Ποιος «ανάβει» πλέον το κουμπί της τηλεόρασης; Εντονος προβληματισμός επικρατεί στα τηλεοπτικά κανάλια, καθώς για τη νέα γενιά η τηλεόραση αποτελεί ένα… παλιό είδος ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Οι νέοι, αν θέλουν να δουν μια αγαπημένη τους σειρά από την ελεύθερη τηλεόραση, δεν θα σταθούν απέναντι από το μαύρο κουτί, αλλά θα την απολαύσουν όταν τη θέλουν αυτοί -ετεροχρονισμένα- μέσα από πλατφόρμες και το replay tv.
Τι άλλαξε στις συνήθειές μας και πώς πλέον τα κανάλια μπορούν να μετρήσουν την τηλεθέαση των προγραμμάτων τους, αφού ο καθένας βλέπει την αγαπημένη του σειρά όποτε επιθυμεί; Και πώς πλέον οι διαφημιστές ξέρουν ποιο πράγματι είναι το σίριαλ που ηγείται στην κούρσα της τηλεθέασης;
Οι γιαγιάδες και οι παππούδες μας έχουν να το λένε για το πώς άδειαζαν οι δρόμοι στα χωριά και στις πόλεις όταν μεταδίδονταν οι «Πανθέοι», ο «Aγνωστος πόλεμος», η «Αναδυομένη», το «Λούνα Παρκ» τη δεκαετία του 1970 στην κρατική ΕΡΤ. Και αυτή η γλυκιά ιστορία με τους φανατικούς τηλεθεατές συνεχίστηκε και τις επόμενες δεκαετίες.
Αραγε πού πήγε η χρυσή δεκαετία του 1980, του 1990, που τρέχαμε από το σχολείο για να πάμε στις δύο το μεσημέρι στο σπίτι μας για να μη χάσουμε επεισόδιο από τη σειρά «Τόλμη και Γοητεία» και τον έρωτα της Μπρουκ με τον Ριτζ; Οι μαμάδες τότε μας σέρβιραν το φαγητό στο σαλόνι, εκεί που ήταν το μαγικό κουτί της οικογένειας, και έβλεπαν και εκείνες τις περιπέτειες του οίκου μόδας Φόρεστερ. Η ίδια τρέλα προσήλωσης και αφοσίωσης επικρατούσε και τη δεκαετία του 1990 με τη «Λάμψη» του Νίκου Φώσκολου. Τα απογεύματα οι τηλεθεατές είχαν ραντεβού πριν από το κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 με τη Σελήνη και τη Βίρνα Δράκου.
Μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 21ου αιώνα τα τηλεοπτικά προγράμματα αποτελούσαν καθημερινά ραντεβού για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους και οι τηλεοπτικοί σταθμοί δόμησαν το περιεχόμενό τους με βάση αυτή τη συνθήκη, χωρίζοντας το εικοσιτετράωρο σε ζώνες προβολής. Ετσι, τη μυθοπλασία την έβαλαν στην prime time, στη βραδινή ζώνη.
Η παρακολούθηση των σειρών αντικαθίσταται σταδιακά από την ετεροχρονισμένη (on demand και replay TV) θέαση και οι κινητές συσκευές (smartphone, τάμπλετ και λάπτοπ) παίρνουν τη θέση της τηλεόρασης. Τα στοιχεία των παρόχων περιεχομένου στις δημοφιλείς πλατφόρμες στην Ελλάδα Cosmote TV, Nova δείχνουν ότι ένας στους τρεις τηλεθεατές παρακολουθεί προγράμματα μέσω κινητού τηλεφώνου, ενώ, αν συνυπολογιστεί η θέαση από τάμπλετ και λάπτοπ, φτάνουμε στους έξι στους δέκα τηλεθεατές. Ακόμη και το 70% του περιεχομένου των ελεύθερων καναλιών οι χρήστες το βλέπουν κάποιες ημέρες της εβδομάδας on demand.
Κακά τα ψέματα. Οι συνήθειες θέασης έχουν αλλάξει λόγω της τεχνολογίας και θα συνεχίσουν να αλλάζουν ακολουθώντας την ανάγκη των τηλεθεατών να διαμορφώνουν ατομικά και χωρίς δεσμεύσεις το προσωπικό τους τηλεοπτικό πρόγραμμα.
Τα τελευταία χρόνια η κατανάλωση τηλεοπτικού περιεχομένου έχει συνδεθεί άρρηκτα με τις streaming υπηρεσίες. Η κατάργηση περιορισμών της συμβατικής τηλεόρασης, όπως ώρα, ημέρα ή διάρκεια παρακολούθησης μιας σειράς, μιας ταινίας, ακόμη κι ενός αθλητικού γεγονότος, άλλαξαν την εμπειρία και τις συνήθειες των τηλεθεατών. Η Cosmote TV σχεδίασε πρώτη μια streaming υπηρεσία η οποία συνδυάζει το ζωντανό πρόγραμμα των καναλιών με το on demand περιεχόμενο, στην οποία σήμερα έχουν πρόσβαση πάνω από 460.000 συνδρομητές.
Η παραδοσιακή τηλεόραση φθίνει και ενισχύονται πλέον οι πλατφόρμες, ενώ γίνεται αυτονόητο σε όλους μας ότι όλο και περισσότεροι θα θέλουν να παρακολουθούν σειρές και ταινίες στον χρόνο που εκείνοι επιθυμούν και κυρίως από τη συσκευή που επιθυμούν.
Γι’ αυτό η πλατφόρμα Ertflix έχει τόση επιτυχία. Δεν είναι τυχαίο ότι η σειρά «Το βραχιόλι της φωτιάς» αλλά και μια φετινή σειρά οκτώ επεισοδίων, όπως η «Ερημη χώρα», δεν θα τη μεταδώσει η δημόσια τηλεόραση πρώτα στην ΕΡΤ1, αλλά θα κάνει πρεμιέρα από το Ertflix. Τα στοιχεία του Ertflix δείχνουν ότι την Παρασκευή, το Σάββατο και την Κυριακή υπάρχει αύξηση 20%-25% της επισκεψιμότητας στην πλατφόρμα από τηλεθεατές. Να σημειώσουμε ότι το 28,8% των πολιτών χρησιμοποίησε κινητό τηλέφωνο, το 26,4% υπολογιστή και το 4,5% τάμπλετ για να δει ταινίες και σειρές στο Ertflix.
Κινητές συσκευές προτιμούν για να δουν τις αγαπημένες τους σειρές τέσσερις στους δέκα συνδρομητές της Vodafone TV, ενώ, σύμφωνα με στοιχεία της Cosmote TV, παρατηρούμε ότι η τηλεόραση αποτελεί το κύριο μέσο θέασης, ενώ ακολουθούν τα κινητά τηλέφωνα και οι υπολογιστές. Η χρήση σε κινητά εκτινάσσεται τους καλοκαιρινούς μήνες και τα Σαββατοκύριακα.
Εντυπωσιακή αλλαγή του τρόπου κατανάλωσης τηλεοπτικού προγράμματος δείχνουν τα δεδομένα και όσον αφορά την ετεροχρονισμένη παρακολούθηση. Το ποσοστό on demand θέασης σε καθημερινή βάση στην Cosmote TV ξεπερνά σταθερά το 30%, ενώ κάποιες ημέρες ακόμη και το 70%. Σε μηνιαία βάση ο αριθμός της θέασης on demand, που περιλαμβάνει το on demand περιεχόμενο και το replay TV, αυξάνεται συνεχώς.
Ωστόσο οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι προτιμούν περισσότερο το καθιερωμένο ραντεβού τους με τις σειρές στα κανάλια. Οι μικρότερες ηλικίες, κάτω των 21 ετών, στρέφονται στο on demand.
Αυτή η αλλαγή των συνηθειών θέασης υπαγορεύει και μια διαφοροποίηση στον σχεδιασμό των καναλιών. Μην ξεχνάμε ότι ο όμιλος ΑΝΤ1 πριν από περίπου έναν χρόνο υιοθέτησε μια νέα προσέγγιση στη διάθεση περιεχομένου και έγινε ο μόνος ιδιωτικός οργανισμός μίντια που διαθέτει και συνδρομητική πλατφόρμα, το ΑΝΤ1+, ενώ πρόσφατα εγκαινίασε τη λειτουργία Preview, που δίνει τη δυνατότητα στους συνδρομητές να παρακολουθούν τα επεισόδια των σειρών του ΑΝΤ1 (όπως η «Μάγισσα») πριν από την προβολή τους στο ελεύθερο κανάλι. Ετσι, το Σαββατοκύριακο πολλοί χρήστες βλέπουν τα επεισόδια το ένα μετά το άλλο.
Οι συνήθειες άλλαξαν, τα κανάλια προσαρμόζονται στις ανάγκες των τηλεθεατών και στις νέες τεχνολογίες. Αν κάτι όμως δεν αλλάζει είναι ότι όσο υπάρχει τηλεόραση θα υπάρχουν και μυθοπλασία, μυστήριο, δράση, έρωτας, δράμα, κωμωδία και όνειρο…
