Η ιδιωτικότητα βορά στην τεχνητή νοημοσύνη από την ΕΕ

Οι χαρτογιακάδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι έτοιμοι να θυσιάσουν ακόμα και τους πλέον πολύτιμους κανόνες περί απορρήτου (ιδιωτικότητα) για χάρη της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI), καθώς επιδιώκουν να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις στην Ευρώπη μειώνοντας τη γραφειοκρατία.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα παρουσιάσει ένα πακέτο μέτρων, «digital omnibus» (Ψηφιακό Γενικό Πρόγραμμα), αργότερα αυτόν τον μήνα για να απλοποιήσει πολλούς από τους τεχνολογικούς νόμους της.

Η εκτελεστική εξουσία έχει επιμείνει ότι μειώνει το υπερβολικό βάρος μόνο μέσω «στοχευμένων» τροποποιήσεων, αλλά προσχέδια εγγράφων που είδε το POLITICO, δείχνουν ότι οι αξιωματούχοι σχεδιάζουν εκτεταμένες αλλαγές στον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) προς όφελος των προγραμματιστών τεχνητής νοημοσύνης.

Η προτεινόμενη αναθεώρηση θα αποτελέσει πλεονέκτημα για τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με την Τεχνητή Νοημοσύνη, καθώς η Ευρώπη αγωνίζεται να παραμείνει οικονομικά ανταγωνιστική στην παγκόσμια σκηνή.

Αλλά το να αγγίξει κανείς τον εμβληματικό νόμο περί απορρήτου — που θεωρείται ως ο «τρίτος άξονας» της τεχνολογικής πολιτικής της ΕΕ — αναμένεται να προκαλέσει μια τεράστια πολιτική και… λόμπινγκ καταιγίδα στις Βρυξέλλες.

Η μετατόπιση της ΕΕ για την ιδιωτικότητα και οι κολοσσοί

«Είναι αυτό το τέλος της προστασίας των δεδομένων και της ιδιωτικότητας, καθώς την έχουμε υπογράψει στη συνθήκη της ΕΕ και στον χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων;» δήλωσε ο Γερμανός πολιτικός Γιαν Φιλίπ Άλμπρεχτ, ο οποίος ως πρώην μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν ένας από τους κύριους αρχιτέκτονες του GDPR.

«Η Κομισιόν θα πρέπει να γνωρίζει πλήρως ότι αυτό υπονομεύει δραματικά τα ευρωπαϊκά πρότυπα».

Η μετατόπιση των Βρυξελλών στο θέμα της ιδιωτικότητας έρχεται καθώς ανησυχεί για την φθίνουσα οικονομική δύναμη της Ευρώπης. Ο πρώην Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι  κατήγγειλε τον Γενικό Κανονισμό για την Προστασία Δεδομένων (GDPR) ως τροχοπέδη στην ευρωπαϊκή καινοτομία στην τεχνητή νοημοσύνη στην ιστορική έκθεσή του για την ανταγωνιστικότητα πέρυσι.

Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές απορρήτου έχουν ήδη «χαλάσει» το πάρτι τεχνητής νοημοσύνης των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών τα τελευταία χρόνια.

• Οι Meta, X και LinkedIn έχουν καθυστερήσει όλες την κυκλοφορία εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης στην Ευρώπη, μετά από παρεμβάσεις της Ιρλανδικής Επιτροπής Προστασίας Δεδομένων.
• Η Google αντιμετωπίζει έρευνα από την ίδια ρυθμιστική αρχή και προηγουμένως αναγκάστηκε να διακόψει την κυκλοφορία του chatbot Bard.
• Η ιταλική ρυθμιστική αρχή είχε προηγουμένως επιβάλει προσωρινά μπλοκαρίσματα στο ChatGPT της OpenAI και στο κινεζικό DeepSeek, λόγω ανησυχιών για την προστασία της ιδιωτικής ζωής.

Οι ίδιοι τεχνολογικοί γίγαντες προχωρούν δυναμικά στις ΗΠΑ, χωρίς έναν ισοδύναμο γενικό νόμο περί απορρήτου που να τους απαγορεύει να «τροφοδοτούν» την Τεχνητή Νοημοσύνη με δεδομένα πολιτών.

Αμολήστε τους λομπίστες

Η αρχική σύνταξη του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων την περίοδο 2012-2016 πυροδότησε μία από τις μεγαλύτερες προσπάθειες άσκησης πίεσης που έχουν δει ποτέ οι Βρυξέλλες.

Από την έναρξη ισχύος του το 2018, η ΕΕ έχει αποφύγει να τον τροποποιήσει, φοβούμενη ότι αυτό θα αναζωπυρώσει τον άγριο πόλεμο των λόμπι.

Τους τελευταίους μήνες, αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προσπάθησαν να προλάβουν τις ανησυχίες της αναθεώρησης του εγχειριδίου κανόνων περί απορρήτου. Επέμεναν ότι οι προτάσεις απλούστευσης δεν θα άγγιζαν τις υποκείμενες αρχές του GDPR.

Τώρα όμως που δημοσιοποιήθηκαν τα προσχέδια, οι ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών έχουν αρχίσει να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.

Η Κομισιόν «προσπαθεί κρυφά να υπερνικήσει όλους τους άλλους στις Βρυξέλλες», δήλωσε ο Μαξ Σρεμς, ιδρυτής της αυστριακής ομάδας απορρήτου Noyb — και διαβόητος ακτιβιστής για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στην Ευρώπη, ο οποίος βρισκόταν πίσω από δικαστικές υποθέσεις που κατέρριψαν σημαντικές συμφωνίες μεταφοράς δεδομένων με τις Ηνωμένες Πολιτείες στο παρελθόν.

«Αυτό αγνοεί κάθε κανόνα περί καλής νομοθεσίας, με τρομερά αποτελέσματα», είπε.

Ενώ η διαπραγμάτευση του GDPR χρειάστηκε χρόνια, η δημόσια διαβούλευση για το ψηφιακό omnibus ολοκληρώθηκε μόλις τον Οκτώβριο. Η Κομισιόν δεν έχει ετοιμάσει εκτιμήσεις επιπτώσεων που να συνοδεύουν τις προτάσεις της, καθώς λέει ότι οι αλλαγές είναι μόνο «στοχευμένες και τεχνικές».

Το όραμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κούρσα της Τεχνητής Νοημοσύνης έχει οδηγήσει σε μια «κακογραμμένη ‘γρήγορη βολή’ σε έναν εξαιρετικά περίπλοκο και ευαίσθητο τομέα», δήλωσε ο Σρεμς.

Χαλάρωση των κανόνων περί απορρήτου

Το προσχέδιο πρότασης που είδε το POLITICO δείχνει πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να φτάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να κατευνάσει τη βιομηχανία όσον αφορά την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Οι αλλαγές στο προσχέδιο θα δημιουργούσαν νέες εξαιρέσεις για τις εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης που θα τους επέτρεπαν να επεξεργάζονται νόμιμα ειδικές κατηγορίες δεδομένων (όπως θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις, εθνικότητα ή δεδομένα υγείας ενός ατόμου) για την εκπαίδευση και τη λειτουργία της τεχνολογίας τους.

Η Κομισιόν σχεδιάζει επίσης να αναδιατυπώσει τον ορισμό τέτοιων δεδομένων ειδικής κατηγορίας, στα οποία παρέχονται πρόσθετες προστασίες βάσει των κανόνων περί απορρήτου και ιδιωτικότητας.

Οι αξιωματούχοι θέλουν επίσης να επαναπροσδιορίσουν το τι συνιστά προσωπικό δεδομένο, λέγοντας ότι τα ψευδωνυμοποιημένα δεδομένα (όπου τα προσωπικά στοιχεία έχουν αποκρυφθεί, ώστε να μην μπορεί να αναγνωριστεί ένα άτομο) ενδέχεται να μην υπόκεινται πάντα στις προστασίες του GDPR, μια αλλαγή που αντικατοπτρίζει μια πρόσφατη απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου της ΕΕ.

Τέλος, θέλει να μεταρρυθμίσει τους «ενοχλητικούς κανόνες banner cookie» της Ευρώπης, εισάγοντας μια διάταξη στον GDPR που θα έδινε στους κατόχους ιστοσελίδων και εφαρμογών περισσότερες νομικές βάσεις για να δικαιολογήσουν την παρακολούθηση των χρηστών, πέρα ​​από την απλή λήψη της συγκατάθεσής τους.

Το προσχέδιο πρότασης μπορεί να αλλάξει πριν η Κομισιόν αποκαλύψει επίσημα τα σχέδιά της στις 19 Νοεμβρίου.

Μόλις παρουσιαστεί, το πακέτο omnibus πρέπει να εγκριθεί από τις χώρες της ΕΕ και τους νομοθέτες, οι οποίοι είναι ήδη έντονα διχασμένοι ως προς το εάν θα αγγίξουν την προστασία της ιδιωτικής ζωής.

Οι αντίθετες φωνές

Έγγραφα που είδε το POLITICO δείχνουν ότι η Εσθονία, η Γαλλία, η Αυστρία και η Σλοβενία ​​είναι σθεναρά αντίθετες σε οποιαδήποτε αναδιατύπωση του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Δεδομένων.

Η Γερμανία – που συνήθως θεωρείται μία από τις χώρες που ασπάζονται περισσότερο την ιδιωτικότητα – από την άλλη πλευρά, πιέζει για μεγάλες αλλαγές για να βοηθήσει την Τεχνητή Νοημοσύνη.

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το ζήτημα αναμένεται να διχάσει τις ομάδες. Η Τσέχα βουλευτής των Πρασίνων Μαρκέτα Γκρεγκόροβα δήλωσε ότι είναι «έκπληκτη και ανησυχεί» που ο GDPR ανοίγει ξανά.

Προειδοποίησε ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ευρωπαίων «πρέπει να έχουν μεγαλύτερο βάρος από τα οικονομικά συμφέροντα».

Αλλά η Φινλανδή κεντροδεξιά βουλευτής Όρα Σάλα -η οποία προηγουμένως ηγήθηκε του γραφείου άσκησης πίεσης της Meta στις Βρυξέλλες – δήλωσε ότι θα «καλωσορίσει θερμά» την πρόταση «εάν γίνει σωστά», καθώς θα μπορούσε να προσφέρει νομική ασφάλεια για τις εταιρείες Τεχνητής Νοημοσύνης.

Η Σάλα τόνισε ότι η Επιτροπή θα πρέπει να «διασφαλίσει ότι οι Ευρωπαίοι ερευνητές και εταιρείες, όχι μόνο οι γίγαντες τρίτων χωρών, θα αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα από τους δικούς μας κανόνες».

*Image by Pete Linforth from Pixabay

Πηγή: Politico

Δείτε επίσης:

• FT: Η Ούρσουλα στήνει «υπηρεσία πληροφοριών» στην Κομισιόν
• Μέχρι το 2030 η Πληροφορική θα λειτουργεί μόνο με AI – Το «κρυφό κόστος»
• Τεχνητή Νοημοσύνη: Στην υπηρεσία της Amazon και Meta