ανάπτυξη, κοινωνική συνοχή και γεωπολιτική αυτονομία — ή αν θα πληρώσει το τίμημα των περικοπών και των νέων ισορροπιών.
Δείτε Επίσης:
