Ντένζελ Ουάσινγκτον – Μπαράκ Ομπάμα: Δύο παράλληλες διαδρομές

Ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα είναι ξανά στα φώτα της δημοσιότητας ύστερα από τις πρόσφατες αποκαλύψεις που έκανε η επικεφαλής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ, Τούλσι Γκάμπαρντ. Εμάς εδώ όμως θα μας απασχολήσει για έναν διαφορετικό λόγο. Για τον συσχετισμό της πολιτικής του καριέρας με την καλλιτεχνική πορεία του Ντένζελ Ουάσινγκτον. Πώς μπορεί δηλαδή η φιλμογραφία ενός μεγάλου ηθοποιού να αντικατοπτρίζει την πολιτική πορεία ενός ιστορικού προέδρου;

• του Νίκου Γκλεζάκου

Ο Ντένζελ Ουάσινγκτον και ο Μπαράκ Ομπάμα, δύο ισχυρές μορφές της σύγχρονης αφροαμερικανικής ταυτότητας, ακολουθούν παράλληλες διαδρομές. Ο ένας στον κινηματογράφο, ο άλλος στην πολιτική. Με βάση τη φιλμογραφία λοιπόν θα δούμε τον συσχετισμό σε χρονικές περιόδους που αντιστοιχούν στις φάσεις της πολιτικής διαδρομής του Ομπάμα. Θα αφήσουμε να φανεί το πώς οι ρόλοι του Ντένζελ Ουάσινγκτον αντανακλούν, προοικονομούν ή σχολιάζουν παράλληλες θεματικές στη διαδρομή του Ομπάμα.

Οι τέσσερις περίοδοι

Εάν προσπαθήσουμε να αναλύσουμε την συσχέτιση των δύο πρωταγωνιστών μας θα τη χωρίζαμε σε τέσσερις περιόδους.

1. Πριν την ανάδυση του Ομπάμα (1992–2003)

Είναι η εποχή της πολιτισμικής προετοιμασίας του εδάφους. Θα μπορούσε να έχει τίτλο «Ο Μαχητής και ο Οραματιστής».

Την περίοδο 1992–2003 ο Ουάσινγκτον ενσαρκώνει δυναμικούς χαρακτήρες όπως ο Malcolm X και ο Hurricane, ενώ ο Ομπάμα ξεκινά ως ακτιβιστής και καθηγητής δικαίου στο Σικάγο.

1992 – Malcolm X: Ο Ουάσινγκτον ενσαρκώνει τον πιο έντονο, πολιτικοποιημένο αφροαμερικανό ηγέτη του 20ού αιώνα. Η ταινία λειτουργεί ως σύμβολο της μαύρης συνείδησης. Ο Ομπάμα τότε νεαρός νομικός, εμπνέεται από αυτό το πολιτικό κλίμα. Στην ταινία Malcolm X, ο Ουάσινγκτον αποδίδει με ένταση τη ρητορική και την ιδεολογική μεταμόρφωση του Μάλκολμ. Η εμβληματική σκηνή όπου βαδίζει προς τον θάνατο με αξιοπρέπεια αντικατοπτρίζει τον μαχητή της κοινωνικής συνείδησης.

“We didn’t land on Plymouth Rock – the rock was landed on us!”

Την ίδια περίοδο, ο Ομπάμα αναπτύσσει την κοινότητα επιρροής του στο Σικάγο, διδάσκοντας Συνταγματικό Δίκαιο. Μια πιο ήπια αλλά ουσιαστική ηγετική διαδρομή.

1995 – Devil in a Blue Dress, Virtuosity. Πολύπλευροι ρόλοι, μυστήριο, δυστοπία, κοινωνική ένταση για τους ρόλους του ηθοποιού. Η μαύρη ανδρική φιγούρα εμφανίζεται σύνθετη, όχι μονοδιάστατη. Το ίδιο επιχειρεί αργότερα να κάνει ο Ομπάμα στην πολιτική του αφήγηση.

1999 – The Hurricane. Ένας αδίκως φυλακισμένος μποξέρ. Αντηχεί την αφήγηση για το δικαστικό σύστημα που καταπιέζει τους μαύρους. Θέμα που θα αναδείξει και ο Ομπάμα στο μέλλον.

2001 – Training Day. Ρόλος Όσκαρ για τον ηθοποιό. Διεφθαρμένος αστυνομικός σε ρόλο ανατροπής. Ο Ουάσινγκτον κερδίζει τον «λευκό» θεσμό των Όσκαρ παίζοντας έναν αντι-ήρωα. Παράδοξη νίκη όπως ακριβώς η πολιτική ανέλιξη Ομπάμα σε ένα «σύστημα» που συχνά απέκλειε τους μαύρους.

2002 – Antwone Fisher. Ο Ουάσιγκτον εδώ σκηνοθετεί κιόλας. Ενσαρκώνει έναν ενσυναίσθητο ψυχίατρο. Προώθηση εσωτερικής συμφιλίωσης. Ο Ομπάμα χρησιμοποιεί ανάλογη ρητορική, συμφιλίωση, ψυχραιμία, ακρόαση του άλλου.

 2. Άνοδος Ομπάμα (2004–2008)

Η εποχή που διαμορφώνονται η ρητορική και η ηγεσία. Θα μπορούσαμε να της δώσουμε τον τίτλο «Η Ανάδυση της Ηγεσίας».

Με το The Great Debaters και τον ρόλο του ως παιδαγωγός, ο Ουάσινγκτον προαναγγέλλει το ρητορικό ύφος και την έμπνευση του Ομπάμα, ο οποίος ετοιμάζει την προεδρική του καμπάνια. Στο The Great Debaters, ο Ουάσινγκτον ενσαρκώνει τον καθηγητή Μέλβιν Τόλσον, που μαθαίνει σε μαύρους φοιτητές να διεκδικούν τον λόγο και την αλήθεια.

“We do what we have to do in order to do what we want to do.”

Την ίδια στιγμή, ο Ομπάμα με την ομιλία του στο συνέδριο των Δημοκρατικών το 2004 καθιερώνεται ως ο “καθηγητής της πολιτικής ρητορικής”.

2004 – Man on Fire.  Ο ηθοποιός παρουσιάζει έναν οργισμένο φρουρό που μετατρέπεται σε σωτήρα. Παρότι βίαιος, ο χαρακτήρας εξιλεώνεται μέσω της αυτοθυσίας. Θέμα που αργότερα απαντάται στον πολιτικό ρεαλισμό του Ομπάμα.

2007 – The Great Debaters.  Κάνα σκηνοθεσία για τον Ουάσιγκτον. Υποδιεται έναν εκπαιδευτικό ο οποίος προωθεί μέσω της ρητορικής την κοινωνική δικαιοσύνη. Κατά την ίδια περίοδο, ο Ομπάμα χτίζει την προεδρική του καμπάνια στην «δύναμη του λόγου». Απόλυτη αντιστοιχία.

3. Η προεδρία Ομπάμα (2009–2016)

Η εποχή του περάσματος από την ελπίδα στη φθορά και την ωριμότητα. Θα είχε τίτλο «Η Σκληρή Πραγματικότητα της Εξουσίας».

Ο Ομπάμα, ως Πρόεδρος, αντιμετώπισε συγκρούσεις ανάμεσα στην αρχή και στον ρεαλισμό, επιθέσεις με drones, Guantanamo, φυλετικές ταραχές. Όλα σε αντιπαραβολή με το αρχικό του μήνυμα ελπίδας.

Η πολυπλοκότητα ρόλων όπως στο Flight και The Equalizer αντικατοπτρίζει το βάρος των αποφάσεων του Ομπάμα κατά την προεδρία του.

2010 – The Book of Eli. Ο Ουάσιγκτον ως ένας τυφλός προστάτης ιερής γνώσης. Αλληγορικός ρόλος «μεσσία». Ο Ομπάμα στα πρώτα χρόνια της προεδρίας φέρει «θεϊκές» προσδοκίες.

2012 – Flight. Ο ηθοποιός σε ρόλο ενός πιλότου με ηθικά βάρη και εθισμό. Αντικατοπτρίζει τη σταδιακή απομυθοποίηση. Ο Ομπάμα αντιμετωπίζει κριτική για την υπόθεση με τα drones, αποτυχία στις προσδοκίες. Στο Flight, η σκηνή όπου ο πιλότος παραδέχεται τελικά την αλήθεια, παρότι αυτό θα του στοιχίσει, είναι χαρακτηριστική της ηθικής ευθύνης. Η τελική σκηνή στο δικαστήριο είναι ενδεικτική. Μια εξομολόγηση ως λύτρωση.

2014 – The Equalizer. Δικαιοσύνη από το περιθώριο, vigilante με κώδικα. Ο Ομπάμα στρέφεται σε εκτελεστική δράση λόγω πολιτικού αδιεξόδου στο Κογκρέσο.

4. Μετά την προεδρία (2016–σήμερα)

Ο σοφός, ο παρατηρητής, ο αφηγητής. Ένας καλό τίτλος θα ηταν «Κληρονομιά και Παρακαταθήκη».

Ο Ουάσινγκτον στρέφεται σε ώριμους ρόλους όπως στο Fences. Ο Ουάσινγκτον δεν προσπαθεί να σώσει τον κόσμο, προσπαθεί να καταλάβει τον εαυτό του. Ενώ ο Ομπάμα, μέσω του Obama Foundation και της συγγραφικής δραστηριότητας, λειτουργεί ως μέντορας και αφηγητής της εποχής του. Ο Ομπάμα, με το A Promised Land (2020) και το Obama Foundation, μετατρέπεται από ηγέτης σε αφηγητής. Το βάρος δεν είναι πια η εξουσία, αλλά η εξήγηση.

2016 – Fences. Άλλη μια σκηνοθετική απόπειρα του Ουάσιγκτον και πρωταγωνιστεί φυσικά. Μια προσωπική, θεατρική εμβάθυνση. Ο Ομπάμα δημοσιεύει τα απομνημονεύματά του, το “A Promised Land” και στρέφεται στην προσωπική ανασκόπηση. Το Fences, βασισμένο στο θεατρικό έργο του Ογκαστ Γουίλσον, είναι μια εσωτερική κατάθεση του πατρικού τραύματος και της μετάνοιας.

“I gave you everything I had!” – μια κραυγή πατρικής αυτογνωσίας.

2018 – The Equalizer 2.  Εκδίκηση με προσωπική σύνδεση, πιο σιωπηλός ήρωας. Παρομοίως, ο Ομπάμα αποσύρεται από την πρώτη γραμμή αλλά παρεμβαίνει σε κρίσιμα θέματα (π.χ. δημοκρατία, φυλετική δικαιοσύνη).

2021 – The Little Things. Ο ήρωας είναι ένας καταβεβλημένος ντετέκτιβ που κυνηγά την αλήθεια μέσα από το σκοτάδι. Ο Ομπάμα σχολιάζει την Αμερική του Τραμπ με τόνο ηθικής απογοήτευσης και προβληματισμού.

Οι παράλληλες διαδρομές

Η τέχνη και η πολιτική δεν συμβαδίζουν πάντα, αλλά στην περίπτωση αυτών των δύο ανδρών, φαίνεται πως μοιράζονται ένα κοινό αφήγημα. Ο τελικός συσχετισμός είναι εύκολος. Την περίοδο της Προετοιμασίας (1990), το κινηματογραφικό αρχέτυπο του Ουάσινγκτον είναι ένας μαχητής σύμβολο ταυτότητας. Η πολιτική δυναμική του Ομπάμα την ίδια περίοδο είναι ενός νεαρού διανοούμενου κοινωνικού αγωνιστή.

Την περίοδο της Ανάδυσης (2000–2008), ο ηθοποιός υποδύεται έναν ρήτορα, παιδαγωγό, ηγέτη. Ενώ ο πολιτικός χτίζει την εικόνα του, «Ελπίδα και Αλλαγή». Την εποχή της Σύγκρουσης και της Εξουσία (2009–2016), ο Ουάσινγκτον είναι ένας μοραλιστής σε κρίση, πράκτορας, προστάτης. Είναι η εποχή που ο Ομπάμα στην εξουσία κάνει συμβιβασμούς, είναι η εποχή της απομυθοποίησης του.

Την περίοδο της Παρακαταθήκη (2017– έως σήμερα), ο ηθοποιός έχει περάσει στο στάδιο της ωριμότητα, είναι σκηνοθέτης. Ο Ομπάμα είναι απολογητής, ιδρυτής του Obama Foundation, συγγραφέας, mentor.

Δείτε επίσης:

• Ομολογία-σοκ για τον Μάθιου Πέρι: Γιατρός παραδέχτηκε πως του χορήγησε κεταμίνη ενώ γνώριζε τον εθισμό του
• Το τελευταίο βίντεο με τον Όζι Όσμπορν – Περνούσε χρόνο με την οικογένειά του