Τον πρώτο κόμβο Τεχνολογιών Δέσμευσης και Αποθήκευσης Ανθρακα (CCS) μεγάλης κλίμακας θα αποκτήσει η Ελλάδα έως το 2030 μέσα από το έργο Apollo CO₂, που προωθεί ο Διαχειριστής Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου. Σύμφωνα με τον ΔΕΣΦΑ, δεν πρόκειται απλά για ένα έργο απανθρακοποίησης, αλλά για μια πλήρως ενοποιημένη, ανοιχτής πρόσβασης και διασυνοριακή πλατφόρμα που θα επιτρέπει στις βιομηχανίες να συμμορφώνονται με τους κλιματικούς στόχους της Ε.Ε., διατηρώντας ταυτόχρονα την ανταγωνιστικότητά τους.
- Από τον Βασίλη Παπακωνσταντόπουλο, «κυριακάτικη δημοκρατία»
Στην πρώτη φάση προβλέπεται η δέσμευση 3.000.000 έως 5.000.000 τόνων CO₂ από βιομηχανίες στην περιοχή της Αττικής, με δυνατότητα κλιμάκωσης έως τα 10.000.000 τόνους. Το CO₂ θα μεταφέρεται μέσω εξειδικευμένου δικτύου αγωγών στον Τερματικό Σταθμό LNG της Ρεβυθούσας, όπου η υφιστάμενη κρυογονική υποδομή θα αξιοποιηθεί για την υγροποίησή του με ενεργειακή απόδοση έως και οκτώ φορές υψηλότερη από τις συμβατικές μεθόδους. Στη συνέχεια θα μεταφέρεται σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις αποθήκευσης, αρχικά στον Πρίνο και στη Ραβένα (Ιταλία) και ενδεχομένως στην Αίγυπτο, αξιοποιώντας την υψηλή τεχνογνωσία των εταίρων του ΔΕΣΦΑ στον τομέα της θαλάσσιας μεταφοράς.
Το δίκτυο των αγωγών για τη μεταφορά του CO2 προς τη μονάδα υγροποίησης στη Ρεβυθούσα θα είναι μήκους μέχρι και 50 χιλιόμετρα, με το κόστος να εκτιμάται στα 45.000.000 ευρώ. Το κόστος της μονάδας αναμένεται να φτάσει τα 500.000.000 ευρώ και για τη χρηματοδότηση του έργου ο ΔΕΣΦΑ υπέβαλε πρόταση στο Ταμείο Καινοτομίας της Ε.Ε. (Innovation Fund). Παράλληλα, προχωρούν και οι διαδικασίες για την περιβαλλοντική αδειοδότηση, με στόχο να την έχει εξασφαλίσει έως το τέλος του επόμενου έτους.
Το καινοτόμο χαρακτηριστικό της μονάδας είναι το πολύ χαμηλό κόστος λειτουργίας της, το οποίο εκτιμάται έως οκτώ φορές μικρότερο από οποιαδήποτε άλλη ανάλογη εναλλακτική λύση, χάρη στις μικρές ενεργειακές απαιτήσεις για την υγροποίηση των εκπομπών. Ο λόγος είναι η «συγκατοίκησή» της με τον σταθμό LNG στη Ρεβυθούσα, που θα επιτρέπει την αξιοποίηση των χαμηλών θερμοκρασιών του LNG για την υγροποίηση του CO2.
Το Apollo CO2 αναμένεται να αποτελέσει βασικό κρίκο στη δημιουργία εγχώριας αλυσίδας αξίας στο CCS. Οι Τεχνολογίες Δέσμευσης και Αποθήκευσης Ανθρακα μπορούν να οδηγήσουν στην απανθρακοποίηση των βιομηχανιών, συμβάλλοντας στην επίτευξη του φιλόδοξου στόχου της χώρας για μείωση των εκπομπών του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 και για επίτευξη μηδενικού ανθρακικού αποτυπώματος έως το 2050.
Σε εξέλιξη 71 έργα φυσικού αερίου συνολικού προϋπολογισμού 1,37 δισ. ευρώ
Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται το πρόσφατα εγκεκριμένο Πρόγραμμα Ανάπτυξης του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου ΔΠΑ 2024-2033, που περιλαμβάνει 71 έργα συνολικού προϋπολογισμού 1,37 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 68 έργα εντάσσονται στην τριετή αναπτυξιακή περίοδο με αντίστοιχο κόστος επενδύσεων 1,34 δισ. ευρώ. Οι επενδύσεις αποσκοπούν στην αύξηση της δυναμικότητας και της ευελιξίας του συστήματος, καθώς και στην αποσυμφόρηση κρίσιμων τμημάτων του ΕΣΦΑ, εξασφαλίζοντας τη βέλτιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων και νέων υποδομών, όπως το FSRU Αλεξανδρούπολης, οι αγωγοί TAP και ICGB.
Επίσης, στην ενίσχυση της εξαγωγικής ικανότητας της χώρας σε φυσικό αέριο, καθώς και στην επέκταση του δικτύου μεταφοράς, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση στο φυσικό αέριο νέες περιοχές και αγορές, μεταξύ άλλων μέσα από την ανάπτυξη της αλυσίδας αξίας της Μικρής Κλίμακας LNG.
Ανάμεσα στις σχεδιαζόμενες επενδύσεις, ξεχωρίζουν τα εξής έργα:
- Νέος αγωγός Καρπερή – Κομοτηνή: Ο νέος αγωγός μήκους 215 χλμ., που θα συνδέει την Καρπερή με την Κομοτηνή, θα αναπτυχθεί παράλληλα με την υφιστάμενη υποδομή μεταφοράς φυσικού αερίου στην περιοχή. Στόχος του είναι να ενισχύσει την ικανότητα του συστήματος για αυξημένες ροές αερίου μεταξύ Βορρά και Νότου, αντιμετωπίζοντας τα σημεία συμφόρησης και εξασφαλίζοντας σταθερή πρόσβαση σε νέα σημεία εισόδου και εξόδου του συστήματος. Ο αγωγός είναι έτοιμος να δεχτεί υδρογόνο, εφόσον οι συνθήκες της αγοράς το απαιτήσουν και το επιτρέψουν, μπορεί να συνδεθεί στο μέλλον με το έργο ανάπτυξης του δικτύου H2 στην Καρπερή και να χρησιμοποιηθεί για τη μεταφορά καθαρού υδρογόνου στο ανατολικό τμήμα του δικτύου. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2027.
- Αγωγός Νέα Μεσημβρία – Εύζωνοι – Γευγελή: Στοχεύει στη διασύνδεση των συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου Ελλάδας και Βόρειας Μακεδονίας και πρόκειται να συμβάλει στην περαιτέρω διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας για τη γειτονική χώρα, αυξάνοντας τη χρήση των υποδομών του ΕΣΦΑ. Παράλληλα, θα ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας ως κόμβου φυσικού αερίου και θα συντελέσει και στη μείωση των χρεώσεων συστήματος λόγω της μεγαλύτερης χρήσης των εγχώριων υποδομών. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Μάρτιο του 2026.
- Αγωγός υψηλής πίεσης Δυτικής Μακεδονίας: Πρόκειται για έναν αγωγό μήκους 160 χλμ. προς τη Δυτική Μακεδονία, με ορίζοντα ολοκλήρωσης στα μέσα του 2025. Σε επόμενη φάση ο αγωγός θα μπορεί να υποστηρίζει και τη μεταφορά υδρογόνου και ενδέχεται να συνδεθεί με τον ελληνικό διάδρομο υδρογόνου, αποτελώντας μέρος του δικτύου διακίνησης ανανεώσιμων αερίων στα Βαλκάνια και στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
- Προβλήτα Small Scale LNG στη Ρεβυθούσα: Θα επιτρέπει τη φόρτωση LNG σε μικρότερα πλοία, που θα προμηθεύουν με LNG άλλα πλοία (π.χ. φορτηγά, επιβατηγά) κυρίως στον Πειραιά και ενδεχομένως σε άλλα λιμάνια. Τα μεγαλύτερα πλοία θα μεταφέρουν LNG σε δορυφορικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης και διανομής LNG σε άλλες παράκτιες περιοχές της Ελλάδας, είτε σε λιμάνια (όπως της Πάτρας) είτε σε εκτός δικτύου εγκαταστάσεις όπου η κατανάλωση φυσικού αερίου κρίνεται εφικτή, συμπεριλαμβανομένων των νησιών, μέσω εικονικών αγωγών, παρέχοντας τη δυνατότητα πρόσβασης στο φυσικό αέριο σε νέες περιοχές και αγορές.
- Σταθμός συμπίεσης στην Κομοτηνή: Θα αυξήσει τις ποσότητες αερίου που θα μεταφέρονται δυτικά και ανατολικά της Κομοτηνής, σε συνέχεια της σύνδεσης του FSRU Αλεξανδρούπολης με το ΕΣΦΑ και άλλων έργων της περιοχής. Πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία τμηματικά έως τον Ιούνιο του 2025.
- Σταθμός συμπίεσης στην Αμπελιά: Είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του ΔΕΣΦΑ, καθώς εξασφαλίζει την υδραυλική επάρκεια του ΕΣΦΑ λόγω των αυξημένων ροών αερίου από Βορρά προς Νότο, σε συνέχεια της λειτουργίας του αγωγού ΤΑΡ και της σύνδεσής του με το ΕΣΦΑ στη Νέα Μεσημβρία. Η ένταξή του στο σύστημα προβλέπεται να πραγματοποιηθεί τον Ιούνιο του 2025.
