Οι γεωπολιτικές εξελίξεις των τελευταίων μηνών αναδεικνύουν τη Ρωσία ως κυρίαρχο παίκτη στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Ευρώπη, διαμορφώνοντας έναν νέο χάρτη ισχύος. Η πτώση του καθεστώτος Άσαντ τον Δεκέμβριο του 2024 και οι συνεχιζόμενες επιτυχίες στην Ουκρανία τοποθετούν τη Μόσχα σε θέση ισχύος, εκμεταλλευόμενη ευκαιρίες που αρχικά δεν ήταν προφανείς.
Η κατάρρευση της Δαμασκού φάνηκε αρχικά ως πλήγμα για τη Ρωσία, η οποία στήριζε επί χρόνια το καθεστώς Άσαντ. Ωστόσο, η Μόσχα όχι μόνο διατήρησε την παρουσία της στη Συρία, αλλά κατάφερε να επωφεληθεί από το νέο γεωπολιτικό τοπίο.
Οι στρατιωτικές βάσεις της στη Ταρτούς και τη Χμεϊμίμ παραμένουν πλήρως λειτουργικές, παρά τις αρχικές ανησυχίες για την τύχη τους. Ακόμη πιο σημαντικό, η Ρωσία έχει δημιουργήσει ένα νέο πλαίσιο συνεργασιών, τοποθετώντας τον εαυτό της ως κεντρικό πυλώνα σταθερότητας στην περιοχή.
Η «απρόσμενη» σύγκλιση με το Ισραήλ
Μια από τις πιο αξιοσημείωτες εξελίξεις είναι η σύμπνοια συμφερόντων μεταξύ Ρωσίας και Ισραήλ στη νότια Συρία. Το Ισραήλ, που παλαιότερα ανησυχούσε για τη ρωσική παρουσία κοντά στα σύνορά του, πλέον την αντιλαμβάνεται ως εγγύηση σταθερότητας. Η προοπτική ρωσικής επιτήρησης στη νότια Συρία ευθυγραμμίζεται με τις ισραηλινές προτεραιότητες για ασφάλεια και περιορισμό απειλών.
Αυτή η σύγκλιση δεν είναι τυχαία. Από το 2018, η Ρωσία διατηρεί πολιτοφυλακές κατά του HTS (Hay’at Tahrir al-Sham) στο νότο, ενώ το 2024 ενίσχυσε τις θέσεις επιτήρησης κοντά στο κατεχόμενο Γκολάν, πριν από την επίθεση του HTS στο Χαλέπι τον Νοέμβριο. Ο απελπισμένος Τζολάνι, φαίνεται πλέον να εκλιπαρεί για την Ρωσική εμπλοκή στο νότο, ώστε να γλιτώσει από την πολεμική αντιπαράθεση με το Ισραήλ αλλά και τους Δρούζους.
Ουκρανία: Ενίσχυση της Ρωσικής Θέσης
Στην Ουκρανία, η Ρωσία εντείνει την πίεση στο πεδίο της μάχης. Σύμφωνα με το Council on Foreign Relations, οι ρωσικές δυνάμεις κατέγραψαν σημαντικές εδαφικές προόδους, καταλαμβάνοντας κατά μέσο όρο 5,5 τετραγωνικά μίλια ημερησίως τον Μάιο του 2025—διπλάσιο ρυθμό σε σχέση με τον Απρίλιο.
Η στρατιωτική αυτή πίεση συμπίπτει με τις διαπραγματεύσεις ειρήνης υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, ενισχύοντας τη διαπραγματευτική θέση της Ρωσίας. Η Μόσχα φαίνεται να αξιοποιεί τις επιτυχίες της για να εξασφαλίσει ευνοϊκούς όρους σε οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία. Είναι βέβαιο σύμφωνα με αναλυτές, ότι ο Τραμπ με τον Πούτιν βρίσκονται σε απόλυτη σύμπνοια τόσο στο μέτωπο της Συρίας, όσο και στο πεδίο διαπραγμάτευσης για την Ουκρανία.
Οι εξελίξεις αυτές καταδεικνύουν τη μετάβαση της Ρωσίας από ιδεολογικό υποστηρικτή συγκεκριμένων καθεστώτων σε ευέλικτο, πραγματιστή. Στη Συρία, η Μόσχα προκρίνει την προσέγγιση της χώρας με τη Σαουδική Αραβία και την ομαλοποίηση σχέσεων με το Ισραήλ, αντί να επιμένει στη στήριξη μιας κυβέρνησης που εμπόδιζε τους στόχους της. Η νέα συριακή ηγεσία υπό τον πανικόβλητο Τζολάνι, που αναζητά ρωσικά όπλα και προστασία, δημιουργεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για τη Μόσχα.
Οι εξελίξεις στέλνουν ένα σαφές μήνυμα: τα ρωσικά συμφέροντα υπερισχύουν κάθε συμμαχίας. Παράλληλα, υποδηλώνουν ότι οι σχέσεις Ρωσίας και ΗΠΑ μπορεί να μην είναι τόσο ανταγωνιστικές όσο φαίνονται. Μια πιθανή συμφωνία για την «επιτήρηση» της Συρίας, στο πλαίσιο ευρύτερων διαπραγματεύσεων για την Ουκρανία, δεν φαντάζει πλέον απίθανη.
Λίγες ώρες πριν την έναρξη των διαπραγματεύσεων στην Αλάσκα, το 2025 αναδεικνύεται σε έτος στρατηγικών επιτυχιών για τη Ρωσία. Στη Συρία, μετέτρεψε μια φαινομενική ήττα σε ευκαιρία, ενώ στην Ουκρανία ενισχύει τη θέση της μέσω εδαφικών κερδών. Αυτό το «διπλό χτύπημα» αντικατοπτρίζει την ωριμότητα της ρωσικής διπλωματίας, που προσαρμόζεται έξοχα στις μεταβαλλόμενες συνθήκες. Εάν οι τάσεις αυτές συνεχιστούν, η Ρωσία μπορεί να αναδειχθεί ως ο αδιαμφισβήτητος νικητής των κρίσεων του 2024-2025, πετυχαίνοντας έναν διπλό θρίαμβο σε Συρία και Ουκρανία.
